Οι περισσότεροι λάτρεις του αγγλικού σέττερ γνωρίζουν ότι προέρχεται από την Αγγλία και ότι πατέρας του ήταν ο Edward Laverack.
κείμενο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΑΤΟΣ
Το πώς όμως δημιουργήθηκε αυτή η υπέροχη φυλή λίγοι το γνωρίζουν…
Ας δούμε λοιπόν πως ξεκίνησαν όλα. Ο G.Markman, στο βιβλίο του The Country Farm, του 1621, γράφοντας για την εκπαίδευση των κυνηγόσκυλων αναφέρει ότι: «Δεν ήταν μόνο τα spaniels που θεωρούνταν setting dogs, ή σκύλοι για δίχτυα!»
Ο ίδιος συγγραφέας, πράγματι, αφού ανάφερε ότι χρησιμοποιεί το σκύλο που έχει για κυνήγι στο νερό για το όπλο και τον setting dog για το δίχτυ, υπογραμμίζει, ότι οι σκύλοι οποιασδήποτε φυλής, αν εκπαιδευτούν στο setting, αν διαθέτουν μία εξαιρετική μύτη και φυσικά αν μυηθούν στο κυνήγι φτερωτών θηραμάτων, μπορούν να θεωρηθούν setting dogs, δηλαδή σκύλοι φέρμας για τα δίχτυα, μολονότι είναι πιο εύκολο για ένα Land Spaniel να είναι καλύτερο! Η ανωτερότητα του Land Spaniel αναφέρεται και πάλι από τον Richard Blome, στο βιβλίο του «The Gentleman’s Recreation», του 1686, στο οποίο αναφέρει για το Setter:
-«Από όλες τις κυνηγετικές φυλές, κανένα άτομο δεν είναι καταλληλότερο για να γίνει setting dog από το Land Spaniel, εξαιτίας της προδιάθεσής του να καλύπτει το τερέν και να ερευνά με πάθος».
Μερικοί συγγραφείς είδαν στο αιλουροειδές στυλ του Land Spaniel να ξαναβγαίνει στην επιφάνεια η αρχική έγχυση αίματος collie.
Στην πέμπτη έκδοση του βιβλίου «Dogs Of The British Isles», του 1856, αναφέρεται πράγματι ότι: «η τάση να πλησιάζουν γατίσια θεωρείται από όλους απομεινάρι των εποχών, όπου τα setters κυνήγαγαν για τα δίχτυα. Και θα πρέπει να προσθέσουμε ότι αποτελεί την απόδειξη μιας Collie – Connection (σύνδεσης με τα Collie), αφού η ενέργεια και τα προσόντα τα οποία απαιτούνται από το σκύλο είναι αρκετά ίδια με εκείνα του Border – Collie, όταν προσπαθεί να μαζέψει τα πρόβατα ή τις χήνες. Ο σκύλος έπρεπε να χαμηλώνει και να σέρνεται στο έδαφος δεξιά, αριστερά, μπρος, πίσω σαν ερπετό, σύμφωνα με τις εντολές του ιδιοκτήτη του.»
Η κυνηγετική του χρήση το ξεχώρισε
Αφού λοιπόν το αιλουροειδές στυλ προέρχεται προφανώς από το Collie, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι τα χαρακτηριστηκά του Land Spaniel ήταν ήδη σταθεροποιημένα τον XVI αιώνα, με τελικό σκοπό όχι μόνο την κάρπωση, αλλά και την ευχαρίστηση της όρασης, εξαιτίας της κομψότητας του στυλ, η οποία εξυψώνει την κυνηγετική τέχνη.
Αυτό δεν θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε άλλο, εκτός από το προϊόν μιας προσεκτικής και μακροχρόνιας επιλεκτικής εκτροφής, η οποία έκανε πλέον το Land Spaniel, μία ξεχωριστή φυλή.
Τον ίδιο ισχυρισμό κάνει και ο Σκοτσέζος ιστορικός Hector Boece, σύμφωνα με τον οποίο υπήρχαν κατά το μεσαίωνα σκύλοι τύπου Spaniel, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν στο κυνήγι πτηνών τόσο στην ξηρά όσο και στο νερό, που αν εκπαιδεύονταν κατάλληλα, ήταν σε θέση να δείξουν από μακριά την παρουσία θηραμάτων όπως οι πεδινές και τα ορτύκια, δίνοντας χρόνο στον κυνηγό να τους πετάξει το δίχτυ. Κατόπιν εντολής του κυναγωγού ο σκύλος εξανάγκαζε τα πουλιά να βγουν σιγά – σιγά από τα πυκνά χόρτα χωρίς να τα ξεσηκώσει, ώστε να πιαστούν στα δίχτυα.
Ήταν επομένως η εξειδικευμένη εκπαίδευση του σκύλου, και κατά συνέπεια η κυνηγετική του χρήση, που ξεχώριζε τη φυλή του Setter από εκείνη του Pointer.
Στη πρώτη περίπτωση η ενέργεια του setting dog συνίστατο στο να κρατάει προσεκτικά υπό έλεγχο το θήραμα (to set) ευνοώντας τη ρίψη του διχτυού πάνω του. Η ενέργεια του Pointer ήταν αντιθέτως περιορισμένη μόνο στην ένδειξη της θέσης του θηράματος.
Η πρώτη αναφορά
Η λέξη Setter εμφανίστηκε για πρώτη φορά κατά τον XV αιώνα για να περιγράψει ένα είδος Spaniel.
Στο βιβλίο «Ο Δάσκαλος Του Κυνηγιού», του Edward, Δούκα του York (1406-1413)μετάφραση του διάσημου κυνηγετικού βιβλίου του Gaston Phoebus, απεικονίζεται ένα γκριζωπό Spaniel, του οποίου η κατασκευή και το τρίχωμα παρουσιάζουν ομοιότητα με του Setter.
Στο παραπάνω βιβλίο υπάρχει επίσης μία αναφορά του Giorge R. Hesse, ο οποίος αναφερόμενος στο Spaniel εκφράζεται με τον ακόλουθο τρόπο:
-«Είναι χρήσιμο για τον άνθρωπο να κατέχει ένα γεράκι για να κυνηγάει πέρδικες με έναν από εκείνους τους σκύλους που, αν εκπαιδευτούν να γίνουν «pie’ de terre» ή «couchers» (συνώνυμο της γαλλικής λέξης «couchant» που σημαίνει κοντά στη γη), γίνονται και χρήσιμοι για να πιάνουν πέρδικες και ορτύκια με το δίχτυ».
Ο Hesse επιπλέον προσθέτει:
-«Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Robert Dudley ήταν ο πρώτος ο οποίος εκπαίδευσε ένα Spaniel σαν Setter!»
Σε αυτή την ιστορική περίοδο η ονομασία «Setter» δεν αφορούσε μία συγκεκριμένη φυλή, αλλά χαρακτήριζε περισσότερο εκείνη την ενέργεια «pie’ de terre» που οι σκύλοι για δίχτυα έπρεπε να διαθέτουν. Και ακριβώς εξαιτίας του αιλουροειδούς στυλ του setting dog, η λέξη «Setter» λαμβάνει μία ιδιαίτερη σημασία.
Στη Μεγάλη Βρετανία, κατά τη διάρκεια της ελισαβετιανής εποχής, έγινε συνώνυμο του «κατασκόπου», λόγω της επιφυλακτικής και μυστηριώδους συμπεριφοράς του. Η λέξη «φερμάρει» σήμαινε μόνο «μπλοκάρει» το θήραμα παραμένοντας «ακίνητοι» ούτως ώστε να κρατήσει το ίδιο ακίνητο στη θέση του, ενέργεια η οποία επέτρεπε τη ρίψη του διχτυού, από όπου πράγματι πρέπει να προήλθε ο όρος «σκύλος φέρμας».
Από τα παραπάνω προκύπτει πως ήδη, ακόμα πριν την έναρξη του πυροβολισμού στον αέρα, ήταν ο τύπος της ενέργειας που ζητούνταν από το σκύλο, που τελειοποιούνταν από την τέχνη της εκπαίδευσης και που χαρακτήριζε ένα συγκεκριμένο τύπο σκύλων.
Το Land Spaniel ονομάστηκε Setter επειδή έπρεπε να βρει, να φερμάρει και να κρατήσει το θήραμα, σαν να έπρεπε, όπως το γεράκι, να το υποτάξει με την παρουσία του, ώστε να το οδηγήσει στην επικείμενη σύλληψή του.
Αρχικά, ο αγγλικός όρος «to set» δε σήμαινε τίποτα άλλο από την ενέργεια του σκύλου, η οποία είχε σκοπό την εύρεση και τη φέρμα του θηράματος, και την ακινητοποίησή του στο έδαφος. Και επειδή η ενέργεια του Land Spaniel εκδηλωνόταν με ένα στυλ «couchant», περνώντας τα χρόνια η αρχική σημασία της λέξης «Setter» διευρύνθηκε, ώστε να αντιστοιχεί και στο στυλ του «pie’ de terre».
Στο ενδιαφέρον άρθρο του περιοδικού «Setter and Grouse» το οποίο εκδόθηκε στο Λονδίνο το 1807 από κάποιον Nimrod, ο συγγραφέας αναφέρει ότι: «the setter could stand or set the birds as well as the pointer», δηλαδή «το setter μπορούσε να φερμάρει τα πουλιά παραμένοντας σε όρθια στάση το ίδιο καλά όπως και το pointer»!
Με το πέρασμα των χρόνων τα δίχτυα έπαψαν να χρησιμοποιούνται και το στυλ του Land Spaniel, ή του Setter για γεράκι μεταβλήθηκε με την έλευση του «shooting fly», δηλαδή του πυροβολισμού στον αέρα και του ανταγωνισμού με το Pointer, ο οποίος υπάρχει μέχρι και σήμερα. Ο Henry Bernard Chalon, (1770-1849), δημοσίευσε ένα άρθρο το 1798, με τίτλο «Thunder παλιό αγγλικό σέττερ».
Μεταξύ των άλλων ο συγγραφέας αναφέρει ότι:
-«Παλιότερα το setter χρησιμοποιούνταν για τη σύλληψη περδίκων με δίχτυα, οπότε ήταν εκπαιδευμένο να χαμηλώνει στο έδαφος, αφού το θήραμα βρισκόταν σε κοντινή απόσταση. Και γι’αυτό το λόγο ονομάστηκε Setter. Σήμερα αυτός ο σκύλος εκπαιδεύεται, μεταξύ των άλλων, να σταματάει, να υποδεικνύει δηλαδή με ξεκάθαρο τρόπο στον κυνηγό με όπλο τη θέση του θηράματος».
Πως φτάσαμε στο σήμερα
Αξίζει να υπογραμμίσουμε αυτή την παρατήρηση. Αναφέρεται προφανώς στην ικανότητα του Setter να φερμάρει σε όρθια θέση σαν Pointer, στάση που πολλοί κυνηγοί έβρισκαν και βρίσκουν ακόμα πιο πρακτική για να κυνηγάς με όπλο τις grouse στα moor των Highlands της Σκωτίας, όπου θα ήταν πολύ δύσκολο να εντοπίσεις ένα σκύλο φερμαρισμένο στο έδαφος μέσα στα ανθισμένα ρείκια.
Μόνο μερικά χρόνια πριν μία τέτοια πιθανότητα θα ήταν αδιανόητη. Η αργή και υποτακτική ενέργεια του σκύλου για δίχτυα δεν είχε πλέον νόημα. Χάρη σε διάφορες διασταυρώσεις το Land Spaniel έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα το σύγχρονο Setter των ημερών μας, εφοδιασμένο με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποφασιστικότητα από τον πρόγονό του, έτσι ώστε να ανταγωνίζεται στα ίσια με τα κοντότριχα ξαδέρφια του.
Παράμεινε πάντως ο ιδιαίτερος τρόπος του να κυνηγάει κυρίως σε δύσκολα τερέν και στο δάσος, ο οποίος είναι χαρακτηριστικός του spaniel. Το σύγχρονο setter στην παθιασμένη του έρευνα επιδεικνύει μέχρι και σήμερα ένα καλπασμό πιο μαλακό, πιο κοντά στο έδαφος, λιγότερο ευθύγραμμο σε σχέση με αυτόν του pointer. Ο τρόπος του να ψάχνει στον αέρα το τερέν ευνοείται από μία μεγάλη δόση λογικής, αποφασιστικότητας και κυρίως μεγάλη αίσθηση θηράματος!
