Στα κοπάδια των αγριόχοιρων δεν υπάρχει “βασιλιάς”, αλλά υπάρχει “βασίλισσα”. Και η εξουσία της είναι, πράγματι, εξουσία ζωής και θανάτου!
κείμενο ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΟΥΠΑΚΙΑΣ
Όσοι κυνηγάνε αγριογούρουνα, έναν μεγάλο κάπρο θέλουν να βρουν και να αναμετρηθούν μαζί του. Όμως, στην κοινωνία των αγριογούρουνων, το “κουμάντο” το κάνει η μάνα! Η παλιότερη “σκρόφα” είναι πάντα η αρχηγός, στη μητριαρχική δομή και ιεραρχία της κάθε αγέλης. Στα θηλαστικά, μόνο με τις ύαινες και τα αγριογούρουνα συμβαίνει αυτό.
Το σύνθημα του οίστρου
Στα τέλη του Νοέμβρη αρχές Δεκέμβρη, σαν πέσουν τα φύλλα από τα σκιερά δάση των φυλλοβόλων και αρχίσουν τα κρύα του χειμώνα, η θηλυκή αρχηγός του κάθε κοπαδιού αποφασίζει να σημάνει την έναρξη του ζευγαρώματος και της αναπαραγωγής. Μέχρι να το αποφασίσει η μεγαλύτερη και πιο έμπειρη “σκρόφα” της αγέλης, τίποτα δεν πρόκειται να γίνει, όσο και να το θέλουν τα “νταβραντισμένα” καπριά που γυροφέρνουν το κοπάδι με τις θηλυκές!
Αυτή θα δώσει πρώτη το σύνθημα του οίστρου στις “κόρες”, τις “αδελφές”, τις “ανιψιές” και τις “εγγόνες” της, για να δεχτούν τα ώριμα και “πυρωμένα” καπριά που τις περιτριγυρίζουν… Αν δεν δηλώσει… ερωτικά διαθέσιμη η αρχηγός, κανένα άλλο θηλυκό ζώο της αγέλης δεν πρόκειται να έρθει σε οίστρο!
Η κυρίαρχη “σκρόφα” δίνει το σύνθημα για ζευγάρωμα κάθε φορά, ανάλογα με τις προγνώσεις της για το πώς θα κυλήσει ο χειμώνας (αν, δηλαδή, θα είναι πρώιμα ή όψιμα τα χιόνια και τα κρύα).
Αυτό είναι κάτι σημαντικό για την επιβίωση του κοπαδιού, επειδή συνδέεται με το χρόνο που θα γεννηθούν. Συνήθως, ο οργασμός συμπίπτει με το δεύτερο μισό του Δεκέμβρη και ολοκληρώνεται στο τέλος του Γενάρη.
Η περίοδος της κυοφορίας κυμαίνεται από 114 έως 130 μέρες στις “πρωτάρες”, και από 133 έως 140 ημέρες στις έμπειρες και ώριμες “σκρόφες”.
Η πειθαρχία στα δρομολόγια
Ο τόπος που θα αρχίσουν οι γέννες είναι προσεκτικά επιλεγμένος από χρόνια πριν, μέσα από τη σοφία και την πείρα επιβίωσης που κληροδοτεί η κάθε μάνα στις κόρες της. Κάθε “σκρόφα” θα μείνει ακίνητη για ημέρες μέσα στην φωλιά του τοκετού, προκειμένου να ταΐσει και να προστατέψει τα μικρά της από το κρύο, ζεσταίνοντάς τα με το κορμί της. Πολλές φορές, οι μάνες δεν θα σηκωθούν για ημέρες ολόκληρες από τη φωλιά με τα μικρά τους, παρά μόνο για να πιουν νερό…
Κυνηγόσκυλο που θα πέσει, τότε, πάνω σε μία γουρούνα με μικρά, θα είναι άτυχο: η “σκρόφα” θα το βάλει κάτω και θα το ποδοπατάει και θα το δαγκώνει, μέχρι να σιγουρευτεί πως έπαψε να αποτελεί απειλή! Η αρχηγός του κάθε κοπαδιού γνωρίζει τις βοσκές και τα καλύτερα λιβάδια μέσα στο βουνό. Και, βέβαια, ξέρει που θα βρει νερό, όπως και τα ασφαλέστερα δρομολόγια μετακίνησης και διαφυγής, στην παρουσία κινδύνου.
Σαν μεγαλώσουν τα γουρουνάκια και μπουν κανονικά στο πρόγραμμα του κοπαδιού, ακολουθούν τη μάνα τους και τη “σκρόφα” που ηγείται του κοπαδιού. Όλα γίνονται με απόλυτη πειθαρχία, γιατί στα αγριογούρουνα η “πειθαρχία” είναι που θα σώσει τη ζωή τους!
Με βάση αυτήν την “πειθαρχία”, οι θηλυκές θα διώξουν βίαια μετά από δύο χρόνια τα αρσενικά παιδιά τους, απομακρύνοντάς τα από το κοπάδι. Έτσι, την εποχή του ζευγαρώματος, τα νέα καπριά που ωριμάζουν σεξουαλικά, θα αναγκαστούν να αναζητήσουν ταίρια μακριά από τις συγγενικές σκρόφες του κοπαδιού που γεννήθηκαν. Αυτό είναι κάτι που εμποδίζει την συνεχή “αιμομιξία”, η οποία θα μπορούσε να υπονομεύσει το βιολογικό σφρίγος της κάθε αγέλης, αλλά και τους είδους γενικότερα…
Θα θυσιάσει και θα θυσιαστεί!
Η “σκρόφα” που ηγείται του κοπαδιού, είναι και αυτή που τις κρίσιμες στιγμές αναλαμβάνει να πάρει τις αποφάσεις ζωής και θανάτου! Όταν το κοπάδι στριμωχτεί και απειληθεί από κυνηγούς, σκύλους ή λύκους, οι θηλυκές θα… θυσιάσουν ένα χρονιάρικο αρσενικό, προκειμένου να γλιτώσουν τα υπόλοιπα ζώα: θα το εκδιώξουν και θα το υποχρεώσουν να τρέξει μόνο του, ώστε να παρασύρει τους διώκτες και να μπορέσει το υπόλοιπο κοπάδι να ξεφύγει.
Και η διαφυγή θα γίνει με πειθαρχία και τάξη, από το πιο απόκρυφο δρομολόγιο, όπως το έχει αποφασίσει η “σκρόφα”- αρχηγός, με βάση τους ήχους και τις οσμές που φθάνουν στα αυτιά και στην υπερευαίσθητη μύτη της.
Όπου χαράξει δρομολόγιο η αρχηγός, εκεί θα ακολουθήσουν και όλα τα υπόλοιπα ζώα. Το ένα πίσω από το άλλο στην σειρά, πολλές φορές στο ίδιο ακριβώς σχεδόν πάτημα. Και στον γκρεμό να πέσει εκείνη, όλα εκεί θα πέσουν!
Έχει τύχει να παρακολουθήσω πολλές φορές με τα κιάλια, την μελετημένη αυτή απόδραση μιας αγέλης αγριογούρουνων. Και έχω δει σε αρκετές περιπτώσεις την φυγή του κοπαδιού να σταματάει, με πρωτοβουλία της “σκρόφας” που ηγείται.
Ο λόγος είναι ένας: να προλάβουν όλα τα μικρά να ακολουθήσουν! Επίσης, έχει τύχει να δω θηλυκό να σταματάει την ξέφρενη πορεία της, γυρίζοντας πίσω για να βοηθήσει κάποιο από τα γουρουνάκια της που καθυστέρησε, ή το πρόλαβαν τα σκυλιά (ποιος είδε τον θεό και δεν τον φοβήθηκε, τότε).
Στα κοπάδια των αγριόχοιρων δεν υπάρχει “βασιλιάς”, αλλά υπάρχει “βασίλισσα”. Και η εξουσία της είναι, πράγματι, εξουσία ζωής και θανάτου!
Οι ημέρες… που χάνονται
Για να γεννήσουν, οι “σκρόφες” χάνονται μέσα σε βαθιά ρέματα, όπου κινούνται ελάχιστα για το πρώτο διάστημα που θηλάζουν. Εκεί περιμένουν να μεγαλώσουν τα μικρά τους όσο χρειάζεται, ώστε να μπορούν να τις ακολουθήσουν… στις λιχουδιές του βιότοπου.
