Η κλιματική αλλαγή «τρελαίνει» την πυξίδα των μεταναστευτικών
Τα ζώα της Αρκτικής αλλάζουν άρδην τις συνήθειες τους
Όσο η θερμοκρασία του πλανήτη ανεβαίνει, με αποτέλεσμα -μεταξύ άλλων- τις εντελώς αφύσικες για την εποχή κλιματικές συνθήκες, όλα τα πλάσματα καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Κι αν αυτό για εμάς σημαίνει κάτι, για τα φυτά και τα ζώα σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό, καθώς καλούνται να αλλάξουν και μάλιστα βίαια, όσα εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους.
Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη αλλάζει τις εποχές, η πρώιμη άνοιξη προωθεί την ανάπτυξη των φυτών (κάτι που επηρεάζει άμεσα και τα ζώα, αφού μεταβάλλει την εποχική διαθεσιμότητα τροφής) και οι υψηλότερες θερμοκρασίες προκαλούν την επακόλουθη μετατόπιση των κύκλων αναπαραγωγής των ζωντανών οργανισμών.
Τα πρότυπα μετανάστευσης
Αντιστοίχως, αλλάζουν σημαντικά και τα πρότυπα μετανάστευσης, φέρνοντας τα είδη σε ορισμένες περιοχές νωρίτερα μέσα στο έτος ή οδηγώντας τα πουλιά να αναζητήσουν νέους τόπους για να ξεχειμωνιάσουν, μιας και τα καιρικά φαινόμενα καθιστούν τους παραδοσιακούς βιότοπους μη βιώσιμους. Κι αυτό είναι κάτι που οι κυνηγοί σε όλο τον κόσμο παρατηρούν πριν ακόμα και από τους επιστήμονες, όπως για παράδειγμα στη χώρα μας που φέτος δεν την τίμησαν με την παρουσία τους μπεκάτσες και τσίχλες.
Κι ο λόγος είναι απλός. Καθώς τα οικοσυστήματά τους αλλάζουν, τα μεταναστευτικά είδη υποχρεώνονται να συμβαδίσουν με την αλλαγή, καθώς για αυτά είναι θέμα επιβίωσης. Ο λόγος άλλωστε πίσω από την εποχιακή μετανάστευση δεν είναι άλλος από την αξιοποίηση στο έπακρο των διαθέσιμων πόρων και των περιβαλλοντικών συνθηκών.
Η μετακίνηση σε μία περιοχή με άφθονη τροφή και κατάλληλο κλίμα βοηθά αυτά τα είδη να αναπαραχθούν και να μεγαλώσουν τα μικρά τους.
Ωστόσο, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, οι επιστήμονες παρατηρούν τα τελευταία χρόνια πως τα πουλιά -και στα δύο ημισφαίρια- μεταναστεύουν νωρίτερα, ενώ πλησιάζουν όλο και πιο κοντά στους πόλους ψάχνοντας ψυχρότερα κλίματα.
Καμπανάκι κινδύνου
Ερευνητές της NASA, που παρακολούθησαν περίπου 200 είδη της Αρκτικής μεταξύ 1991 και 2019 έδειξε με μεγάλη σαφήνεια, ότι τα ζώα της Αρκτικής αλλάζουν άρδην τις συνήθειές τους, καθώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την περιοχή.
Τα στοιχεία έδειξαν για παράδειγμα πως οι μεταναστεύσεις των αετών ξεκινούν όλο και νωρίτερα κάθε χρόνο, με τα πουλιά να εγκαταλείπουν τις χειμερινές θέσεις φωλιάς τους και να κατευθύνονται βόρεια για το καλοκαίρι.
Οι αετοί ξεκινούσαν τη μετανάστευσή τους μισή μέρα νωρίτερα κάθε χρόνο, κάτι που αθροίζεται σε κάτι παραπάνω από δύο εβδομάδες στο βάθος των 28 αυτών ετών.
Στοιχεία όμως έχουν μαζέψει και οι αρμόδιοι στα εθνικά πάρκα στις Η.Π.Α. σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και κρούουν καμπανάκι κινδύνου τονίζοντας πως εκτός από τα ζώα και τα δέντρα “κινούνται” πιο βόρεια σε αναζήτηση ψυχρότερων κλιμάτων.
Επιστρέφοντας στα ζώα, το επιστημονικό περιοδικό Scientific American, αναφέρει, ότι οι αλλαγές στο κλίμα έχουν ήδη κάνει εμφανείς τις επιπτώσεις τους στα ελάφια των νοτιοδυτικών Η.Π.Α. αλλά και στους κύκνους της Ευρώπης, οι οποίοι μετακινούνται διαχειμάζοντας όλο και πιο ανατολικά για να βρουν πιο κατάλληλες θερμοκρασίες.
– “Ακόμα και η εμβληματική πεταλούδα μονάρχης επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή”, αναφέρει το περιοδικό, για να καταδείξει το μέγεθος του προβλήματος, επισημαίνοντας, πως ως αποτέλεσμα, τα φτερά τους πλέον γίνονται μεγαλύτερα ώστε αυτές να μπορούν να πετάξουν σε βορειότερες περιοχές αναπαραγωγής.
Ο βαρύς χειμώνας των ΗΠΑ και το κυνήγι
Την ώρα που οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης βιώνουν έναν χειμώνα που θυμίζει καλοκαίρι, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, οι θερμοκρασίες σε κάποιες περιοχές έχουν πέσει εδώ και καιρό αρκετούς βαθμούς υπό το μηδέν, σε αφύσικα για την εποχή επίπεδα. Για παράδειγμα, στο Μιζούρι των Η.Π.Α, το δριμύ ψύχος που έπιασε από τα μέσα Δεκεμβρίου έβαλε νωρίτερα τέλος στην κυνηγετική σεζόν απ’ ότι αναμενόταν.
Στην πολιτεία αυτή, εδώ και έναν περίπου μήνα ο υδράργυρος έφτασε στους -30oC, ενώ σε άλλες περιοχές των ανατολικών Η.Π.Α. έως και τρία μέτρα χιόνι κάλυπταν τα πάντα.
Η σεζόν για τα παπιά στο Μιζούρι ολοκληρώθηκε πριν από την ώρα της, με τους περισσότερους υγρότοπους της περιοχής να έχουν παγώσει αρκετά για να περπατηθούν από τους κυνηγούς ενώ και οι πάπιες της περιοχής κατευθύνθηκαν προς τα νότια νωρίτερα από άλλες χρονιές. Οι κυνηγοί στην ίδια πολιτεία μαρτυρούν επίσης, πως φέτος οι καναδικές χήνες δεν εμφανίστηκαν ποτέ, τουλάχιστον ως και τα τέλη του Δεκέμβρη, όπως και άλλα μεταναστευτικά πουλιά.
– “Θυμάμαι όταν η λίμνη φιλοξενούσε πάνω από 300.000 χήνες κατά τη διάρκεια της σεζόν των υδροβίων, αλλά αυτές οι μέρες προφανώς έχουν φύγει για τα καλά” λέει κυνηγός της περιοχής. Στο ίδιο μοτίβο, εκτιμούν οι κυνηγοί, οι λευκόχηνες που αναμένονται κατά τις αρχές του Φεβρουαρίου, με τον χειμώνα να τραβάει σε μάκρος στην περιοχή, θα προτιμήσουν να πάνε πιο νότια.
– “Πέραν των μεταναστευτικών, ο καιρός έχει κάνει λιγότερο ελκυστικό και το κυνήγι κουνελιών, σκίουρων και ορτυκιών -πολλά από τα οποία έχουν πεθάνει από το κρύο. Οι σεζόν τους είναι ακόμα ανοιχτές, αλλά με τόση παγωνιά κανείς δεν βγαίνει στο δάσος. Δεν πάνε πολλές μέρες που έφυγα από το δάσος όταν ο σκύλος μου μού έφερε το τρίτο παγωμένο ορτύκι”, λέει ο ίδιος.
Οι συνέπειες από το χάος της μετανάστευσης
Η διαταραχή της μετανάστευσης επηρεάζει επίσης σημαντικά τους πόρους τροφίμων. Επειδή τα πρότυπα μετανάστευσης των εντόμων επηρεάζονται επίσης από την κλιματική αλλαγή, πολλά είδη που εξαρτώνται από αυτά ως τροφή αναγκάζονται να αναζητήσουν αλλού φαγητό και σε διαφορετικές εποχές του χρόνου.
Η χαοτική αυτή μετανάστευση των εντόμων όμως μπορεί επίσης να έχει μία άλλη δυσοίωνη παρενέργεια: τις ασθένειες. Καθώς είδη εντόμων, όπως τα τσιμπούρια και τα κουνούπια διευρύνουν το φάσμα τους, μπορεί επίσης να μεταφέρουν ασθένειες που μεταδίδονται από τα αρθρόποδα -όπως ο ιός Ζίκα- σε νέες περιοχές.
