Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην νιώθει θλίψη και δέος στην εικόνα της καμμένης γης, στις στάχτες και τα αποκαϊδια που καπνίζουν, στα κουφάρια των εγκλωβισμένων ζώων, θύματα όλα της δασικής πυρκαγιάς.
Το δάσος δεν είναι μόνο δέντρα
Οι πυρκαγιές στα δάση συνέβαιναν από γενέσεως κόσμου. Αιτία ήταν τα φυσικά φαινόμενα και οι μεγάλης κλίμακας γεωλογικές μεταβολές, όπως είναι οι κεραυνοί και οι εκρήξεις των ηφαιστείων. Η αστείρευτη όμως δύναμη της φύσης επιτυγχάνει την αναγέννηση των καμένων εκτάσεων και αποκαθιστά το φυσικό περιβάλλον.
Με την έναρξη του καλοκαιριού, ιδιαίτερα στις εύκρατες περιοχές της Μεσογείου που ανήκει και η χώρα μας, ο κίνδυνος της δασικής πυρκαγιάς είναι αυξημένος. Μεγάλες δασικές, θαμνώδεις και χορτολιβαδικές εκτάσεις, αλλά και περιοχές με μακία βλάστηση χάνονται κάθε χρόνο από τις πυρκαγιές, με σημαντικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Γιατί το δάσος δεν είναι μόνο δέντρα, είναι ένα σύνολο φυτών και ζώων που συνυπάρχουν αρμονικά με το έδαφος και το κλίμα της περιοχής. Είναι ακόμα ένα πολύπλοκο οικοσύστημα, που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην οικολογική ισορροπία και ουσιαστικά στην ίδια τη ζωή.
Οι κλιματικές παράμετροι
Για να ξεκινήσει μια πυρκαγιά, αλλά και για να συντηρηθεί, πρέπει να συμβάλουν ορισμένοι παράγοντες, οι αποκαλούμενοι κλιματικοί. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι οι υψηλές θερμοκρασίες, οι μεγάλες περίοδοι ξηρασίας και οι ισχυροί άνεμοι. Σημαντική είναι ακόμα η κλίση του εδάφους, η εύφλεκτη ξηροφυτική βλάστηση και η συσσώρευση βιομάζας, όπως χόρτα, κλαδιά, φύλλα και πευκοβελόνες.
Στην βόρεια Μεσόγειο (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα) με τις μεγάλες δασωμένες εκτάσεις, καίγονται κατά μέσο όρο πέντε (5) εκατομμύρια στρέμματα κάθε χρόνο. Στη χώρα μας σημειώθηκαν την τελευταία 15ετία δύο δασικές πυρκαγιές με τεράστιες οικολογικές καταστροφές, αλλά και με ανθρώπινα θύματα, το καλοκαίρι του 2007 στην Ηλεία και του 2021 στη Βόρεια Εύβοια.
Με τη δεύτερη να αποτελεί απευκταία περίπτωση, καθώς αποτέλεσε μία από τις καταστροφικότερες πυρκαγιές, με καμένα 340.000 στρέμματα δάσους, τα περισσότερα με χαλέπιο πεύκη. Είδος κωνοφόρου δέντρου που εντάσσεται στη διαδικασία της φυσικής αναγέννησης, αρκεί να μην έχει πρόσφατα ξανακαεί.
Δεν γλυτώνουν ούτε τα ζώα
Η δασική πυρκαγιά προξενεί ανεπανόρθωτη ζημιά στο ζωικό κεφάλαιο και ιδιαίτερα στα ανυπεράσπιστα τριχωτά θηράματα (ελάφια, ζαρκάδια, λαγοί) και στη βραδυκίνητη πανίδα (χελώνες, σκαντζόχοιροι, ερπετά κ.ά).
Πολλοί πιστεύουν ότι στα φτερωτά θηράματα δεν προκαλείται ζημιά, καθώς έχουν την ικανότητα να απομακρύνονται έγκαιρα. Αλλά η καλοκαιρινή πυρκαγιά στο δάσος (Ιούνιος-Ιούλιος) συμπίπτει με την 2η γέννα των πουλιών και με το μεγάλωμα των νεοσσών και συχνά έχει ολέθρια αποτελέσματα.
Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του περιβαλλοντολόγου καθηγητή Ν. Μάργαρη: “όπου επικρατεί το ιδιότυπο μεσογειακό κλίμα, με το μακρύ, θερμό και άνυδρο καλοκαίρι, οι δασικές πυρκαγιές είναι αναπόφευκτο επαναλαμβανόμενο γεγονός. Αλλά ας αφήσουμε να συμβεί από μόνο του”.
