Ποιος είναι ο ρόλος των αγριογούρουνων στην διασπορά της τρούφας;
Είναι γνωστό πως τα μανιτάρια χρησιμεύουν ως τροφή για πάρα πολλά ζώα. Μεταξύ αυτών και τα θηλαστικά, τα περισσότερα από τα οποία τρέφονται με μανιτάρια, περιστασιακά ή τυχαία, ενώ κάποια από αυτά τα τρώνε συχνά, αφού είναι ένα κυρίαρχο συστατικό της διατροφής τους. Τα αγριογούρουνα (Sus scrofa L.) είναι ένα από αυτά και είναι γνωστά για τη διαταραχή που κάνουν στο έδαφος στα δασικά οικοσυστήματα, ψάχνοντας για τροφή. Η οποία μπορεί να είναι καρποί δένδρων, βολβοί, ρίζες, σκουλήκια, προνύμφες εντόμων αλλά και τρούφες.
Οι τρούφες που αποτελούν μέρος της διατροφής τους, είναι υπόγεια μανιτάρια και είναι το αποτέλεσμα της προσαρμογής των μυκήτων στα ξηρά και ημίξηρα περιβάλλοντα της περιοχής της Μεσογείου. Ζουν σε συμβίωση με τα φυτά, τα οποία βοηθούν να αναπτύξουν μια πιο αποτελεσματική μέθοδο που θα αυξήσει τις πιθανότητες της επιβίωση τους.
Αυτός ο υπόγειος τρόπος ζωής, έφερε αρκετές μορφολογικές αλλαγές σε αυτά τα μανιτάρια, όπως η απώλεια της ικανότητας να απορρίπτουν τα σπόρια τους. Δεν είναι σε θέση να τα απελευθερώσουν με τον μηχανισμό των υπόλοιπων επίγειων μανιταριών και έτσι να διαδοθούν τα σπόρια τους σε μεγάλες αποστάσεις, με την βοήθεια του αέρα. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη κάποιων στρατηγικών επιβίωσης, όπως η ανάπτυξη ενός δυνατού αρώματος. Αυτό το άρωμα είναι χρήσιμο για τον μύκητα, που πλέον ανιχνεύεται και τρώγεται από άγρια ζώα, κυρίως τρωκτικά και θηλαστικά, όπως και τα αγριογούρουνα, διασφαλίζοντας τη διασπορά των σπορίων στο περιβάλλον από τα περιττώματά τους.
Αυτά τα ζώα που τρέφονται συχνά με μανιτάρια έχουν αναπτύξει κάποιους μηχανισμούς στα έντερά τους αλλά και στο στομάχι τους. Εκεί, μπορούν να αφομοιώσουν εύκολα τη σάρκα του μανιταριού και όχι τα σπόρια, που παραμένουν βιώσιμα, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις ενισχύουν και την βλαστική τους ικανότητα.
Έχουν γίνει αρκετές μελέτες στο εξωτερικό, πάνω στα περιττώματα των αγριογούρουνων, για να εξακριβωθεί ποια είδη υπογείων μανιταριών προτιμούνε και αν υπάρχει και ο αντίστοιχος μύκητας στο βιότοπο που τα βρήκανε. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν έχει γίνει κάποια αντίστοιχη μελέτη. Στην χώρα, πάντως έχει παρατηρηθεί πως αρκετά τρουφόσκυλα, που συχνά εντοπίζουν τα περιττώματα των αγριογούρουνων, επειδή μυρίζουνε έντονα τρούφα. Έτσι, μετά την μετά την επισήμανση ενός κυνηγού τρούφας, μου δόθηκε η ευκαιρία να μελετήσω περιττώματα αγριογούρουνου, που μου απέστειλε, από την Πελοπόννησο. Μελετώντας την ευρεία γκάμα υπογείων ειδών στο διαιτολόγιό του, παρατήρησα την αντοχή αυτών των ειδών στην όλη διεργασία της πέψης, αφού φάνηκαν άθικτα και αναγνωρίσιμα όσο αφορά τουλάχιστον το γένος. Βρέθηκαν 6 είδη υπογείων μανιταριών, τα οποία είναι τα Tuber rufum, Tuber ecxavatum, Tuber aestivum όσο αφορά τις τρούφες και Barssia hellenica, Melanogaster sp. Hysterangium sp. όσο αφορά τα υπόλοιπα υπόγεια μανιτάρια.
Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των μετακινήσεων των αγριογούρουνων, συμπεραίνουμε το πόσο σημαντικά ζώα είναι, όσο αφορά στην διασπορά των σπορίων της τρούφας σε περιβάλλοντα που ίσως δεν υπήρχαν τρούφες προηγουμένως. Όμως, τα αγριογούρουνα είναι δυστυχώς γνωστό στους τρουφοκυνηγούς, πως είναι ο κυριότερος ανταγωνιστής τους και όταν έχουν περάσει από μία περιοχή πριν τα σκυλιά, δύσκολα θα βρεθεί τρούφα από αυτά. Για αυτό το λόγο, οι επίδοξοι καλλιεργητές τρούφας, πάντα περιφράττουν τις καλλιέργειες τους, γιατί αν μπούνε αυτά τα ζώα, δεν θα μείνει τίποτα και η όλη επένδυση θα καταστραφεί.
Πηγή: Καουνάς Βασίλης. Η σπουδαιότητα των θηλαστικών στη διασπορά της τρούφας στο περιβάλλον – Μυκοφαγία. ΦύσηΟραμα. Τεύχος 19ο. Σελ. 25. 2020.
Federica Piattoni, Francesca Ori, Marco Morara, Mirco Iotti and Alessandra Zambonelli. The role of wild boars in spore dispersal of hypogeous fungi. ACTA MYCOLOGICA. Vol. 47 (2): 145–153. 2012.
Βασίλης Καουνάς
Δασοπόνος – Μέλος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας
