Βλητική: Ο… φόβος για τα ατσάλινα – Περί αποτελεσματικότητας των σκαγιών

Η πιθανότητα απαγόρευσης των μολυβένιων σκαγιών στο κυνήγι προβληματίζει έντονα τον κυνηγετικό κόσμο.

Κείμενο: ΜΗΝΑΣ ΙΟΡΔΑΝΟΓΛΟΥ

«Ξεφυλλίζοντας» το διαδίκτυο, έπεσα πάνω σε μία είδηση που χρονολογείται 5 μήνες πριν, και με έβαλε σε σκέψεις. Η θηροφυλακή υπέβαλε μηνύσεις σε κάποιους κυνηγούς οι οποίοι κυνηγούσαν στον Έβρο με μολυβένια σκάγια.

Που βλέπεις το περίεργο θα μου πείτε.

Πράγματι δεν υπάρχει κάτι μεμπτό για τους θηροφύλακες που έκαναν σωστά τη δουλειά τους, όμως εμένα με απασχολεί η αμάθεια και πολύ χειρότερα η ημιμάθεια των κυνηγών, οι οποίοι αφενός δεν εμπιστεύονται τα «ατσάλινα» σκάγια, αφετέρου δεν έχουν καμία διάθεση να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για φυσίγγια, διότι τα εν λόγω στοιχίζουν αρκετά ακριβότερα από τα κοινά, που είναι γεμισμένα με μολυβένια σκάγια.

Τι υποδηλώνουν τα νούμερα

Γνωρίζει ο κυνηγετικός κόσμος τι είναι τα σκάγια, πως κατασκευάζονται και πως πρέπει να γίνεται η επιλογή τους;

Η απάντηση είναι «ΟΧΙ».

Σπάνια συναντώ κυνηγούς να ενδιαφέρονται για την ποιότητα των σκαγιών που περιέχουν τα φυσίγγια που αγοράζουν, καθώς επίσης λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν την πραγματική τους διάμετρο. Έχουμε μάθει όλοι να επιλέγουμε το συμβολικό νούμερο και από κει και πέρα δεν ενδιαφερόμαστε καθόλου για τα περεταίρω.

«Εγώ στο λαγό, σου λέει ο άλλος, βάζω πάντα νούμερο 3 και δεν το αλλάζω. Γι’ αυτό δεν χρησιμοποιώ Αμερικάνικα φυσίγγια, διότι δεν βρίσκω στην αγορά τριάρια».

Αν επιχειρήσει ο έμπορος να του εξηγήσει ότι το νούμερο 3 δεν υπάρχει στην Αμερικάνικη κλίμακα των μολύβδινων σκαγιών, αλλά μόνο σε ατσάλινα και ότι το Αμερικάνικο 4 αντιστοιχεί στο δικό μας 3, τον έχει μπερδέψει, του έχει αλλάξει την ψυχολογία και κάθε αποτυχία θα την αποδίδει στο «λάθος νούμερο» που του πούλησαν.

Κάποτε στην Ελλάδα κυκλοφορούσαν ελάχιστα εισαγόμενα φυσίγγια και οι κυνηγοί ακολουθούσαν τον μπούσουλα της εμπειρίας, έχοντας διαπιστώσει πως με συγκεκριμένα νούμερα ήταν πιο αποτελεσματικοί. Ορισμένοι μάλιστα χρησιμοποιούσαν ένα νούμερο (π.χ. Νο 6) για όλα τα θηράματα.

Σήμερα που τα εισαγόμενα φυσίγγια είναι σχεδόν όσα και τα Ελληνικά, τα πράγματα αλλάζουν και οι κυνηγοί είναι μπερδεμένοι. Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα, όταν αποφασίσουν να αγοράσουν φυσίγγια με σκάγια που δεν περιέχουν μόλυβδο, διότι τα βλητικά δεδομένα των περισσότερων από αυτά είναι διαφορετικά από τα μολυβένια σκάγια.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Τι είναι τα σκάγια και πως κατασκευάζονται;

Τα συνήθη σκάγια με τα οποία γεμίζονται τα περισσότερα φυσίγγια είναι κατασκευασμένα από μόλυβδο, στον οποίο έχει γίνει προσθήκη μικρής ποσότητας αντιμονίου. Το αντιμόνιο είναι ένα μέταλλο με μικρότερο ειδικό βάρος από το μολύβι και έχει αρκετά υψηλότερη τιμή. Η προσθήκη αντιμονίου γίνεται για να βελτιωθούν τα βλητικά χαρακτηριστικά των σκαγιών, και όχι για να κάνουν οικονομία οι κατασκευαστές όπως νομίζουν μερικοί. Το ποσοστό του αντιμονίου δεν υπερβαίνει το 5% και αυτό θα το βρούμε μόνο σε σκοπευτικά φυσίγγια. Η προσθήκη του αντιμονίου γίνεται για να αποκτήσουν τα σκάγια μια σχετική σκληρότητα, διότι αν χρησιμοποιήσουμε καθαρό μολύβι, τα σκάγια θα παραμορφώνονται από την πίεση που υφίστανται μέσα στην κάννη, θα χάσουν τη σφαιρικότητά τους και θα συγκολλούνται μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα θα είναι να έχουμε παραμορφωμένα σκάγια, με μικρή ταχύτητα, έλλειψη ευθυβολίας δηλαδή κακή συγκέντρωση και αδυναμία διείσδυσης στο σώμα του θηράματος. Το ζητούμενο είναι, να μπορέσουμε να στείλουμε στο στόχο όσο περισσότερα σφαιρικά σκάγια γίνεται, διότι αυτά θα φέρουν αποτέλεσμα.

Εδώ βέβαια υπάρχει ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα. Αν υποθέσουμε ότι χρησιμοποιούμε σκάγια με μεγάλη προσθήκη αντιμονίου, θα έχουμε διαμπερή τραύματα, τα οποία θα προκαλούν τραυματισμούς αλλά όχι ακαριαίο θάνατο των θηραμάτων. Έτσι η προσθήκη αντιμονίου πρέπει να γίνεται με φειδώ. Τα συνήθη σκάγια που χρησιμοποιούμε δεν περιέχουν περισσότερο από 3% αντιμόνιο.

Η δημοφιλέστερη μέθοδος κατασκευής των σκαγιών (μικρότερων από το Νο1) γίνεται με τετηγμένο μόλυβδο, ο οποίος περνάει μέσα από ειδικές φιλιέρες (κάτι σαν τρυπητή κουτάλα) για να πάρει μορφή σταγόνων, οι οποίες πέφτουν μέσα σε πηγάδι με βάθος πάνω από 25 μέτρα. Οι σταγόνες του μολύβδου ψύχονται καθώς πέφτουν από το μεγάλο αυτό ύψος στο νερό και παίρνουν σφαιρική μορφή. Τα μορφοποιημένα σκάγια στη συνέχεια, θα περάσουν από ειδικά κόσκινα όπου γίνεται η επιλογή τους κατά διάμετρο και κατόπιν οδηγούνται σε ένα διάδρομο με κρυστάλλινες βαθμίδες, όπου γίνεται η διαλογή των απολύτως σφαιρικών από τα παραμορφωμένα. Το επόμενο στάδιο, είναι η λείανση η οποία στην απλούστερη μορφή γίνεται με γραφίτη. Η λείανση έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι όσο πιο λεία είναι τα σκάγια, τόσο μεγαλύτερη ταχύτητα και ευθυβολία αποκτούν κατά τη βολή.

Σκάγια που προορίζονται για φυσίγγια ανώτερης ποιότητας (και τιμής βέβαια) συχνά υφίστανται περεταίρω επεξεργασία στην επιφάνειά τους, με επικάλυψη ψευδαργύρου, χαλκού, νικελίου κ.λπ.

Τα σκάγια αυτά παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντίσταση στις παραμορφώσεις και δίνουν αναμφισβήτητα καλύτερα αποτελέσματα. Χρησιμοποιούνται συνήθως για ευγενή θηράματα (λαγός, πέρδικα, φασιανός κ.λπ.) όπως και για ανθεκτικά θηράματα όπως είναι η φάσσες και τα παπιά (όταν τα κυνηγάμε μακριά από υγροτόπους).

Μία ακόμη μέθοδος κατασκευής είναι η πρέσα, η οποία παράγει σκάγια απολύτως ομοιόμορφα και σφαιρικά, όμως δεν έχει μεγάλη παραγωγικότητα και για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται μόνο για «χοντρά» νούμερα.

Οι Ελληνικές προδιαγραφές

Η διάμετρος των σκαγιών σε αντιστοιχία με τα Ελληνικά νούμερα είναι η πιο κάτω:

Χρειάζεται προσοχή λοιπόν όταν αγοράζουμε φυσίγγια κατασκευασμένα σε άλλες χώρες. Να προσέχουμε δηλαδή τη διάμετρο των σκαγιών σε χιλιοστά  και να μην βασιζόμαστε στα Νούμερα τα οποία διαφέρουν από χώρα σε χώρα.

Το ιδανικό νούμερο

Αναφορικά με το ιδανικό νούμερο οι απόψεις των κυνηγών διίστανται και βέβαια εξαρτάται όχι μόνο από το μέγεθος ή την ανθεκτικότητα του θηράματος, αλλά και από την απόσταση που πυροβολούμε.

Στο βιβλίο του Gough Thomas «ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΓΓΙΑ», υπάρχει αναφορά σε ένα ενδιαφέρον πείραμα που έκανε κάποτε η Αμερικανική Κυνηγετική Ομοσπονδία. Πυροβόλησαν 2.010 πρασινοκέφαλα παπιά σε απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες ( απόσταση, κατεύθυνση κ.λπ.). Το όπλο που χρησιμοποιήθηκε λειτουργούσε ηλεκτρονικά για να μην υπάρξουν σκοπευτικές διαφοροποιήσεις και οι βολές έγιναν με ατσάλινα αλλά και με μολυβένια σκάγια. Τα μολυβένια σκάγια ήταν διαμέτρου 3,56 χιλ. και 3,05 που αντιστοιχούν περίπου στα δικά μας 2 και 4. Τα ποσοστά επιτυχίας ήταν τα πιο κάτω:

Παρατηρούμε λοιπόν, ότι τα «χοντρά» σκάγια, δεν είναι η πεμπτουσία της επιτυχίας στις μεγάλες αποστάσεις, εκτός από τις περιπτώσεις που πυροβολούμε τα πουλιά κατά μέτωπο. Κατά τα λοιπά, τα «ψιλά» σκάγια έχουν μία μικρή υπεροχή ακόμη και όταν οι αποστάσεις μεγαλώνουν.

Βέβαια στην έρευνα αυτή, το όπλο ήταν με πλήρη σύσφιξη, διότι στόχος ήταν να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα κυρίως στις μεγάλες αποστάσεις. Στα 27 δηλαδή μέτρα η επιτυχία ήταν 95% και στις δύο περιπτώσεις, ενώ στα 59,5 μέτρα δεν ξεπέρασε στην καλύτερη περίπτωση το 13 %. Επίσης φαίνεται ότι μετά τα 40 μέτρα τα ποσοστά πέφτουν σημαντικά, πράγμα που αποδεικνύει ότι είναι άσκοπο να σηκώνουμε το όπλο και να πυροβολούμε σε μεγάλες αποστάσεις.

Σε επόμενο άρθρο, θα ασχοληθούμε με τα σκάγια που δεν περιέχουν μόλυβδο και είναι κατασκευασμένα από κράματα ατσαλιού ή άλλων μετάλλων, που είναι πολύ ακριβότερα αλλά πιο αποτελεσματικά.