Το ξεκίνημα του κουταβιού στο κυνήγι
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις επί του θέματος, ακόμα και για την ηλικία που πρέπει να πραγματοποιείται αυτό το ξεκίνημα. Σε ότι αφορά την ψυχική ωρίμανση, δε μπορούμε να δώσουμε με ακρίβεια ένα χρονικό σημείο, καθώς σίγουρα θα διαφέρει από άτομο σε άτομο και από φυλή σε φυλή.
Η σωματική ωρίμανση είναι πιο εύκολο να προσδιοριστεί. Αν ο νεαρός σκύλος μπει στο πολύωρο κυνήγι προτού ολοκληρωθεί η σωματική του διάπλαση, είναι πιθανό στην ενήλικη ζωή του να παρουσιαστούν σοβαρά προβλήματα. Οπότε, καλό είναι το ξεκίνημα ενός νεαρού σκύλου στο κυνήγι να γίνεται σταδιακά και προοδευτικά.
Ασχολούμαι με κυνηγετικούς σκύλους από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, περίπου 40 χρόνια δηλαδή, με τα τελευταία 25 να κυνηγάω σχεδόν αποκλειστικά μπεκάτσες. Όλα αυτά τα χρόνια έχω δοκιμάσει σε σκύλους κυρίως δικής μου εκτροφής, αλλά και σε σκύλους από άλλες γραμμές αίματος, ιδίως στα πρώτα κυνοφιλικά μου βήματα, πολλούς διαφορετικούς τρόπους εκπαίδευσης, αλλά και ξεκινήματος στο κυνήγι. Χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε εξ’αρχής, ότι οποιαδήποτε εκπαίδευση μπορεί ενδεχομένως να μειώσει τη νοοτροπία, αλλά δεν μπορεί να αναπληρώσει τις ελλείψεις. Ο μέσος κυνηγός είναι καλό να απορρίπτει τα πολύ ατίθασα άτομα με δύσκολο χαρακτήρα, αφού μόνο ένας έμπειρος κυνηγός και γνώστης της εκάστοτε φυλής μπορεί να τα διαχειριστεί και να τα κρατήσει υπό έλεγχο. Ειδικά αν μιλάμε για αγγλικές φυλές και για άτομα με μεγάλη νοοτροπία, είναι σχεδόν αδύνατο ένας άπειρος κυνηγός ή κάποιος που δε γνωρίζει τον τρόπο εργασίας τους ή ακόμα και κάποιος που δεν έχει ο ίδιος τη νοοτροπία και την φυσική κατάσταση να κυνηγήσει με τέτοιου είδους σκυλιά, να κατορθώσει να βρει την σωστή ισορροπία και να κυνηγήσει αποτελεσματικά.
Προσθέτω ότι, συχνά, αυτοί οι σκύλοι, λόγω αδυναμίας εκπαίδευσης από τους ιδιοκτήτες, είτε λόγω έλλειψης χρόνου, είτε λόγω έλλειψης γνώσεων, δίνονται σε επαγγελματίες, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι εξαιτίας του μειωμένου χρόνου που έχουν στη διάθεσή τους να χρησιμοποιήσουν τιμωριτικές μεθόδους. Αυτές οι μέθοδοι δεν είναι εξατομικευμένες ανάλογα με τη φυλή, το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του σκύλου, αλλά έχουν να κάνουν περισσότερο με το χαρακτήρα και τις γνώσεις του ίδιου του εκπαιδευτή. Το αποτέλεσμα είναι, τις περισσότερες φορές, γυρίζοντας στον ιδιοκτήτη του, να έχει ξεχάσει και αυτά που ήξερε.
Επειδή για να «φτιάξεις» ένα καλό κυνηγόσκυλο χρειάζονται περίπου δύο χρόνια, θα συμβούλευα τους κυνηγούς να διαλέξουν ένα κουτάβι, το οποίο εξ’αρχής θα φαίνεται ότι είναι ισορροπημένο και εφοδιασμένο με καλά φυσικά προσόντα.
Ένα άτομο με τέτοια χαρακτηριστικά μπορεί να κυνηγήσει μαζί με άλλους σκύλους χωρίς να προκαλέσει πολλά προβλήματα και ταυτόχρονα να μάθει τη “δουλειά”. Κατά την προσωπική μου άποψη, ο κυνηγετικός σκύλος ο οποίος διαθέτει τη νοοτροπία και τα φυσικά προσόντα, δεν έχει ανάγκη εκπαίδευσης με την έννοια της τεχνικής (όπως είναι απαραίτητο για το σκύλο αγώνων),αλλά μόνο να συναντά άγριο θήραμα. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που γνωρίζω για να μάθεις ένα κουτάβι να ψάχνει και να βρίσκει θηράματα.
Τα παλιά τα χρόνια η εκπαίδευση των νεαρών σκύλων επικεντρωνόταν στην υπακοή και στην εκτέλεση των εντολών διότι, γενικά, τότε η φέρμα δεν ήταν πολύ σταθερή και αυτό υποχρέωνε να έχεις το σκύλο υπό έλεγχο. Το θήραμα ήταν άφθονο και όλα τα κουτάβια, αν και υποδεέστερα ποιοτικά σε σχέση με σήμερα, στην πρώτη ή το πολύ στην δεύτερη κυνηγετική περίοδο συσσώρευαν όλη την απαραίτητη εμπειρία.
Έχει διαπιστωθεί, ότι οι 24 πρώτοι μήνες της κυνηγετικής δραστηριότητας ενός νεαρού σκύλου είναι θεμελιώδεις, διότι είναι οι πλέον επιμορφωτικοί και συνεπώς καθορίζουν τη μελλοντική του κυνηγετική ποιότητα. Φαίνεται, ότι τα ερεθίσματα τα οποία προέρχονται από τις κυνηγετικές εμπειρίες αναπτύσσουν και πολλαπλασιάζουν τις συνάψεις των νευρώνων του εγκεφάλου. Το έχω πει πολλές φορές και το πιστεύω ακράδαντα, ότι είναι πολύ σημαντικό οι πρώτες εμπειρίες για ένα νεαρό σκύλο να πραγματοποιούνται στο κυνήγι που προτιμάει ο ιδιοκτήτης του τόσο στο τερέν, όσο και στο θήραμα που κυνηγάει περισσότερο ή κατ’ αποκλειστικότητα.
Αυτή η πρακτική διαμορφώνει, συνήθως, ένα σκύλο στα μέτρα μας, δηλαδή απολύτως προσαρμοσμένο στις μελλοντικές συνθήκες κυνηγίου που θα πρέπει να αντιμετωπίσει. Αυτό όμως που με ενδιαφέρει να υπογραμμίσω είναι η απόλυτη αναγκαιότητα, ο νεαρός σκύλος να αποκτήσει την απαιτούμενη εμπειρία αποκλειστικά σε άγριο θήραμα. Το άγριο θήραμα είναι αυτό που ξυπνάει τα κυνηγετικά ένστικτα σε μέγιστο βαθμό, διότι αυτή η αναντικατάστατη πηγή εμπειρίας είναι καθοριστική για το χτίσιμο του κυνηγετικού ταλέντου του σκύλου.
Προσωπικά, όντας λάτρης του μπεκατσοκυνηγίου, θεωρώ απαραίτητο οι νεαροί μου σκύλοι να πάρουν το βάπτισμα του πυρός στο δάσος. Στους 6-7 μήνες να μπουν για λίγο στο δάσος, να δαγκώσουν μια θηρευμένη μπεκάτσα, να την απορτάρουν, να πάρουν τις μυρωδιές του υγρού χώματος, των φύλλων σε αποσύνθεση, ούτως ώστε την επόμενη χρονιά να είναι ήδη ξεκινημένοι και η προσαρμογή στο δάσος και στο λατρεμένο μου θήραμα να είναι πολύ πιο εύκολη.
Όποιος θέλει, λοιπόν, να χρησιμοποιήσει το σκύλο κυρίως σε ένα συγκεκριμένο θήραμα, πρέπει να τον ξεκινήσει σε αυτό, διότι μόνο υπό αυτή τη συνθήκη μπορεί να γίνει σπεσιαλίστας. Φυσικά κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Ο σπεσιαλίστας αν και στον τομέα του είναι σε θέση να προσφέρει μεγάλες συγκινήσεις, σε θήραμα που δε γνωρίζει είναι σχεδόν πάντα μέτριος. Ουσιαστικά ο σκύλος που θα προσαρμοστεί εξαιρετικά σε όλα τα τερέν και σε όλα τα θηράματα είναι σπάνιος.
Αν ο νεαρός σκύλος στα πρώτα δύο χρόνια της ζωής του γνωρίζει κυρίως το θήραμα εκτροφής, το οποίο είναι ήμερο, αδαές για τις τεχνικές άμυνας, περιορισμένο σε μικρούς χώρους, σχεδόν ανίκανο να τραφεί, να αναπαραχθεί και να επιβιώσει το χειμώνα, το μόνο που μαθαίνει είναι να ψάχνει μεθοδικά το τερέν, φερμάροντας ό,τι βρίσκει στο διάβα του (όπως συχνά συμβαίνει στους αγώνες).
Όμως μια τέτοια κυνηγετική τεχνική είναι βασική και ανεπαρκής. Διότι η μηχανική έρευνα του τερέν δεν έχει καμία σχέση με το πραγματικό κυνήγι, το οποίο πραγματοποιείται σε μεγάλες εκτάσεις, με πονηρό άγριο θήραμα, καχύποπτο, τυχαία κατανεμημένο, που δε το βρίσκεις αν δε το ψάξεις με πάθος και ταλέντο, επιλέγοντας τα σωστά σημεία για να εξερευνήσεις, εκμεταλλευόμενος όλες τις πονηριές του επαγγέλματος και ξεγελώντας τις αμυντικές στρατηγικές των θηραμάτων. Θα αναρωτιέται κανείς γιατί είναι τόσο σημαντικά τα δύο πρώτα χρόνια εμπειρίας για τη διάπλαση του σκύλου, ενώ ίσως παλιότερα δεν έδιναν και τόση σημασία.
Πριν μερικές δεκαετίες, το περιβάλλον και η πανίδα ήταν πολύ διαφορετικά, ενώ τους κυνηγούς τους ενδιέφερε περισσότερο η κάρπωση (δυστυχώς κάποιους τους ενδιαφέρει ακόμα),η οποία ήταν και σχετικά εύκολη, παρά η εργασία του σκύλου. Σε κάθε έξοδο της τάξεως των τριών-τεσσάρων ωρών, μπορούσες να έχεις κατά μέσο όρο 3 – 4 συναντήσεις και χωρίς να χρειάζεται να πας πολύ μακριά από τον τόπο κατοικίας σου, με αποτέλεσμα η ωρίμανση να είναι σίγουρη το πολύ σε δύο κυνηγετικές περιόδους. Έπειτα, η αύξηση των κυνηγών φτερωτού θηράματος με σκύλο φέρμας και η πολύ κακή διαχείριση του ενδημικού θηράματος μαζί και με άλλους παράγοντες που συνέβαλαν, οδήγησαν στη μείωσή του. Σήμερα, σε πολλές περιοχές κυνηγάνε ή μόνο ορτύκια ή μόνο μπεκάτσες.
Σε μία καλή σεζόν μπορεί να συναντήσουν από 10 – 30 το πολύ, τέτοια θηράματα. Βέβαια αυτό έχει να κάνει και με το σκύλο. Σε κάποιους σκύλους αρκούν ακόμα και αυτές οι λίγες συναντήσεις για να αναπτύξουν και να εξελίξουν τα κυνηγετικά τους ένστικτα. Στους περισσότερους όμως δεν φτάνουν. Από την προσωπική μου εμπειρία θεωρώ, ότι για να ωριμάσει ένας νεαρός σκύλος χρειάζεται κατά μέσο όρο 2 – 3 συναντήσεις έξοδο παρά έξοδο για τουλάχιστον 35 – 45 ημέρες στις 2 πρώτες κυνηγετικές περιόδους της ζωής του. Δύσκλολο… Σε αυτή την αντικειμενική δυσκολία πιστεύω, ότι έγκειται το γεγονός, ότι σήμερα κυκλοφορούν πολλά μέτρια κυνηγόσκυλα. Για να αναπληρώσουν την έλλειψη άγριου θηράματος οι ιδιοκτήτες τους τα εκπαιδεύουν σε ήμερο, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις και τις δυσκολίες του πραγματικού κυνηγίου, ακόμα κι αν, κατά τα άλλα, διαθέτουν όλα τα απαιτούμενα προσόντα. Ένας καλός σκύλος εκπαιδευμένος σε θήραμα εκτροφής, σπανίως θα είναι το ίδιο καλός και σε άγριο θήραμα.
