Υβρίδια λύκων κατακλύζουν την Ευρώπη απειλώντας τον καθαρό λύκο – Ειδικός: «Θα θέλαμε να τα πυροβολήσουμε όλα»
Τα υβριδικά λυκόσκυλα γίνονται η κυρίαρχη φυλή λύκου στην Ευρώπη, αλλά οι ειδικοί δεν είναι ευχαριστημένοι, καθώς αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξόντωση του ευρωπαϊκού λύκου μια για πάντα
Η Ευρώπη καταλαμβάνεται από μοχθηρά υβρίδια λύκων με τους ειδικούς να προειδοποιούν
Οι ειδικοί λένε ότι τα υβρίδια κινδυνεύουν να «μολύνουν» το γενετικό απόθεμα, αλλά κάποιοι επιστήμονες διαφωνούν σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Στο Πιεμόντε της Ιταλίας, η θέα ενός ξανθού λυκόσκυλου σηματοδοτεί τον κίνδυνο μιας ακόμη νέας γέννας.
Από τη στιγμή που οι δασοφύλακες τον είδαν για πρώτη φορά στις κάμερες των μονοπατιών τους, το πρόβλημα ήταν εμφανές. Ο λύκος, που εντοπίστηκε βαθιά στο δάσος του πάρκου Gran Bosco di Salbertrand της Ιταλίας, δεν ήταν γκρίζος όπως ο σύντροφός του, αλλά ασυνήθιστα ξανθός. Ο χρωματισμός του έδειχνε ότι δεν επρόκειτο καθόλου για λύκο, αλλά για ένα υβρίδιο λυκόσκυλου – το πρώτο που εθεάθη μέχρι στιγμής στην αλπική περιοχή του Πιεμόντε. Και όπου βρέθηκε ένα υβρίδιο, είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα.
«Πιστεύαμε ότι θα έφευγε», λέει η Ελίσα Ραμάσα, δασοφύλακας στο Γκραν Μπόσκο, η οποία παρακολουθεί τους τοπικούς λύκους εδώ και 25 χρόνια. «Δυστυχώς, βρήκε μια γυναίκα που λατρεύει τις ξανθιές».
Το ξανθό δείγμα που εντοπίστηκε στο Πιεμόντε απεικονίζει την τελευταία εξέλιξη μιας νέας ανησυχητικής τάσης. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ο αποδεκατισμένος πληθυσμός των λύκων της Ευρώπης αναβίωσε σιγά-σιγά μέσα από χρόνια επίπονης εργασίας διατήρησης. Τώρα οι αριθμοί των υβριδίων αυξάνονται ραγδαία – και αν η εξάπλωσή τους συνεχιστεί, οι επιστήμονες φοβούνται ότι μπορεί να θέσουν τον ευρωπαϊκό λύκο – ως άγριο, γενετικά ξεχωριστό ζώο – σε κίνδυνο εξαφάνισης.
Στο Πιεμόντε, το ξανθό υβρίδιο παρήγαγε τουλάχιστον δύο σετ κουταβιών πριν εξαφανιστεί. “Από ένα περιστατικό, τώρα έχουμε αρκετές αγέλες με υβρίδια“, λέει ο Λούκα Ανσέλμο, ιχνηλάτης λύκων και ερευνητής του Life WolfAlps EU, μιας πολυετούς πρωτοβουλίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την υποστήριξη της επιστροφής των λύκων στην Ευρώπη και τη μείωση των συγκρούσεών τους με τον άνθρωπο.
Τα υβριδικά λυκόσκυλα δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Ενώ οι σημερινοί λύκοι και οι σκύλοι είναι ξεχωριστά υποείδη, ανήκουν στην ίδια οικογένεια σκύλων και διατηρούν γενετική επικάλυψη από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να εξημερώνουν τους αρχαίους προγόνους των λύκων πριν από χιλιάδες χρόνια. Τα σύγχρονα υβρίδια λυκόσκυλων δεν είχαν μελετηθεί καλά μέχρι πρόσφατα, ωστόσο, όταν οι πρόοδοι στη γενετική κατέστησαν δυνατή την απόδειξη της ύπαρξής τους. Όταν ο Luigi Boitani, ο κορυφαίος ειδικός της Ιταλίας σε θέματα λύκων, αιχμαλώτισε ένα υβρίδιο το 1975, λέει ότι «συνάντησε τα πάντα, από ευγενική αντίθεση μέχρι ανθρώπους που είπαν, «αυτό είναι μ@λακία».
Περιοχές μόνο με υβρίδια
«Σε ορισμένες περιοχές είναι όλα υβρίδια και δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα. Δεν μπορείτε να στείλετε το στρατό και να σκοτώσετε τα πάντα», ανέφερε ο Λούι Μποϊτάνι, ειδικός στους λύκους.
Ο χρόνος απέδειξε ότι ο Μποϊτάνι έχει δίκιο. Σήμερα, ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών δείχνει την παρουσία υβριδίων σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες με λύκους, και σε ορισμένες περιοχές ο αριθμός τους αυξάνεται σταθερά. Στη γενέτειρα του Μποϊτάνι την Τοσκάνη, και σε άλλες περιοχές, έχουν γίνει ενδημικά, αντιπροσωπεύοντας έως και το 70% του πληθυσμού των λύκων. Η αύξηση οφείλεται στην αυξανόμενη καταστροφή των ενδιαιτημάτων των λύκων και στην επέκταση των ανθρώπινων οικισμών, που φέρνουν τους ανθρώπους, τα κατοικίδια ζώα τους και τις αγέλες αδέσποτων σκύλων σε συχνότερη επαφή με τις αγέλες των λύκων.
Σε ορισμένες περιοχές «είναι βασικά όλα υβρίδια», λέει ο Μποϊτάνι. «Σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Δεν μπορείς να στείλεις το στρατό και να σκοτώσεις τα πάντα».
Τα υβρίδια προβληματίζουν τους οικολόγους εν μέρει για την απρόβλεπτη συμπεριφορά τους. Μπορεί να αυξήσουν τις συγκρούσεις με τον άνθρωπο, να εκτοπίσουν τους καθαρόαιμους λύκους από τον βιότοπό τους ή να μειώσουν τη βιωσιμότητα των μελλοντικών απογόνων.
Ορισμένοι φοβούνται ότι η διασταύρωση θα οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του λύκου. «Αν αύριο δω ένα ζώο που είναι ασπρόμαυρο, με πλαδαρά αυτιά και μακριά ουρά, και μου πείτε ότι είναι λύκος, θα απογοητευτώ», λέει ο Μποϊτάνι. «Δεν θέλω να βλέπω τους λύκους με αυτόν τον τρόπο».
Για πολλούς οικολόγους, τέτοια υβρίδια αντιπροσωπεύουν το αυξανόμενο αποτύπωμα της ανθρωπότητας σε ένα σεβαστό άγριο είδος. Συχνά, είναι το αποτέλεσμα παραμελημένων σκύλων που αναμειγνύονται με απομονωμένους λύκους, των οποίων οι αγέλες μπορεί να έχουν διαταραχθεί από θανάτωση ή λαθροθηρία. Σύμφωνα με τα λόγια του Ραμάσα, του δασοφύλακα του πάρκου, είναι «ένα ανθρώπινο λάθος».
«Επιταχύνουμε μια διαδικασία που θα μπορούσε να έχει συμβεί με φυσικό τρόπο», λέει η Βαλέρια Σαλβατόρι, ειδική σε θέματα λύκων, η οποία ηγήθηκε της πρώτης πανευρωπαϊκής μελέτης για τον υβριδισμό. «Είναι σαν την υπερθέρμανση του πλανήτη… έχουμε καθήκον να μετριάσουμε αυτές τις επιπτώσεις».
«Θα θέλαμε να τα πυροβολήσουμε… όλα»
Όμως, υπάρχει σημαντική διαφωνία σχετικά με το πώς θα πρέπει να μοιάζει αυτός ο μετριασμός. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες, όπως η Φρανσέσκα Μαρούσο, επιστημονική συντονίστρια του Life WolfAlps EU, υιοθετούν μια πιο σκληρή γραμμή. «Θα θέλαμε να πυροβολήσουμε … όλα τα υβρίδια το συντομότερο δυνατό», λέει.
Αυτή η προσέγγιση υιοθετείται από αρχές όπως η Αυστρία, η Ελβετία, η Πολωνία και η Σλοβενία. Ένας θηλυκός λύκος που αναπαράχθηκε με έναν σκύλο στη Σλοβενία θανατώθηκε πρόσφατα μαζί με όλους τους απογόνους του – εκτός από έναν, ο οποίος κατάφερε να περάσει τα σύνορα με την Ιταλία. Οι ομάδες για τα δικαιώματα των ζώων στην Ιταλία έχουν αντιταχθεί σθεναρά στη θανάτωση, και τα υβρίδια είναι πιο πιθανό να παραμείνουν ζωντανά για αρκετό καιρό ώστε να αναπαραχθούν.
Άλλοι προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα πώς συμπεριφέρονται τα υβρίδια στη φύση και αν καταλαμβάνουν την οικολογική θέση των λύκων. Όταν η ομάδα του Ανσέλμο έμαθε για την υβριδική αγέλη στο Πιεμόντε, έβαλε στόχο όχι να τους σκοτώσει, αλλά να τους αιχμαλωτίσει και να τους στειρώσει. Επί 25 ημέρες, ο Ανσέλμο και η ομάδα του καταδίωξαν ένα υβρίδιο, το οποίο ονόμασαν Godot, κατά μήκος των πλαγιών του βουνού, τηρώντας τους αυστηρούς ιταλικούς νόμους περί ευζωίας που απαιτούν να μένουν σε απόσταση 30 λεπτών από την παγίδα.
Η αντιμετώπιση του κινδύνου διατήρησης που συνιστούν τα λυκόσκυλα θα απαιτήσει κάποια συναίνεση μεταξύ των επιστημόνων – και της ευρύτερης κοινωνίας – σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης.
«Πρέπει να έχουν το θάρρος και να αποφασίσουν: τι θέλουμε να διατηρήσουμε;» λέει ο Σαλβατόρι. «Θέλουμε να διατηρήσουμε τους λύκους; Ή κάτι που έχει εξελιχθεί από τους λύκους, κάτω από την πίεση που έχουμε ασκήσει στο περιβάλλον;»
