Κάποιοι ξένοι συγγραφείς περιγράφουν τα αντιοξειδωτικά της τροφής ως φύλακες – αγγέλους του οργανισμού. Η άποψή τους είναι κάτι παραπάνω από σωστή…
Για να εκτιμήσουμε σωστά τη σημασία των αντιοξειδωτικών πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε την έννοια της οξείδωσης. Οι περισσότεροι γνωρίζετε την έννοια αυτή, σαν τη σκουριά που πιάνει ένα μη ανοξείδωτο μεταλλικό αντικείμενο. Πράγματι, η σκουριά αυτή των μετάλλων είναι από χημικής πλευράς παρόμοια με τις οξειδώσεις μέσα στον οργανισμό. Το μέταλλο που εκτίθεται στον αέρα και σε περιβάλλον υγρασίας διαβρώνεται από το ατμοσφαιρικό οξυγόνο και… σκουριάζει. Μέσα στον οργανισμό οι συνθήκες είναι διαφορετικές αλλά ο χημικός μηχανισμός είναι ίδιος. Ένα μαχαίρι π.χ. που αφήνεται να οξειδωθεί, χάνει σιγά σιγά την αιχμηρότητα της κόψης του και τις υπόλοιπες μηχανικές του ιδιότητες. Στο εσωτερικό του οργανισμού οι οξειδώσεις στερούν από διάφορα χημικά συστήματα, από κύτταρα και τελικά από όργανα τις λειτουργικές τους ικανότητες. Οι κατεξοχήν οξειδωτικές ουσίες μέσα στον οργανισμό είναι οι ελεύθερες ρίζες.
Αν δούμε τη λειτουργία του οργανισμού σε χημικό επίπεδο, τότε όλα όσα συμβαίνουν μέσα σε αυτόν είναι χημικές αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις αυτές παράγουν ως «υποπροϊόντα» κάποιες χημικές ομάδες που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες. Είναι πολύ μικρά μόρια αλλά είναι ικανά να κάνουν μεγάλη ζημιά κάτω από ορισμένες συνθήκες. Οι ελεύθερες ρίζες «επιτίθενται» σε διάφορα σημαντικά μόρια όπως το DNA (το γενετικό υλικό) των κυττάρων, τις πρωτεΐνες και τα λίπη και τα οξειδώνουν. Υπό φυσιολογικές συνθήκες οι βλάβες αυτές αποκαθίστανται από τον οργανισμό χωρίς πρόβλημα. Όταν όμως ένας σκύλος δεν διατρέφεται σωστά ή πάσχει από ένα χρόνιο συστηματικό νόσημα (π.χ. νοσήματα των νεφρών ή του θυρεοειδούς αδένα) ή βρίσκεται σε μεγάλο στρες (έντονο κυνήγι για μεγάλο χρονικό διάστημα), τότε από τη μια παρατηρείται αυξημένη παραγωγή ελεύθερων ριζών, και από την άλλη μειωμένη δυνατότητα αποκατάστασης.
Η περίσσεια αυτή των ελευθέρων ριζών προκαλεί κατά αρχήν σοβαρές φλεγμονές και εκφυλίσεις οργάνων και στη συνέχεια μέχρι και καρκίνο. Η προληπτική αντιμετώπιση των οξειδώσεων επιτυγχάνεται μόνο με την χρήση αντιοξειδωτικών τα οποία είτε υπάρχουν στα συστατικά της τροφής, είτε προστίθενται από τους κατασκευαστές. Τέτοια αντιοξειδωτικά είναι οι βιταμίνες Α, C και Ε καθώς και άλλες ουσίες. Στη φύση υπάρχουν πολλές πηγές τέτοιων αντιοξειδωτικών ουσιών οι οποίες είναι κατά κύριο λόγο φυτικής προέλευσης. Θα διαπιστώσετε ότι πολλοί κατασκευαστές ποιοτικών ξηρών τροφών χρησιμοποιούν τέτοιες «εξωτικές» πηγές στη σύνθεση του τελικού προϊόντος, όπως π.χ. το μύρτιλο, το ρόδι και τα βατόμουρα.
Βέβαια, τα αντιοξειδωτικά για να δράσουν αποτελεσματικά προϋποθέτουν και την ανάλογα ποιοτική και ποσοτική παροχή σε πρωτεΐνες και άλλα συστατικά. Δεν έχει κανένα νόημα να δίνουμε στον σκύλο υποβαθμισμένη ποιοτικά τροφή και να χορηγούμε συμπληρώματα βιταμινών για την αντιοξειδωτική τους δράση. Εκτός αυτού αν χορηγούμε αντιοξειδωτικά θα πρέπει να προσέξουμε πολύ την δόση και την διάρκεια χορήγησης διότι αν το παρακάνουμε θα καταλήξουμε στο αντίθετο αποτέλεσμα. Τα πάντα στη διατροφή είναι ζήτημα μέτρου και αρμονίας. Σε κάθε περίπτωση οι περισσότεροι κατασκευαστές αναγράφουν στη συσκευασία των προϊόντων τους την ύπαρξη αντιοξειδωτικών και μάλιστα συνήθως αναφέρουν και ποια είναι αυτά. Αξίζει τον κόπο να το ψάξετε.
