To ψάρι σμέρνα είναι γνωστό όχι μόνο στους ψαράδες, ερασιτέχνες ή επαγγελματίες, αλλά και σε ευρύτερο κοινό, κυρίως γιατί δεν μοιάζει με ψάρι αλλά με … φίδι.
- του Μιχάλη Μαντά
Αυτός είναι μάλλον ο λόγος για τον οποίο γύρω από το όνομα αυτού του ψαριού έχουν υφανθεί πολλοί και διάφοροι μύθοι, μερικοί των οποίων είναι και ιδιαιτέρως εντυπωσιακοί.
Άλλοι λένε ότι η Σμέρνα βγαίνει στη στεριά και ζευγαρώνει με τα φίδια, άλλοι ότι αν θυμώσει μπορεί και να σε πάρει στο κυνήγι στη θάλασσα και άλλα πολλά.
Οι περισσότερες από αυτές τις ιδιότητες είναι βέβαια φανταστικές και την ευθύνη γι’ αυτό μάλλον την φέρουν οι ψαράδες, ερασιτέχνες και επαγγελματίες, που στις διηγήσεις τους ρέπουν ασύστολα στην υπερβολή.
Στην πολύ παλιά ιστορία υπάρχουν αναφορές που λένε ότι η Σμέρνα υπήρξε το αγαπημένο φαγητό των Ρωμαίων αριστοκρατών, οι οποίοι για το λόγο αυτόν την εξέτρεφαν σε ειδικά σμερνοτροφεία. Στα σύγχρονα δε χρόνια ακούω ότι στη Γαλλία η Σμέρνα θεωρείται έδεσμα αξιώσεων, χωρίς όμως να γνωρίζω σχετικές λεπτομέρειες.
Μέσα από όλα αυτά διαφαίνεται λοιπόν ότι το ψάρι αυτό δεν είναι του … συρμού, αλλά ένας ζωντανός θρύλος!
Πάντως όσες φορές εγώ έτυχε να «συναντηθώ» μαζί του, τίποτα από όλα αυτά δεν διαπίστωσα να συμβαίνει. Το μόνο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που διαπίστωσα, ήταν το σχήμα του, που αφώς βέβαια διαφέρει από αυτό των άλλων ψαριών και τίποτα περισσότερο.
Μια πρόσφατη όμως εμπειρία που είχα με κάνει να πιστεύω ότι πράγματι η Σμέρνα δεν είναι ένα κοινό ψάρι και γι’ αυτό σπεύδω να την … καταθέσω:
Σε ένα από τα ψαρέματά μου έζησα ένα ιδιαιτέρως παράξενο περιστατικό με πρωταγωνιστή αυτό το ψάρι. Έριξα παραγάδι και μεταξύ των ψαριών που έπιασα ήταν και μια μικρή σμέρνα, βάρους περίπου μισού κιλού.
Κόβοντας το παράμαλλο του παραγαδιού, την έριξα μέσα στο φορητό ψυγείο που βάζω τα ψάρια που πιάνω. (Αν κανείς ρωτήσει γιατί δεν την πέταξα, όπως γνωρίζω ότι κάνουν οι περισσότεροι, θα του απαντήσω ότι η οικογένειά μου τρώει πολύ ευχαρίστως αυτό το ψάρι).
Γυρίζοντας στο σπίτι (12 η ώρα τη νύχτα) άδειασα το φορητό ψυγείο στον νεροχύτη και μετακόμισα τα ψάρια σε ένα μεγάλο μπολ – λεκάνη για να τα βάλω στο μεγάλο ψυγείο του σπιτιού για να τα διατηρήσω μέχρι την άλλη μέρα. Κάνοντας αυτή τη διαδικασία παρατήρησα ότι η μικρή σμέρνα ήταν ακόμη ζωντανή.
Την άλλη μέρα το πρωί, έβγαλα τα ψάρια από το ψυγείο για να τα καθαρίσω στην ακροθαλασσιά όπως συνηθίζω να κάνω πάντα.
Όταν έφτασα στο παραλιακό βραχάκι που κάθομαι και κάνω πάντα αυτή τη δουλειά, άδειασα τα ψάρια σε ένα μεγάλο πλαστικό δοχείο που το γεμίζω μέχρι πάνω με νερό για να μαλακώσουν και να καθαρίζονται ευκολότερα, και άρχισα να τα καθαρίζω ένα – ένα.
Η ψαριά ήταν 9,5 κιλά και μου πήρε σχεδόν 1,5 ώρα να τα καθαρίσω όλα. Το παράξενο της υπόθεσης ήταν όμως ότι η σμέρνα δεν βρέθηκε πουθενά
Είχε εξαφανιστεί δια μαγείας. Η μόνη εξήγηση που μπορώ να δώσω είναι ότι επειδή το μεγάλο πλαστικό δοχείο που γεμίζω με νερό ήταν δίπλα στη θάλασσα, η σμέρνα κατάφερε και βγήκε από αυτό χωρίς να την πάρω είδηση και τόσκασε στη θάλασσα. Είναι όμως δυνατό η σμέρνα να επιβίωσε όλη νύχτα μέσα στο ψυγείο του σπιτιού;
Ο φίλος μου και άριστος ψαροντουφεκάς Δημήτρης που του διηγήθηκα το περιστατικό μου είπε πώς είναι! Εγώ όμως δυσκολεύτηκα να το πιστέψω και έβαλα το ερώτημα σε συζήτηση στο διαδίκτυο στις διάφορες κοινότητες ψαράδων με τους οποίους συνδιαλέγομαι για να μου περνάει η ώρα.
Και τι δεν άκουσα εκεί. Οι περισσότεροι συμφώνησαν με τον φίλο μου Δημήτρη, λέγοντάς μου ότι η Σμέρνα επιβιώνει άνετα σε συνθήκες «ψυγείου» για μεγάλο διάστημα, αρκεί να δροσίζεται με κάποιον τρόπο για να μην στεγνώσει το δέρμα της.
Στη δική μου περίπτωση, φαίνεται πως τα υπόλοιπα ψάρια έδωσαν στη Σμέρνα τη δροσιά που χρειαζόταν για να επιβιώσει. Δεν ήταν όμως λίγοι και οι υπόλοιποι, που μου είπαν διάφορα άλλα … κουφά.
Άλλοι μου είπαν ότι η Σμέρνα βρίσκεται ακόμη τρυπωμένη σε κάποια γωνιά του ψυγείου ή και του σπιτιού και με έβαλαν να ψάχνω όλη μέρα, χωρίς βέβαια αποτέλεσμα. Άλλοι ότι πρέπει να προσέχω από δω και πέρα γιατί μπορεί η Σμέρνα να μου την έχει … στημένη και να μου την πέσει την ώρα που θα κοιμάμαι.
Εγώ τελικά πείσθηκα ότι η άποψη του φίλου μου ήταν η επικρατέστερη, κυρίως γιατί στις συζητήσεις βρέθηκαν και αρκετοί που μου είπαν ότι είχαν και αυτοί τέτοιες εμπειρίες με άλλα θαλάσσια είδη, όπως αστακοί, σαλάχια κ.λ.π.
Έτσι κι αλλιώς πάντως το θέμα αυτό έληξε και το μόνο που απέμεινε ως αναμνηστικό ήταν που είχε σαν αποτέλεσμα να μου θυμίσει μια άλλη πραγματική εμπειρία που είχα με πρωταγωνιστή και πάλι μια Σμέρνα, ψόφια όμως αυτή τη φορά, την οποία την διηγήθηκα και στην διαδικτυακή παρέα αφ’ ενός για να γελάσουμε και αφ’ ετέρου για να απαντήσω στην ερώτηση κάποιου ερασιτέχνη ψαρά, που δεν ήξερε αν η Σμέρνα τρώγεται.
Στην περιοχή που ψαρεύω (Ερμιονίδα), παλιότερα πολλές ταβέρνες σέρβιραν μια εξαιρετική ψαρόσουπα που πολλοί έρχονταν από μακριά για να την γευτούν γιατί ήταν το σπεσιαλιτέ του τόπου. Ο τρόπος που την έφτιαχναν ήταν χοντρικά ο εξής:
Έπαιρναν από τις τράτες όλα τα μικρά βραστόψαρα και τα έβραζαν μέχρι να λιώσουν. Τα σούρωναν και κράταγαν αυτό το ζουμί. Όταν πήγαινε κάποια παρέα να παραγγείλει σούπα, τους έδειχναν τα ψάρια για να διαλέξουν κάποιο, μεγέθους ανάλογου με τον αριθμό των συνδαιτημόνων, και λίγο μετά η σούπα ήταν στο τραπέζι τους.
Το μεγάλο ψάρι, που ήταν συνήθως μαύρο (ροφός, σφυρίδα κ.λ.π.) ή μπακαλιάρος ή καμιά μεγάλη σκορπίνα, το έβραζαν μέσα στο ζουμί που είχαν, του πρόσθεταν και διάφορα μυρωδικά κι έτσι γινόταν ένα θεσπέσιο πράγμα. Όταν εγώ παντρεύτηκα για πρώτη φορά το 1972, δεν μπόρεσα να πάω γαμήλιο ταξίδι για λόγους οικονομικούς.
Υποσχέθηκα όμως στην τότε σύζυγο ότι κάποια στιγμή θα την πήγαινα σε κάποια από αυτές τις ταβέρνες να φάμε αυτή τη σπουδαία σούπα, για την οποία της είχα ήδη μιλήσει με πολύ κολακευτικά λόγια.
Ένα – δυο χρόνια μετά καταφέραμε να πάμε για ένα 3ήμερο στις Σπέτσες και το πρώτο κιόλας βράδυ που βγήκαμε έξω πήγαμε σε μια γνωστή μου ταβέρνα για σούπα. Όταν όμως πήγα να διαλέξω ψάρι, ο φίλος ταβερνιάρης μου είπε ότι το μόνο ψάρι που υπήρχε ήταν μια μεγάλη σμέρνα, γύρω στα τέσσερα κιλά.
Πράγματι είδα τη σμέρνα, γδαρμένη και κομμένη σε χοντρά κομμάτια – μερίδες. Δίστασα πολύ αλλά τελικά το αποφάσισα, κυρίως γιατί ο φίλος ταβερνιάρης επέμενε ότι η σούπα θα μας ευχαριστούσε πολύ.
Επιστρέφοντας όμως στο τραπέζι δεν είπα τίποτα στην σύζυγο, η οποία για καλή μου τύχη δεν ρώτησε καν τι ψάρι παρήγγειλα. Η σούπα ήρθε συνοδευόμενη και από το ψάρι με τις σχετικές πατάτες, καρότα, σέλινα κ.λ.π. και η τότε κυρία Μαντά ξετρελάθηκε σε βαθμό που έφαγε δύο πιάτα.
Κάποια στιγμή με ρώτησε αδιάφορα τι ψάρι ήταν αυτό κι εγώ επίσης αδιάφορα της είπα ότι ήταν … «σφυρίδα». Την αλήθεια της την είπα εφτά χρόνια μετά όταν πήραμε … διαζύγιο για να την εκδικηθώ, γιατί ήξερα ότι την σμέρνα δεν ήθελε ούτε να την ακούει σαν ψάρι. Τη σούπα της όμως την έφαγε κι έγλυψε και το πιάτο!!!
Πηγή: psarevontas.gr
