Ήταν στις πρώτες εξορμήσεις μου θυμάμαι, πριν από μια ντουζίνα χρόνια περίπου, όταν μετά από την επιτυχημένη εξόρμηση στις κανθαρέλλες (cantharellus cibarius), επεδίωξα να βρεθώ σε διαφορετικό βιότοπο από τα δρυοδάση, αναζητώντας κάποια άλλα κορυφαία εδώδιμα είδη.
Ανηφόρησα λοιπόν, στα αγαπημένα ελατοδάση, που στολίζουν τις ράχες στα περισσότερα ψηλά βουνά, της Νότιας Ελλάδας μας, γεμάτα με κεφαλληνιακή ελάτη (abies cephalonica) ένα υπέροχο και πανέμορφο δέντρο.
Συχνά τα δάση αυτά δεν είναι αμιγή, αλλά μπερδεύονται με δρύς, καστανιές, κέδρα, πουρνάρια και άλλα είδη δέντρων, δίνοντας μια ποικιλομορφία, που τα μανιτάρια φαίνεται να προτιμούν και να αγαπούν.
Ειδικά τις υγρές θέσεις, σε ρεματιές που απρόσμενα ίσως για τους περισσότερους, γεμίζουν με μανιτάρια τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού, όταν οι συνθήκες υγρασίας το επιτρέψουν.
Ναι, είναι αλήθεια. Πάει μία πενταετία περίπου, όταν τέλη Ιουλίου, με 36 βαθμούς το μεσημέρι στην παραλία, ξεφεύγοντας με την οικογένεια στα παράλια της Φθοιώτιδας, ανέβηκα στην Οίτη και εκεί στα ψηλά, μέσα σε 1 ώρα, πριν με πιάσει το σκοτάδι μαζί με την 3η θυγατέρα μου αρωγό, μαζέψαμε 5 κιλά κανθαρέλλα.
Βλέπετε υπάρχουν είδη θερμόφιλα, που προτιμούν ζεστότερες περιόδους του χρόνου να καρπίσουν και ψυχρόφιλα, που προτιμούν τις ποιό κρύες περιόδους για να εμφανιστούν.
Εκεί λοιπόν, σε ένα μεικτό ελατόδασος, στα 1200 μέτρα υψόμετρο, πριν από 12 χρόνια συνάντησα και τον πρώτο μου βωλίτη. Βωλίτης…τι είναι αυτό;;;
Ήταν ένα από αυτά, που ο μέντοράς μου και συγγραφέας του βιβλίου που με μύησε στην μανιταροσυλλογή, Γιώργος Κωνσταντινίδης, ανέφερε ως εξαιρετικά νόστιμο φαγώσιμο είδος.
Μα τρώγονται όλοι οι βωλίτες;;; Όχι βέβαια. Το “βωλίτης” είναι μια γενική ονομασία που χρησιμοποιούμε οι μανιταροσυλλέκτες για να περιγράψουμε ένα γένος μανιταριών, που παρουσιάζει κοινά εξωτερικά χαρακτηριστικά. Αυτό το γένος που έχει μελετηθεί αρκετά από τους μυκητολόγους, έχει πλέον διαχωριστεί, σε πάμπολλα μικρότερα, αφήνοντας μόνα τα τέσσερα κορυφαία εδώδιμα είδη, με αυτή την ονομασία.
Bωλίτης ο χάλκειος (Boletus aereus), Βωλίτης ο δικτυωτός ( Boletus reticulates), Βωλίτης ο εδώδιμος (Βoletus edulis) και Βωλίτης ο πευκόφιλος (Boletus pinophilus).
Όμως υπάρχουν και άλλοι πολύ νόστιμοι (πρώην βωλίτες) όπως ο Βασιλικός (Butiroboletus Regius), ο αιχμηρόποδος (Butiroboletus Appendiculatus), ο ύποαιχμηρόποδος (Butiroboletus Subappendiculatus) κ.λπ.
Μεγάλο το βασίλειο των βωλιτοειδών και περιλαμβάνει πολλά είδη, που σημαίνει ότι θέλει χρόνο και κόπο για να μπορέσεις να τα μάθεις, ώστε να τα ξεχωρίζεις πάνω στο βουνό. Εξαιρώ το γεγονός, ότι πάμπολλοι άπειροι συλλέκτες, τους μπερδεύουν με τους σουίλλους, ένα άλλο μεγάλο γένος που τους μοιάζει, αλλά ουδεμία σχέση γευστικά έχει με τους κορυφαίους βωλίτες.
Οι Μακεδόνες που είναι πιο προνομιούχοι, λόγω καιρικών συνθηκών, στην εμφάνιση των βωλιτοειδών, είχαν έναν εύστοχο-σχετικά- κανόνα. Όσοι μεταχρωματίζονταν (γίνονταν μπλε) στο κόψιμο, τους ονόμαζαν «σινάκια» ή «σνάκια» και δεν τους έτρωγαν. Αντίθετα, αυτούς που δεν άλλαζαν χρώμα τους κατανάλωναν.
Είναι αλήθεια, ότι τα 4 κορυφαία είδη βωλιτών, δεν μεταχρωματίζονται στην τομή ουσιαστικά. Ο εδώδιμος και ο πινόφιλος, ίσως ελάχιστα – ροζίζουν στις άκρες, αλλά αυτό είναι και χαρακτηριστικό αναγνώρισης τους, γενικότερα.
Πάντως τα porcini ( ιταλική λέξη για τα κορυφαία βωλιτοειδή, που σημαίνει γουρουνάκια- λόγω του στρογγυλωπού σχήματος του ποδιού), είναι σίγουρα από τα καλύτερα και νοστιμότερα είδη, που μανιωδώς προσπαθεί να ανακαλύψει ο ερασιτέχνης μανιταροκυνηγός.
Θα ήταν αμαρτία να μην κάνουμε εκτενή αναφορά, σε κάθε ένα από τους 4 κορυφαίους βωλίτες , οι οποίοι έχουν φανατικούς συλλέκτες, σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, που τους μαζεύουν και φτιάχνουν δεκάδες κιλά τουρσί κάθε χρόνο, για να το καταναλώσουν τους κρύους χειμώνες, με την συνοδεία διαφόρων οινοπνευματωδών…
Άλλωστε, τα τελευταία χρόνια και καθώς προχωρά το πνεύμα της μανιταροφιλίας και της μανιταρογνωσίας και στην «μανιταροφοβική» Ελλάδα μας, όλο και περισσότεροι γίνονται φανατικοί οπαδοί, της κατανάλωσης άγριων μανιταριών, με πρωταγωνιστή συνήθως τα porcini. Οι γευστικοί μας κάλυκες, είναι βέβαιο ότι δεν λανθάνουν !!!
