Το ποντάρισμα, που είναι απαραίτητο όσο και η φέρμα, πρέπει να σχετίζεται πάντα με τη συμπεριφορά του θηράματος. Το ποντάρισμα κατόπιν εντολής είναι παράλογο και τιμωρητέο, ενώ το πλησίασμα είναι εντελώς άλλο πράγμα.
Σε ότι αφορά στο ποντάρισμα, υπάρχει σύγχυση ακόμα και μεταξύ των κυνόφιλων που είχαν την ευθύνη να συντάξουν τους κανόνες των αγώνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Γι’ αυτό θα προσπαθήσουμε να ξεκαθαρίσουμε κάπως τα πράγματα. Το ποντάρισμα είναι η ενέργεια διαμέσου της οποίας ο σκύλος, αφού φερμάρει το θήραμα, διατηρεί την οσφρητική επαφή μαζί του, εάν και εφόσον αυτό προσπαθεί να ξεφύγει περπατώντας. Αν το θήραμα δέχεται, ο σκύλος πρέπει να παραμείνει αυστηρά και εκφραστικά στη φέρμα. Αντιθέτως, αν το φερμαρισμένο θήραμα προσπαθεί να απομακρυνθεί ποδαρώνοντας, ο σκύλος πρέπει να ποντάρει αυθόρμητα για να το ακολουθήσει και στη συνέχεια να το ξαναφερμάρει.
Για να εμβαθύνουμε στο θέμα, χρειάζεται, κυρίως, να λάβουμε υπόψη μας τη συμπεριφορά του θηράματος. Όταν φερμάρεται από κοντινή απόσταση το φτερωτό θήραμα δεν ποδαρώνει, αλλά λουφάζει στο έδαφος, προσπαθώντας να γλυτώσει διαμέσου της απόλυτης ακινησίας.
Η… σωτήρια ακινησία
Με εξαίρεση, ίσως, το ορτύκι το οποίο προσπαθεί να ξεφύγει ποδαρώνοντας ακόμα και όταν φερμάρεται από κοντινή απόσταση. Όταν, αντιθέτως, το φτερωτό θήραμα, φερμάρεται από μακριά, μερικές φορές προσπαθεί να απομακρυνθεί ποδαρώνοντας. Αυτό δεν ισχύει για το μπεκατσίνι, το οποίο περπατάει μόνο όταν βόσκει. Σε αυτή την περίπτωση ο σκύλος, διατηρώντας τη στάση φέρμας με το κεφάλι ψηλά, κάτι που του επέτρεψε να πιάσει την αναθυμίαση από μακριά, ποντάρει για να διατηρήσει την οσφρητική επαφή με το θήραμα που απομακρύνεται. Κι έτσι το θήραμα, αντιλαμβανόμενο, ότι παρά τη φυγή του με τα πόδια, ο κίνδυνος παραμονεύει ακόμα, ως τελευταία λύση πριν να σηκωθεί προσπαθεί να σωθεί με την ακινησία.
Είναι γεγονός, ότι αν δεν πιεστεί, το θήραμα το οποίο απομακρύνεται ποδαρώνοντας, σταματάει πάντα τη φυγή του πριν ξεπεταχτεί, δίνοντας έτσι στο σκύλο την ευκαιρία να πραγματοποιήσει την τελική φέρμα. Συνεπώς, το ποντάρισμα είναι η ενέργεια που ο σκύλος εκτελεί μεταξύ της αρχικής και της τελικής φέρμας, για την οποία χρειάζονται εξαιρετικές οσφρητικές ικανότητες, μεγάλη ικανότητα διάκρισης και ισορροπίας που του επιτρέπουν να διατηρήσει την οσφρητική επαφή με μία πηγή η οποία απομακρύνεται και ταυτόχρονα χωρίς να μειώσει την απόσταση που τον χωρίζει από τον… φυγά, ούτως ώστε να μη προκαλέσει το ξεσήκωμά του. Αν πράγματι το θήραμα σηκωθεί ενώ ο σκύλος ποντάρει, αποτελεί λάθος παρόμοιο με την πίεση στη φέρμα. Μπορεί να συμβεί ο φυγάς (κυρίως αν αισθάνεται προστατευμένος σε ένα ευνοϊκό γι’ αυτόν περιβάλλον, για παράδειγμα μία μπεκάτσα στο δάσος) να επιταχύνει δυσκολεύοντας το σκύλο που τον ακολουθεί, κάνοντάς τον να χάσει την απευθείας αναθυμίαση. Σ’ αυτήν την περίπτωση ο σκύλος μπορεί να διακόψει αυτό καθαυτό το ποντάρισμα προσπαθώντας να βοηθηθεί ακολουθώντας τα ίχνη στο έδαφος, πράγμα που όμως του απαγορεύει να καταλάβει σε ποιά ακριβώς απόσταση βρίσκεται το θήραμα. Αυτό έχει ως επακόλουθο τον αυξημένο κίνδυνο να προκαλέσει το ξεσήκωμά του.
Κατόπιν εντολής
Δεν έχει νόημα λοιπόν η απαίτηση ορισμένων κριτών, κυρίως Γάλλων, το ποντάρισμα να γίνεται μόνο κατόπιν εντολής, διότι ο κυναγωγός δεν είναι σε θέση να γνωρίζει αν το θήραμα απομακρύνεται πράγματι ποδαρώνοντας ή αν είναι ακόμα ακίνητο. Με λίγα λόγια, αν υφίστανται οι αντικειμενικές συνθήκες για να πραγματοποιήσει το ποντάρισμα. Συμβαίνει, δηλαδή, ότι, εν αναμονή της εντολής να ποντάρει, το θήραμα μπορεί άνετα να απομακρυνθεί κάνοντας τον σκύλο να χάσει την οσφρητική επαφή, την οποία για να ξαναβρεί πρέπει να ξαναρχίσει την έρευνα και είναι ακριβώς σε αυτή τη φάση που μπορεί να γίνει το ξεσήκωμα. Αν, αντιθέτως, ο σκύλος δεν καταφέρει να ξαναβρεί την επαφή, η φέρμα γίνεται αυτομάτως λευκή. Στην πραγματικότητα πρόκειται για φέρμα στη ζέστη θέση και όχι για λευκή, αλλά από τη στιγμή που δεν βλέπουμε το θήραμα και ειδικά σε επίπεδο αγώνων θα θεωρηθεί ως τέτοια.
Το ίδιο συμβαίνει και στους σκύλους αγώνων, οι οποίοι μετά τη φέρμα, φοβούμενοι το λάθος και κατά συνέπεια την τιμωρία, εξαιτίας μίας αυστηρής εκπαίδευσης, δεν ποντάρουν αυθόρμητα, αλλά περιμένουν την έλευση του κυναγωγού τους. Αυτό, όμως, μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο, με αποτέλεσμα στο ενδιάμεσο, το θήραμα να έχει όλο το χρόνο στη διάθεσή του για να απομακρυνθεί ποδαρώνοντας με τις συνέπειες που προαναφέραμε και αλλοιώνοντας, κατά την άποψή μου, ένα από τα κύρια γνωρίσματα της κάθε φυλής φέρμας.
Το ψευτοδίλημμα
Είναι σωστό, ο κριτής να ζητάει από τον κυναγωγό να ολοκληρώσει την ενέργεια κάνοντας το σκύλο να πλησιάσει κατόπιν εντολής; Δηλαδή, να ζητά να μειώσει την απόσταση που χωρίζει το σκύλο από το θήραμα για να το ωθήσει στο ξεπέταγμα; Είναι σωστό να επιβάλουμε μία ενέργεια, η οποία δημιουργεί μία κάκιστη συνήθεια στο σκύλο, που όταν βρίσκεται σε φέρμα, θα πρέπει να παραμένει σε αυτή με οποιοδήποτε κόστος μέχρις ότου το θήραμα κρατάει τη φέρμα; Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα ψευτοδίλημμα διότι ένα άγριο θήραμα, φερμαρισμένο από το σκύλο ο οποίος εν συνεχεία πλευρίζεται από τον κυνηγό ή τον κυναγωγό, συνήθως δεν κρατάει για πολύ τη φέρμα. Ένα-δύο λεπτά, το πολύ, και μετά εκτοξεύεται στον αέρα. Αυτό θεωρητικά και σε άγριο θήραμα. Αντίθετα, το απελευθερωμένο θήραμα μπορεί να συμβεί να μη θέλει να σηκωθεί με τίποτα, ακόμα και όταν πλησιάζεται από τον άνθρωπο, είτε επειδή δεν τον φοβάται είτε επειδή δεν μπορεί. Συνεπώς, μπορεί να είναι απαραίτητο να σπρώξουμε το σκύλο να πλησιάσει για να προκαλέσουμε το ξεπέταγμα, αν και παραμένει σε κάθε περίπτωση μία άσχημη ενέργεια εφόσον αναγκάζει το σκύλο να σπάσει την φέρμα.
Το πλησίασμα είναι αποδεκτό, επιθυμητό και αποτελεσματικό όταν γίνεται από έναν έμπειρο σκύλο, ο οποίος μετά την αρχική του άμεση ακινητοποίηση, με το που έπιασε την αναθυμίαση, αντιλαμβάνεται ότι τον παίρνει να πλησιάσει λίγο ακόμα, ούτως ώστε να καθηλώσει ακόμα καλύτερα το θήραμα και να μη του δώσει τη δυνατότητα να απομακρυνθεί περπατώντας ώσπου να φτάσει ο κυνηγός. Μιλάμε ουσιαστικά για μία διόρθωση της αρχικής φέρμας. Είναι μία λεπτή ισορροπία για τη διατήρηση της οποίας χρειάζεται, όπως είπαμε, εμπειρία, αλλά και ισχυρή όσφρηση.
Το ποντάρισμα
Ας αφήσουμε όμως στην άκρη το πλησίασμα και ας επιστρέψουμε στο ποντάρισμα. Υπάρχουν σκύλοι οι οποίοι φερμάρουν… κι έπειτα δεν ποντάρουν. Γιατί;
Οι λόγοι είναι τρεις: Ο πρώτος είναι η κακή μύτη. Ο σκύλος έχοντας μειωμένη οσφρητική δύναμη μένει σε φέρμα στην αναθυμίαση που έχει αφήσει πίσω του το θήραμα, το οποίο εν τω μεταξύ έχει απομακρυνθεί ποδαρώνοντας. Δηλαδή, δεν ποντάρει, διότι μη μπορώντας να διακρίνει τη μυρωδιά την οποία προέρχεται απευθείας από το θήραμα από εκείνη της ζεστής θέσης, πιστεύει ότι το θήραμα βρίσκεται ακόμα εκεί. Και σίγουρα πρόκειται για ένα σκύλο ο οποίος φερμάρει συχνά τη ζεστή θέση, αλλά χάνει το θήραμα.
Ο δεύτερος λόγος, όπως ήδη είπαμε, είναι ένα πολύ αυστηρό ντρεσάρισμα και κυρίως όσο αφορά στην ακινησία στο ξεπέταγμα. Συνήθως αυτού του είδους η εκπαίδευση απαιτεί δραστικές μεθόδους τιμωρίας οι οποίες εκριζώνουν το ένστικτο της καταδίωξης του θηράματος και τον αναγκάζουν έτσι σε μία εξαναγκαστική ακινησία στη φέρμα. Και ο τρίτος λόγος είναι μία αδυναμία του χαρακτήρα του σκύλου που παραλύει μπροστά στο θήραμα το οποίο του προκαλεί ακινησία ακόμα και όταν η αναθυμίαση του παύει να υφίσταται.
Στην πρώτη περίπτωση, η λύση είναι το ποντάρισμα κατόπιν εντολής, το οποίο ουσιαστικά καμουφλάρει την οσφρητική αδυναμία. Στην δεύτερη περίπτωση η λύση είναι να ενθαρρύνουμε την καταδίωξη. Και στην τελευταία πρέπει να αντισταθμίσουμε τον αδύναμο χαρακτήρα με υπομονή, αγάπη και ενθάρρυνση.
Οπότε το ποντάρισμα πρέπει να γίνεται αυθόρμητα και χωρίς εντολή, ακόμα και όταν ο κυνηγός-κυναγωγός βρίσκεται μακριά, κάθε φορά που το θήραμα προσπαθεί να απομακρυνθεί ποδαρώνοντας. Αν ο σκύλος δε ποντάρει αυθόρμητα θα πρέπει να αποκλείεται τόσο από την εκτροφή όσο και από τους αγώνες. Σε ότι αφορά το πλησίασμα μπορεί και πρέπει να γίνεται μόνο από έμπειρους σκύλους, οι οποίοι με αυτή τους την ενέργεια μπλοκάρουν καλύτερα το θήραμα μετά την αρχική αντανακλαστική ακινητοποίηση.
Το κατ’ εντολή πλησίασμα είναι μία συνήθης πρακτική τόσο στο κυνήγι όσο και στους αγώνες όταν φτάσουμε στην φέρμα και το θήραμα δε σηκώνεται. Τη θεωρώ λάθος, ειδικά όταν πρόκειται για νεαρούς σκύλους, διότι μπορεί να νομίσουν ότι αυτό μπορούν να το κάνουν και πριν την άφιξή μας, με αποτέλεσμα να ξεσηκώνουν το θήραμα. Αν το θήραμα δεν σηκώνεται, είναι προτιμότερο, με το σκύλο σε φέρμα, να προκαλέσουμε θόρυβο, να πετάξουμε κάποιο αντικείμενο ή να το ξεσηκώσουμε εμείς οι ίδιοι.
