Όπως έχω ξαναπεί και ξαναγράψει αρκετές φορές, υπάρχουν πολλές ιδεοληψίες σε ότι αφορά τη συμπεριφορά και τις συνήθειες της μπεκάτσας. Οι περισσότερες είναι βασισμένες σε αστικούς μύθους οι οποίοι μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και δεν έχουν καμία επιστημονική βάση.
Πολλοί υποστηρίζουν, για παράδειγμα, ότι οι μπεκάτσες με νοτιά είναι ανήσυχες ενώ με πάγο δέχονται απεριόριστα τη φέρμα. Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορεί μία έντονη φημολογία για την αυξημένη νευρικότητα της μπεκάτσας. Βέβαια, ανέκαθεν υπήρχαν απλησίαστες βελουδομάτες και γι’ αυτό το πρώτο μου άρθρο, πριν 22 χρόνια σχεδόν, είχε τίτλο: «Μπεκάτσες Φαντάσματα».
Πολλοί υποστηρίζουν, ότι αυτή η συμπεριφορά που κάποτε ήταν η εξαίρεση, σήμερα αποτελεί τον κανόνα. Δύο είναι κυρίως οι εξηγήσεις που δίνονται γι’ αυτό το φαινόμενο και που ίσως η μία να είναι συνέπεια της άλλης.
Η πρώτη, λοιπόν, είναι η αυξημένη κυνηγετική πίεση που δέχονται οι μπεκάτσες όχι μόνο στους τόπους διαχείμασης, αλλά και στους τόπους φωλεοποίησης, καθώς και σε όλη την πορεία της μετανάστευσής τους.
Η δεύτερη υποστηρίζει, ότι αυτή η νευρική συμπεριφορά έχει περάσει στο DNA των μπεκατσών. Οπότε, η συμπεριφορά τους δεν έχει να κάνει με τις προηγούμενες εμπειρίες τους, όπως ίσως ίσχυε κάποτε, αλλά ουσιαστικά με το πως είναι φτιαγμένες και γι’ αυτό, από την πρώτη τους κιόλας επαφή με τον κυνηγό και το σκύλο, αντιδρούν με μεγάλη νευρικότητα.
Στο μυαλό του κυνηγού
Στο μυαλό μας έχουμε ως φυσιολογική, μία συμπεριφορά από την πλευρά της μπεκάτσας η οποία συνίσταται κυρίως στην προτίμησή της να επιλέγει τον μιμητισμό ως κύριο αμυντικό της όπλο. Προτιμά, δηλαδή, να παραμείνει ακίνητη απέναντι στον κίνδυνο, θεωρώντας, ότι το εξαιρετικό καμουφλάζ που της προσφέρει το φτέρωμά της θα την προστατεύσει και θα παραπλανήσει τον επίδοξο θηρευτή της. Η ίδια δεν ξέρει ότι ένας σκύλος φέρμας, ακριβώς επειδή έχει επιλεχθεί και γι’ αυτόν το σκοπό (να βρίσκει το θήραμα και να το φερμάρει), δεν κάνει κάτι άλλο, παρά περιμένει τον ιδιοκτήτη του, που με το όπλο πηγαίνει να τον σερβίρει. Δεν ποδαρώνει και δεν προσπαθεί να σηκωθεί, αν και πολλές φορές ο σκύλος βρίσκεται σε τέτοια απόσταση που θα μπορούσε να την πιάσει και με το στόμα. Πράγμα βέβαια πολύ σπάνιο αν η ίδια δεν είναι τραυματισμένη.
Η μπεκάτσα, σε αντίθεση απ’ ότι πιστεύουν πολλοί, είναι ένα θήραμα το οποίο μπορεί να δέχεται και να απορροφά χτυπήματα. Το πρόβλημα είναι ότι πρέπει να αντιμετωπίσει σκάγια που προέρχονται από μία απόσταση 10-15 μέτρων, τα οποία έχουν ακέραια την κινητική τους ενέργεια. Η μπεκάτσα με τη σειρά της, έχει ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα φτερών σε σχέση με άλλα θηράματα όπως η πέρδικα. Συνεπώς, η ευθραυστότητά της συχνά οφείλεται σε αυτά, στα φτερά της. Μικρά σκάγια με μεγάλα φτερά και το αποτέλεσμα της τουφεκιάς, δεδομένο. Ή μάλλον θα ήταν δεδομένο εάν δε παρέμβαινε ο συναισθηματικός παράγοντας. Ναι, γιατί συχνά είναι η συγκίνηση που μας την φέρνει απέναντι στη θέα ενός μαρμαρωμένου σκύλου μπροστά στην αναθυμίαση μίας μακρομύτας. Και αυτό το παθαίνουν ακόμα και αυτοί που έχουν μεγάλη εμπειρία στο κυνήγι της.
Η συγκίνηση με το κουτάβι
Μία μπεκάτσα φερμαρισμένη από ένα νεαρό σκύλο, που μπορεί να είναι και η πρώτη του, είναι μία πολύ δυνατή συγκίνηση για όσους, όπως και σ’ εμένα, τους αρέσει να μεγαλώνουν ένα κουτάβι. Πολλοί είναι αυτοί που μου έχουν διηγηθεί ότι έχουν χάσει την πρώτη μπεκάτσα του νεαρού τους σκύλου.
Και η πρώτη μπεκάτσα της χρονιάς; Συχνά φεύγει σώα και αβλαβής. Την κοιτάζουμε, θέλουμε να καταλάβουμε μέσα σε εκείνο το κλάσμα δευτερολέπτου αν είναι όντως αυτή, αν επιτέλους ξεκίνησαν να μπαίνουν και οι τουφεκιές μας καταλήγουν αναπόφευκτα κάτω ή πίσω. Έπειτα, εμείς οι κυνηγοί είμαστε πολύ καλοί στο να βρίσκουμε δικαιολογίες για τις αστοχίες μας. Ένα γλίστρημα, ένα κλαδί στη μέση, ο ήλιος, ο συγκυνηγός που ήταν μπροστά μας, το χαμηλό πέταγμά της μπροστά από το σκύλο, η μεγάλη απόσταση, ή ακόμα και τα φυσίγγια.
Οι μπεκάτσες πολλές φορές είναι ελαφριές, με την έννοια, ότι στο παραμικρό θόρυβο σηκώνονται και εμείς βρίσκουμε το σκύλο φερμαρισμένο, ενώ αυτή δεν υπάρχει πια.
Πότε σηκώθηκε;
Γιατί σχεδόν ποτέ δεν την βλέπουμε ενώ σηκώνεται; Είναι απλό. Διότι η μπεκάτσα σηκώνεται πολύ πριν την άφιξή μας! Και τι είναι αυτό που την κάνει τόσο ελαφριά; Όπως είπαμε, πολλοί μπεκατσοκυνηγοί υποστηρίζουν, ότι οι αυτές οι μπεκάτσες έγιναν έτσι ελαφριές διότι δέχονται μεγάλη κυνηγετική πίεση από τους μπεκατσοκυνηγούς και τους σκύλους τους αλλά και από αυτούς των λαγοκυνηγών, καθώς και από τις παγάνες των γουρουνοκυνηγών οι οποίοι ξηλώνουν τα πάντα στο πέρασμα τους. Διότι έχουν φάει ήδη τουφεκιές και θυμούνται αυτό το κίνδυνο και μπορεί ακόμα να έχουν σοκαριστεί τόσο πολύ που εάν έχουν ακούσει το θόρυβο του αυτοκινήτου, των σκύλων που κατεβαίνουν από αυτό, την πόρτα που κλείνει, φεύγουν αμέσως προς απίθανες θέσεις.
Υπάρχει βέβαια και η θεωρία του DNA. Δηλαδή οι μπεκάτσες ακόμα και αν δεν έχουν κάποια προηγούμενη κακή εμπειρία, έχουν πολύ νευρική συμπεριφορά γιατί είναι πλέον φτιαγμένες έτσι. Με άλλα λόγια έτσι γεννιούνται. Αν αυτές οι θεωρίες είναι λίγο ή πολύ σωστές, τότε πως εξηγείται το περιστατικό που μου διηγήθηκε ο γνωστός επαγγελματίας κυνηγός (όπως δηλώνει ο ίδιος), Giorgio Lugaresi;
Συμβάντα στην Κριμαία
Ο συγκεκριμένος κυνηγός λοιπόν, για όσους δεν τον γνωρίζουν, ασχολείται αποκλειστικά με το κυνήγι και ασκεί αυτή τη δραστηριότητα σε πολλές χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ενώ ήταν από τους πρώτους που ξεκίνησε να κυνηγάει, αλλά και να διοργανώνει κυνηγετικά ταξίδια στην Κριμαία. Σε ένα από αυτά τα ταξίδια λοιπόν πριν από κάποια χρόνια προς τα τέλη Νοεμβρίου αποφάσισε να εξερευνήσει μία περιοχή, η οποία δεν είχε κυνηγηθεί πότε από κανέναν ώστε αν είχε πουλιά να την εκμεταλλευτεί αργότερα. Αυτό το μέρος απείχε 50 χιλιόμετρα από το μέρος όπου κυνηγούσε μέχρι τότε. Μαζί του είχε έναν ντόπιο οδηγό, καθώς και τον αγαπημένο του σκύλο Buck, ένα αγγλικό Σέττερ, το οποίο, σύμφωνα με τα λεγόμενα του, μέχρι τότε είχε στο ενεργητικό του πάνω από 1.000 μπεκάτσες.
Όπως καταλαβαίνετε επρόκειτο για ένα σκύλο με τεράστια εμπειρία. Ξεκίνησε λοιπόν να κυνηγάει στην πλαγιά ενός βουνού χωρίς όπλο και φορώντας στον Buck μόνο ένα κουδούνι, ενώ ζήτησε από τον οδηγό του να ανέβει πιο ψηλά σε έναν χωματόδρομο ούτως ώστε να παρακολουθεί τα τεκταινόμενα. Το αποτέλεσμα ήταν, ότι παρότι το βουνό ήταν γεμάτο μπεκάτσες και ο σκύλος ήταν από φέρμα σε φέρμα, ο ίδιος δεν κατάφερε να δει ούτε μία. Όλες έφευγαν μπροστά λίγο πριν φτάσει ο σκύλος. Αν δεν ήταν μαζί και ο ντόπιος, ο οποίος κάθε φορά που έβλεπε να σηκώνεται μία μπεκάτσα του φώναζε, θα νόμιζε ότι ήταν φαντάσματα σκορπισμένα μέσα στο δάσος. Παραξενευμένος, απογοητευμένος και με το σκύλο του τρελαμένο από τη συμπεριφορά των πουλιών, επέστρεψε στη βάση του και διηγήθηκε το περιστατικό στους πελάτες του που βρίσκονταν εκεί. Κάνεις δεν μπορούσε να δώσει μία εξήγηση. Εκείνες οι μπεκάτσες ήταν απολύτως παρθένες. Κανένας δεν τις είχε ενοχλήσει πριν από αυτόν, ούτε με σκύλο, ούτε με όπλο. Τι είχαν μέσα στο μυαλό τους για να συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο, παραμένει ένα μυστήριο. Έκαναν διάφορες υποθέσεις.
Όπως, για παράδειγμα, ότι ίσως είχαν αισθανθεί μία επικείμενη αλλαγή του καιρού και ήταν νευρικές για αυτό το λόγο, διότι ετοιμάζονταν να φύγουν. Για που όμως; Απέναντι είχαν τη θάλασσα και εκεί η θερμοκρασία ήταν ευχάριστη, όπως σχεδόν πάντα στις νότιες ακτές της Κριμαίας. Οι πελάτες του, αν και τις προηγούμενες μέρες τα είχαν πάει πολύ καλά, με ένα μέσο όρο 20 συναντήσεων την ημέρα, κι επειδή ήταν η όγδοη μέρα που κυνηγούσαν στα ίδια μέρη και θα έμεναν άλλες 6, εξέφρασαν την επιθυμία να αλλάξουν. Έτσι λοιπόν και πάρα την αφήγησή του του ζήτησαν να τους πάει σε αυτές τις απλησίαστες βελουδομάτες. Και να που την επόμενη μέρα, με τα όπλα στα χέρια αυτή τη φορά και με ακριβώς τις ίδιες καιρικές συνθήκες, βρίσκονται στο ίδιο μέρος. Συμβαίνει όμως κάτι για το οποίο κανένας δεν θα είχε στοιχηματίσει. Οι μπεκάτσες πολυάριθμες όπως και την προηγούμενη μέρα με τη μόνη διαφορά ότι τώρα έπρεπε να τις κλωτσήσεις για να σηκωθούν μπροστά από το σκύλο! Δεν ήθελαν να πετάξουν με τίποτα.
Φυσιολογική συμπεριφορά
Κυνήγησαν σε εκείνο το βουνό τις επόμενες 5 ημέρες και όλοι ήταν κατευχαριστημένοι. Οι μπεκάτσες συμπεριφέρονταν φυσιολογικά. Κάποιες δέχονταν τη φέρμα, κάποιες περπατούσαν λίγο, άλλες περπατούσαν πάρα πολύ και άλλες ακόμα έφευγαν πριν φτάσουν οι σκύλοι. Και η παραπάνω ιστορία, σύμφωνα πάντα με τον Lugaresi του έχει συμβεί και άλλες φορές σε άλλα μέρη εκτός Κριμαίας.
Καλύτερα λοιπόν φίλοι μου να μην πιστεύουμε στους αστικούς μύθους που λέγαμε στην αρχή του κειμένου. Ούτε κι εγώ μπορώ να σας δώσω μία απάντηση για το αν πράγματι τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει δραματικά, όπως λέγεται η συμπεριφορά των μπεκατσών. Προσωπικά συναντώ ακόμα αρκετές μπεκάτσες που δέχονται. Σίγουρα σε όλο αυτό παίζει και ο σκύλος το ρόλο του.
Όποιος λοιπόν πιστεύει ότι ξέρει τα πάντα γύρω από τις μπεκάτσες και βγάζει συμπεράσματα, καλύτερα να το ξανασκεφτεί!
Η σιωπή είναι χρυσός…
