Στη χαρά της συνάντησης αυτού του αινιγματικού θηράματος, το οποίο είναι εφοδιασμένο με πολλαπλά αμυντικά μέσα που είναι σε θέση να παραπλανήσουν τον εχθρό, προστίθεται η βασανιστική επιθυμία να “γευτούμε” τη φαντοματική εμφάνισή του και να το δούμε να απομακρύνεται ελαφρύ σαν πούπουλο.
Είναι εκεί, δεν είναι; Πάντα το ίδιο δίλημμα, όταν πλησιάζουμε το σκύλο ο οποίος είναι σε φέρμα, κυρίως όταν ο τελευταίος βρίσκεται μακριά μας, αφήνοντάς του τον αναγκαίο χρόνο για να οργανώσει τη φυγή του. Συχνά αρκετοί μπεκατσοκυνηγοί, κατά τη διάρκεια εκείνων των ατελείωτων στιγμών όπου είναι κυριευμένοι από την ευφορία που τους προκαλείται από τη δημιουργία αισιόδοξων προβλέψεων, παραλείπουν κάτι σοβαρό: ξεχνάνε αυτό που τους έχει επαναλάβει πολλές φορές ο δάσκαλός τους, την ουσιώδη αλήθεια η οποία υπαγορεύεται από την εμπειρία. Σε αυτόν τον τύπο κυνηγίου πρέπει να υπάρχει πάντα η επίγνωση ότι παρά τα φαινόμενα, όταν ο σκύλος φερμάρει ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΤΟΙΜΟΙ ΓΙΑ ΟΛΑ!
Δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα. Η μπεκάτσα ζει σε αυτό τον πλανήτη από τότε που ζουν και οι άνθρωποι, δηλαδή εδώ και πάρα πολλούς αιώνες. Οι διαπιστώσεις μας που αφορούν στο είδος και που είναι σχετικά πρόσφατες, μπορούν αλήθεια να μας δώσουν το μέγεθος μιας πιθανής αλλαγής; Πρέπει να πάψουμε να σκεφτόμαστε ότι είμαστε οι πιο άτυχοι στην ιστορία των μπεκατσοκυνηγών. Ακούω σε διάφορες συζητήσεις να λένε: “είναι ελαφριές, το σκάνε ποδαρώνοντας, είναι διαβολικές, είναι φαντάσματα!” Οι άνθρωποι είναι γνωστό, έχουν την τάση να γκρινιάζουν και να θεωρούν πως ότι συμβαίνει σε αυτούς είναι πρωτοφανές, δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτή είναι μία αίσθηση την οποία έχουν νιώσει πολλές γενιές. Αντιθέτως, θα έπρεπε να χαιρόμαστε διότι η άμυνα είναι ο καλύτερος τρόπος να εξασφαλίσουμε την επιβίωση του είδους, ώστε αυτό το υπέροχο κυνήγι να διαρκέσει για πολύ ακόμα. Θεωρώ ότι αν οι μπεκάτσες απομακρύνονται περπατώντας, αυτό γίνεται επειδή απλά είναι στη φύση τους να το κάνουν.
Είναι μια αμυντική μέθοδος την οποία είχαν ανέκαθεν, ενώ η αντιπαράθεση με τον άνθρωπο είναι αρκετά πρόσφατη.
Είναι σίγουρα πιθανό να υιοθετούν αυτή τη μέθοδο σε κάποιες συγκεκριμένες περιπτώσεις παρά σε άλλες, σε κάποια συγκεκριμένα μέρη παρά σε άλλα, λόγω αυξημένης κυνηγετικής πίεσης. Παρ’ όλα αυτά φαίνεται ότι ανέκαθεν ήταν έτσι, τουλάχιστον απ’ όταν οι μπεκατσοκυνηγοί άρχισαν να γράφουν τις παρατηρήσεις τους. Για παράδειγμα το 1925 ο Maurice de la Fuye έγραφε: “Εξαιτίας διαφόρων επιρροών, γνωστών και άγνωστων, η μπεκάτσα απομακρύνεται ποδαρώνοντας. Αφήνει να την πλησιάσουν και ύστερα να την καταδιώξουν οι σκύλοι. Η χρήση αυτής της στρατηγικής μπορεί να πραγματοποιείται, είτε επειδή η μπεκάτσα δεν επιθυμεί να πετάξει, είτε επειδή θέλει να μπερδέψει τους σκύλους σε περίπλοκες και διασταυρωμένες διαδρομές, είτε, τέλος, για να κερδίσει χρόνο, πριν πετάξει αθόρυβα από το πιο κατάλληλο μέρος. Κάποιες φορές, κυρίως έπειτα από μια πυκνή ομίχλη η οποία είχε μουσκέψει το δάσος, είδα μπεκάτσες οι οποίες στην κυριολεξία “κάλπαζαν” στο έδαφος για εκατοντάδες μέτρα”. Συνεπώς, πάνω από 80 χρόνια, οι μπεκατσοκυνηγοί διαπιστώνουν τα ίδια τεχνάσματα εκ μέρους του αγαπημένου μας θηράματος.
Είναι αλήθεια ότι συχνά, ή μάλλον πολύ συχνά, η μπεκάτσα αποφασίζει για το αν θα απομακρυνθεί περπατώντας από ένα κίνδυνο, αλλά παρακάτω θα δούμε πως υπάρχει μια σειρά παραμέτρων που μπορούν να επηρεάσουν την απόφασή της. Καταρχάς, τη στιγμή της φέρμας του σκύλου, πρέπει να αναρωτηθούμε με τι άτομο του είδους έχουμε να κάνουμε. Αν γνωρίζουμε καλά την περιοχή όπου κυνηγάμε, μπορούμε να κάνουμε διάφορες υποθέσεις: Μπορεί για παράδειγμα να ξέρουμε ότι υπάρχει μια εγκατεστημένη μπεκάτσα, αλλά δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε βέβαιοι ότι είναι αυτή που βρίσκεται απέναντί μας τη συγκεκριμένη στιγμή. Πρόκειται για τη γνωστή μπεκάτσα η οποία μας παιδεύει εδώ και μέρες; Πρόκειται για ένα θήραμα που μόλις έφτασε κουρασμένο από το μακρύ ταξίδι, οπότε θα προτιμήσει να μην κουνηθεί; Πρόκειται για μια έμπειρη μπεκάτσα η οποία πραγματοποιεί την τρίτη-τέταρτη μετανάστευσή της και ήδη γνωρίζει όλα τα μυστικά του κυνηγίου; Την ασεβή ενόχληση η οποία προκαλείται από το ζευγάρι άνθρωπος-σκύλος; Ή μήπως πρόκειται για νεαρή η οποία δυστυχώς οχλήθηκε τόσο πολύ κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, που απέκτησε ήδη την εμπειρία ενήλικης;
Πόσα ερωτήματα και πόσες αβεβαιότητες; Αλλά εν τέλει, τι είναι αυτό το οποίο καθορίζει το αν ένα άτομο θα επιλέξει να ποδαρώσει αντί να μείνει ακίνητο; Είτε είναι νέα, γριά, εξαιρετικά προσεκτική, συνηθισμένη σε κάθε είδους επικίνδυνη συνάντηση, η μπεκάτσα μπορεί, ανάλογα με τις συνθήκες, να επιλέξει να παραμείνει ακίνητη ή να το σκάσει τρέχοντας. Δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες ούτε εγγυήσεις… Η προσπάθεια να απομακρυνθεί από έναν κίνδυνο περπατώντας αντί πετώντας, είναι μια επιλογή προστασίας η οποία μπορεί δίχως άλλο να καθοριστεί από διάφορους λόγους. Εντελώς φυσικά, πράγματι στη μπεκάτσα δεν αρέσει να ενοχλείται ούτε να πετάει κατά τη διάρκεια της μέρας. Αν η μπεκάτσα σε πρώτη φάση προτιμά να απομακρυνθεί περπατώντας, πρέπει και η μορφολογία του εδάφους να το επιτρέπει. Είναι δυνατό, αν και δεν είναι βέβαιο, ορισμένες μετεωρολογικές συνθήκες να διευκολύνουν αυτή την ιδιαίτερη συμπεριφορά. Ένας από τους παράγοντες που καθορίζει την αντίδραση του θηράματος τις πιο καθοριστικές στιγμές είναι η απόλυτη ησυχία.
Η διακριτικότητα του κυνηγού αποτελεί το ήμισυ στην έρευνα, έχει συνεπώς μεγάλη ευθύνη για την επιτυχή έκβαση του κυνηγίου. Είναι θεμελιώδες να είναι όσο το δυνατόν πιο “ρευστός”, να προχωρά διακριτικά και να γίνεται ένα με τη φύση σαν άγριο ζώο. Έχω δει και ακούσει κυνηγούς, οι οποίοι κάνουν κατάχρηση της σφυρίχτρας, μιλάνε δυνατά ή τρέχουν και μπερδεύονται σε κλαδιά και βάτα κάνοντας τον ίδιο θόρυβο που κάνει ένα κοπάδι κυνηγημένα αγριογούρουνα. Σίγουρα δεν πρέπει να χρονοτριβούμε, αλλά με έναν καλό σκύλο είναι καλύτερα να είμαστε πιο προσεκτικοί, να υπολογίζουμε την πορεία μας, να προτιμάμε τα πιο
αθόρυβα περάσματα ακόμα και αν μας πάρει περισσότερο χρόνο να πλησιάσουμε. Η συμπεριφορά του σκύλου είναι ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας. Υπάρχουν σκύλοι οι οποίοι παρατείνουν τη φέρμα και αρνούνται να αλλάξουν θέση αν και γνωρίζουν ότι η μπεκάτσα απομακρύνεται. Χωρίς την παρουσία του ανθρώπου, ο σκύλος αποφασίζει την έκβαση της ενέργειας και θα έπρεπε να “απαγορεύει” στο θήραμα να κινείται. Αν συνεπώς η μπεκάτσα απομακρύνεται πρέπει ο σκύλος να σπάσει τη φέρμα και να βρει την κατάλληλη απόσταση για να την κινητοποιήσει και πάλι. Είναι λοιπόν κατά την άφιξή μας, ακόμα περισσότερο αν συνοδεύεται από θόρυβο, που η μπεκάτσα εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να απομακρυνθεί ποδαρώνοντας.
Ο σκύλος, σύντροφός μας στο κυνήγι, καθησυχασμένος από την παρουσία μας και οδηγημένος από το πάθος αλλά και την εμπειρία του, πρέπει να κρίνει ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις προκειμένου να υποτάξει τη μπεκάτσα και να την ακινητοποιήσει. Αυτό ισχύει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Μπορεί όμως να συμβεί, παρά την κυρίαρχη και αποφασιστική ενέργεια του σκύλου, το θήραμα να μη θέλει σε καμία περίπτωση να σταματήσει και να μας αναγκάσει να το ακολουθούμε για πολλά μέτρα. Όταν τελικά, μετά από μία περιπετειώδη καταδίωξη, η μπεκάτσα είναι αναγκασμένη να πετάξει, πρόκειται για μία μαγική στιγμή η οποία μας χαρίζει έντονες συγκινήσεις ικανές να γεμίσουν την ημέρα μας. Οι σκύλοι μεγάλης έρευνας είναι εκείνοι που συχνά ακινητοποιούν τις μπεκάτσες μακριά από τον κυναγωγό τους. Πράγματι και ευτυχώς, ψάχνουν τα θηράματα μακριά από τα μονοπάτια που περνάει ο άνθρωπος. Απομακρύνονται και φερμάρουν ξανά στον πάτο ενός ρέματος ή στην κορυφή ενός λόφου.
Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι μια μπεκάτσα θα κρυβόταν σε εκείνο το άγνωστο μέρος ακόμα και στον πιο έμπειρο κυνηγό. Τώρα είναι σειρά του ανθρώπου να διασκεδάσει, αναζητώντας όσο πιο διακριτικά γίνεται το alter ego του και να φτάσει στο σκύλο του που τον περιμένει. Πρόκειται για μια από τις πιο συναρπαστικές στιγμές του κυνηγιού. Ο χρόνος του πλησιάσματος, λίγο ή πολύ μακρύς, σε συνάρτηση με την απόσταση και τις δυσκολίες που παρουσιάζει το έδαφος, είναι υπέρ του θηράματος για να οργανώσει τη φυγή του. Μπορεί να συμβεί η μπεκάτσα να απομακρυνθεί. Σε αυτό το σημείο το ποντάρισμα του σκύλου γίνεται αποφασιστικό. Ένα έξυπνο πλησίασμα πρέπει να κάνει το θήραμα να επιλέξει την ακινησία ως την τελευταία του ελπίδα να σωθεί. Τι ευχαρίστηση να είσαι θεατής, να προσπαθείς να ακολουθήσεις με το βλέμμα το μαγνητισμένο από την αναθυμίαση σκύλο, να τον βλέπεις να την πλησιάζει χωρίς ποτέ να ξεπερνάει το όριο το οποίο θα προκαλούσε το ξεπέταγμά της, για να φτάσει στην οριστική ακινητοποίηση.
Διαβάζοντας τους συγγραφείς του παρελθόντος, όπως είδαμε, οι μπεκάτσες ενίοτε χρησιμοποιούσαν τη φυγή με τα πόδια ακόμα και στις αρχές του περασμένου αιώνα. Παραθέτω τα λόγια του Pierre de Broissia: “H μπεκάτσα απομακρύνθηκε ζωηρά ποδαρώνοντας, ακολούθησε ένα σύντομο ξυραφιστό πέταγμα και συνέχισε να περπατάει. Ο σκύλος είχε πραγματοποιήσει ένα καταπληκτικό σταμάτημα έπειτα, μη βλέποντας κανένα ξεπέταγμα είχε ποντάρει για να ξαναφερμάρει πιο κάτω και τελικά να ξαναρχίσει την έρευνα τριγύρω. Αμήχανος, εγκαταλείπει στο τέλος το παιχνίδι. Η μπεκάτσα μας είναι πλέον μακριά, απομακρύνθηκε με το μπαμπακένιο της πέταγμα”.
Είμαι εξίσου έκπληκτος από τον πεσιμισμό αυτών των συγγραφέων σε ότι αφορά την επιβίωση του είδους, όπως αποδεικνύει το παρακάτω απόσπασμα: “Περισσότερο από ποτέ, το φτωχό μας θήραμα γίνεται σπάνιο. Χρειάζεται να το διαχειριστούμε καλύτερα, ακόμα και κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, για να αποφύγουμε πολύ σκληρές επιθέσεις εις βάρος της”.
Πρέπει να θυμίσουμε ότι εκείνη την εποχή, υπήρχε πολύ μικρότερη κυνηγετική πίεση, η δασική επιφάνεια ήταν πολύ μικρότερη από τη σημερινή, η ύπαιθρος ήταν πολύ κατοικημένη και οι λόφοι ήταν καλλιεργημένοι μέχρι την κορυφή. Οι μπεκάτσες κυνηγιόνταν μέχρι την άνοιξη και πολλές φορές και πιο αργά. Ένας αιώνας σε σχέση με όλη την ιστορία του είδους, είναι ασήμαντος και κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να έχει αλλάξει ουσιαστικά την αμυντική συμπεριφορά του.
Οι μπεκάτσες που τρέχουν, υπήρχαν και θα υπάρχουν.
