Ένας πλούτος στοιχείων για την πανίδα και τα κυνηγετικά ήθη της δεκαετίας του… 1920, περιέχονται στις υπηρεσιακές αναφορές που υπέβαλαν εκείνη την εποχή τα κατά τόπους Δασαρχεία, προς την κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Γεωργίας, στην Αθήνα.
Ποιος ήταν ο χάρτης κυνηγίου στην Ελλάδα, τη δεκαετία του… 1920; Σε ποια κατάσταση βρισκόταν τότε το ενδημικό θήραμα της χώρας;
Σε ποια κυνηγοτόπια συνωστίζονταν περισσότερο οι κυνηγοί;
Τι ακριβώς γινόταν με τα αποδημητικά πουλιά;
Την απάντηση δίνουν επισήμως τα κατά τόπους Δασαρχεία εκείνης της εποχής, με αναφορές που έστελναν στην κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Γεωργίας στην Αθήνα, όπως είχε ζητήσει με εγκύκλιό του ο υπουργός Γεωργίας.
Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σήμερα, τα Δασαρχεία της δεκαετίας του 1920 “υπέβαλον εκθέσεις περί των εντοπίων και διαβατικών θηραμάτων της περιφερείας των, περί της ζωηρότητος της κυνηγετικής κινήσεως εις αυτάς και περί των ληπτέων μέτρων δια την προστασίαν και τον πολλαπλασιασμόν των διαφόρων ειδών”.
To νομοθετικό Διάταγμα
Και να φανταστεί κανείς ότι, το πρώτο “Νομοθετικό Διάταγμα Περί Θήρας” ψηφίστηκε στην Ελλάδα μόλις τον Ιούλιο του 1923, ύστερα από πιέσεις των ιδίων των κυνηγετικών συλλόγων, που ανησυχούσαν για την “ασυδοσία” που επικρατούσε στην ύπαιθρο σε σχέση με το κυνήγι και τον θηραματικό πλούτο της χώρας!
Σε εκείνες τις υπηρεσιακές αναφορές, λοιπόν, των Δασαρχείων, υπάρχει ένας πλούτος στοιχείων για την πανίδα και τα κυνηγετικά ήθη εκείνης της εποχής. Και κατά περίεργο τρόπο, συχνά επαναλαμβανόταν και τότε μία “κινδυνολογία” μείωσης και εξαφάνισης θηραματικών ειδών, που η ίδια η ζωή… διέψευσε στη συνέχεια.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Δασαρχείου Βυτίνας:
– “Η περιφέρεια είναι πτωχή εις θηράματα, μικρός αριθμός λαγών, κοτσύφια υπάρχουν πολλά.
Στη Δημητσάνα υπάρχει ελάχιστος αριθμός λαγών και περδίκων, ενώ η καταστροφή αποδίδεται στο κυνήγι με παρακολούθηση των ιχνών του θηράματος στο χιόνι”.
Ενδιαφέρουσα είναι η πληροφορία ότι στον Παρνασσό υπήρχαν λίγα αγριοκάτσικα, ενώ στην Χαλκίδα λίγα ελάφια, στο δάσος “Αχμέτ Αγά”. Ελάφια, επίσης, είχε η Νάουσα, λίγα η Κατερίνη και… ο Λαγκαδάς, ενώ έναν μικρό αριθμό αναφέρουν οι Δασάρχες στην Ξάνθη.
Αγριοκάτσικα, ζαρκάδια και αγριογούρουνα σε μικρούς αριθμούς (!) είχαν τα βουνά Οίτη, Καλλίδρομος, Τυμφρηστός και Όρθρυς, στα οποία οι χωρικοί οργάνωναν παγάνες.
Πολλά αγριοκάτσικα υπήρχαν στα Ζαγόρια και στην κοιλάδα του Αώου, επειδή δεν μπορούσαν να κυνηγηθούν εύκολα, ενώ μεγάλος πληθυσμός αγριόγιδων ενδημούσε στην Καστοριά.
Γύρω στα 100 υπολογίζονταν τα αγριοκάτσικα στο νησί Γιούρα, ενώ οι βοσκοί που επισκέπτονταν το νησί, έλεγαν ότι προ δεκαπενταετίας υπήρχαν πάνω από πεντακόσια. Οι ίδιοι αποδίδουν τη μείωση στην αποψίλωση του νησιού και την λαθροϋλοτομία.
Αδιάφοροι για… την μπεκάτσα!
Αν και γενικά τα αγριογούρουνα δεν ήταν πολλά, εντούτοις προξενούσαν και τότε ζημιές στις καλλιέργειες, σε περιοχές όπως στους Φιλιάτες Θεσπρωτίας, στην Φλώρινα, την Καβάλα, την Ξάνθη και την Ορεστιάδα.
Ακόμη, υπάρχουν αναφορές για πολλούς αγριόχοιρους στην Λάρισα και στις περισσότερες περιοχές της Ηπείρου, αλλά τα Δασαρχεία επισήμαιναν ότι το κυνήγι τους διεξάγονταν με μικρή ένταση.
Ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα ζαρκάδια, στις περισσότερες περιοχές της νότιας και δυτικής Ελλάδας δεν ήταν πολλά. Αναφέρονται από ένα ζευγάρι έως δέκα το πολύ, ενώ στην Ήπειρο δεν υπολογίζονταν πάνω από 150 στην οροσειρά της Πίνδου.
Στην Ελασσόνα και την Αλεξανδρούπολη αριθμούνταν γύρω στα 300, στην Νάουσα περισσότερα και καμιά εκατοσταριά στην Δράμα. Κατά τα άλλα, οι αρκούδες είναι την εποχή εκείνη λίγες στο Ζαγόρι, ενώ ανέρχονταν σε καμιά σαρανταριά στα Γρεβενά. Πολλές υπήρχαν από τότε στην Καστοριά, ενώ στα ίδια δάση είχαν αυξηθεί επικίνδυνα οι λύκοι.
Κουνάβια υπήρχαν σε μεγάλους πληθυσμούς σε όλη την επικράτεια, ενώ στα Πωγώνια των Ιωαννίνων επιστράτευαν για το κυνήγι τους γκέκικα σκυλιά. Κι απ’ ότι φαίνεται έκαναν καλή δουλειά, αφού μόνο το χειμώνα του 1922, εξήχθησαν από την περιοχή περίπου 2.000 δέρματα κουναβιού!
Εκτενής αναφορά γίνεται στα υδρόβια: πάπιες, μπάλιζες, νερόκοτες και αγριόχηνες είχαν την τιμητική τους στη λίμνη Μουριά και στη λίμνη Αυγουλινίτσα (πλέον αποξηραμένες και οι δύο), στη λίμνη Καϊάφα στα Κρέστενα, όπως και στη λίμνη Κάρλα της επαρχίας Αγυιάς, όπου τα κυνηγούσαν με ένταση.
Αναφέρονται πληθυσμοί στη λίμνη Μουστός της Κυνουρίας, ενώ στη λίμνη Στυμφαλία Κορινθίας ανέρχονταν σε 70.000 – 80.000 κατά μέσο όρο ετησίως, τα υδρόβια που ξεχειμώνιαζαν στην περιοχή. Ο αριθμός των υδροβίων που θηρεύονται στη λίμνη Ιωαννίνων δεν καθοριζόταν με ακρίβεια, αλλά ανερχόταν σε δεκάδες χιλιάδες ετησίως (και αποτελούσε το μοναδικό έσοδο για πολλούς κατοίκους της λίμνης εκείνη την περίοδο).
Από την άλλη οι φάσσες και τα αγριοπερίστερα, οι τσίχλες και τα μπεκατσίνια, αποτελούσαν θηράματα που υπήρχαν εν αφθονία στις περισσότερες περιοχές.
Εντύπωση, όμως, προκαλεί το γεγονός ότι η μπεκάτσα δε φαίνεται να είχε στους κυνηγούς εκείνων των χρόνων τη μεγάλη απήχηση που έχει στους σημερινούς, ή τουλάχιστον αυτό μας αφήνει να εικάσουμε η παντελής απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στη μακρομύτα, σε αυτές τις καταγραφές!
Οι επικράτειες των φασιανών
Από τα Τρίκαλα, το Δασαρχείο στέλνει στην Αθήνα την πληροφορία ότι στα δάση της περιοχής υπάρχουν αγριόγαλοι! Φασιανοί αρκετοί καταμετρούνται στην Βέροια και την Έδεσσα. Στην Νάουσα και στα Γιαννιτσά υπάρχουν, αλλά ελαττώνονται λόγω του εντατικού κυνηγιού. Φασιανούς επίσης συναντούμε κατά την κυνηγετική περίοδο 1926 – 1927 στις εκτάσεις γύρω από τον ποταμό Αξιό, στην Νιγρίτα, στον Στρυμόνα, στις Σέρρες και το Σιδηρόκαστρο “εις ικανόν αριθμόν”. Επίσης, λίγους στην Κομοτηνή, ελάχιστους στην Ξάνθη.
Στην Άρτα τα ζαρκάδια και τα αγριογουρουνα είναι λίγα, ενώ πολλοί είναι οι λαγοί και οι πέρδικες, όπως και σε όλη την Ήπειρο. Λίγες πέρδικες έχουν τα Γρεβενά, σε αντίθεση με την Σιάτιστα και την Φλώρινα που υπήρχαν πολλές πεδινές και ορεινές, κάτι που συνέβαινε και στον Λαγκαδά και την Κομοτηνή.
Πέρδικες πολλές υπήρχαν στην Ορεστιάδα και την Αλεξανδρούπολη, όπου τα κοπάδια φτάνουν μέχρι τα σπίτια των χωριών. Πολύ νοτιότερα, στην Κρήτη και συγκεκριμένα στο Ηράκλειο, κυνηγούσαν τις πέρδικες σε ευρεία κλίμακα, γιατί προξενούσαν ζημιές στις καλλιέργειες! Γενικά, στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου οι πέρδικες είναι αρκετές. Για την Σύρο, μάλιστα, αναφέρεται πως οι κάτοικοι είχαν την βλαπτική συνήθεια να μαζεύουν και τα αυγά τους…
Τον Σεπτέμβρη ορτύκια διέρχονται κατά μεγάλα σμήνη στην Κομοτηνή, ενώ στην Αλεξανδρούπολη το Δασαρχείο υπολόγιζε ότι θηρεύονται ετησίως γύρω στα 70.000 – 80.000 πουλιά!
Στην Χίο κυνηγούσαν, επίσης, με πάθος τα αποδημητικά, ενώ μαθαίνουμε ότι αυτά περνούν σε μεγάλους πληθυσμούς το φθινόπωρο και από την Θάσο. Από τα νησιά του Ιονίου γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην Ζάκυνθο, οι κάτοικοι της οποίας διαμαρτύρονταν για την απαγόρευση του παραδοσιακού κυνηγιού των τρυγονιών με θηλιές, στον πρόσφατο θηρευτικό νόμο.
Άλλες… προτεραιότητες
Παρά τις όποιες ελλείψεις, ή τις τυχόν ανακρίβειες που μπορεί να υπάρχουν στις αναφορές που απέστειλαν τα Δασαρχεία προς την κεντρική Διοίκηση, εντούτοις υπάρχουν πολλά στοιχεία που βοηθούν να διαμορφωθεί μία εικόνα των θηραμάτων και της πανίδας γενικότερα. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι σε αυτές τις αναφορές αποτυπώνεται ο προσανατολισμός και οι προτεραιότητες που έθετε το αρμόδιο υπουργείο, στα δύσκολα χρόνια της ανασυγκρότησης της χώρας, μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
