Τι ισχύει για τη θήρευση τροπαίων και πού βρίσκεται η λεπτή γραμμή που διαχωρίζει την διαχείριση από την κατάχρηση.
Κείμενο: Θεανώ Καρούτα
Το κυνήγι ζώων – τροπαίων, που εξασκείται κυρίως για διασκέδαση, είναι μία δραστηριότητα που διχάζει. Από τη μία τα οφέλη είναι πολλά για τα κράτη που επιτρέπουν αυτήν τη δραστηριότητα, από την άλλη ενίοτε προκύπτουν ζητήματα -όπως η θανάτωση του Σεσίλ, του διάσημου λιονταριού, από έναν Αμερικανό οδοντίατρο- που ξεσηκώνουν παγκόσμια κατακραυγή. Τι ισχύει λοιπόν για τη θήρευση τροπαίων και πού βρίσκεται η λεπτή γραμμή που διαχωρίζει την διαχείριση από την κατάχρηση;
350.000 δολάρια για έναν ρινόκερο
Η εύκολη ανάγνωση για το λεπτό ζήτημα του κυνηγιού ζώων-τροπαίων, όπως λιοντάρια, ελέφαντες, ιπποπόταμοι κ.λπ., είναι η άκριτη κατακραυγή. Ωστόσο από αυτούς που κρίνουν, ελάχιστοι γνωρίζουν πόσο κοινό είναι το κυνήγι τροπαίων και πόσες χώρες επιδιώκουν να συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα.
Το Διεθνές Ταμείο για την Προστασία των Ζώων (IFAW) αναφέρει ότι από το 2004 έως το 2014 συμμετείχαν συνολικά 107 χώρες σε προγράμματα κυνηγιού τροπαίων. Εκείνη την περίοδο θηρεύτηκαν περισσότερα από 200.000 ζώα, που σε κάποιες περιπτώσεις εντάσσονται στα απειλούμενα είδη, συν άλλα 1.700.000 από είδη μη απειλούμενα. Εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κανείς γιατί συνεχίζεται αυτή η πρακτική. Η αλήθεια είναι πως το κυνήγι τροπαίων είναι μία εξαιρετικά επικερδής και συχνά ωφέλιμη επιχείρηση.
Οι κυνηγοί πληρώνουν τεράστια χρηματικά ποσά για να εξασκήσουν το χόμπι τους. Σε μία περίπτωση ένας κυνηγός πλήρωσε το υπέρογκο ποσό των 350.000 δολαρίων για να κυνηγήσει έναν ρινόκερο στη Ναμίμπια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της IFAW ένας κυνηγός μπορεί να δαπανήσει ποσό μεγαλύτερο των 100.000 αμερικανικών δολαρίων για ένα κυνηγετικό ταξίδι διάρκειας 20 ημερών. Πέραν τούτου, σεβαστό είναι και το ποσό που θα ξοδέψουν στην χώρα που θα επισκεφθούν, ενώ σε κάθε περίπτωση, το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών πάει στα ταμεία της χώρας που θα τον φιλοξενήσει και χρησιμοποιούνται για έργα διαχείρισης και διατήρησης των ειδών και των οικοτόπων τους.
Προσφορά και ζήτηση
Ανάμεσα στα 107 έθνη που εμπλέκονται με το κυνήγι τροπαίων, οι κυνηγοί των ΗΠΑ, με ποσοστό 71%, βρίσκονται στην κορυφή της λίστας εκείνων που ενδιαφέρονται για κυνήγια τροπαίων και ακολουθούν η Γερμανία και η Ισπανία με ποσοστό 5% η κάθε μία. Από την άλλη, οι χώρες που προσφέρουν τέτοια κυνήγια, είναι ο Καναδάς (35%), η Νότιος Αφρική (23%) και η Ναμίμπια (11%). Και φυσικά τα δημοφιλέστερα θηράματα ανάμεσα στους κυνηγούς είναι τα λεγόμενα «big five» της Αφρικής: λιοντάρια, ελέφαντες, λεοπαρδάλεις, ρινόκεροι και αγριοβούβαλοι.
Τόσο οι υποστηρικτές της θήρας τροπαίων όσο και παγκόσμιοι οργανισμοί, όπως η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, υποστηρίζουν ότι το κυνήγι αγρίων ζώων μπορεί να έχει σημαντικά οικολογικά οφέλη. Μαζί με κάποιες κυβερνήσεις, κυρίως των χωρών της Αφρικής που αποκομίζουν σημαντικά κέρδη από αυτό, ισχυρίζονται ότι το σωστά οργανωμένο και νομικά κατοχυρωμένο κυνήγι τροπαίων είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο διατήρησης, το οποίο συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη και ευημερία των τοπικών κοινοτήτων.
Η μεγάλη ιδέα είναι ότι μερικά (συχνά απειλούμενα) ζώα θυσιάζονται για το μεγαλύτερο καλό της επιβίωσης των ειδών και της βιοποικιλότητας. Οι τοπικές κοινότητες ωφελούνται επίσης οικονομικά από την προστασία των ζωικών πληθυσμών (αντί να τις βλέπουν ως απειλή) και μπορούν να αποκομίσουν οφέλη από την απασχόληση μέσω κυνηγετικών επιχειρήσεων, παροχής κατοικιών ή πώλησης αγαθών και υπηρεσιών. Πράγματι, η μεγάλη και μακρόχρονη έρευνα για το κυνήγι τροπαίων δείχνει ότι συνήθως αποφέρει σημαντικά οφέλη, οικονομικά και όχι μόνο, στις χώρες στις οποίες επιτρέπεται, δημιουργώντας έναν αλληλοσυμπληρούμενο κύκλο διατήρησης.
Πρόβλημα η διαφθορά
Αυτό που τονίζουν, ως ένσταση, όσοι αντιτίθενται στην ιδέα, είναι πως δεν μπορούμε να υποθέτουμε πως ένα πρόγραμμα που λειτουργεί σε μία χώρα, στοχεύοντας σε ένα είδος, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να ισχύει και να εφαρμόζεται για όλα τα άλλα είδη και τοποθεσίες.
Αναμφίβολα, και σε αυτή την περίπτωση, ο παράγοντας που μπορεί να χαλάσει την εξίσωση είναι ο ανθρώπινος. Δεν είναι σπάνιο, ιδίως στις φτωχές αφρικανικές χώρες, η διαφθορά και η έλλειψη επαρκών ελεγκτικών μηχανισμών να επηρεάζουν αρνητικά τον τρόπο που εξασκείται το κυνήγι ζώων-τροπαίων. Αφρικανικές και άλλες διεθνείς οργανώσεις καταγγέλλουν πως με δεδομένο πως η δραστηριότητα είναι πραγματικά προσοδοφόρα, ο πειρασμός για διεφθαρμένους αξιωματούχους και οδηγούς γίνεται ακόμα μεγαλύτερος και φυσικά οι μεγάλοι χαμένοι στο τέλος είναι η φύση και η άγρια ζωή. Τούτο το στοιχείο ωστόσο, που όντως δεν μπορεί να αγνοηθεί, μας φέρνει μπροστά στα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από το κυνήγι τροπαίων. Από τη μία, είναι άδικο και λάθος να καταργηθεί η δραστηριότητα επειδή δεν ελέγχεται σωστά κι από την άλλη, σε ένα βαθιά διεφθαρμένο κράτος, αν συνεχίσει να εξασκείται θα οδηγήσει σε μοιραία αποτελέσματα. Η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης και το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση αναφέρουν πως σε αυτές τις περιπτώσεις, και με δεδομένο πως δεν μπορεί κανείς να βελτιώσει τους ανθρώπους, αυτό που πρέπει να μπει στο ζύγι είναι οι ζημιές που προκαλεί το εκάστοτε πρόγραμμα και τα οφέλη που κομίζει. Αν οι πρώτες είναι περισσότερες, τότε καλό θα είναι να σταματήσει να εφαρμόζεται.
Χρήσιμο βήμα από την Βρετανία
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, αποφάσισε να θέσει εκτός νόμου την πώληση σκοτωμένων ζώων αλλά και την εισαγωγή τους στη χώρα από τρίτους, ήτοι όχι από τους θηρευτές τους. Οι οργανώσεις συμφωνούν πως αυτό είναι ένα χρήσιμο βήμα και μέτρο πρόληψης, εντούτοις ούτε αυτές κάνουν λόγο για πλήρη απαγόρευση, όπως άλλοι… οικολόγοι κάνουν για μακράν απλούστερες και καθόλου επιβλαβείς δραστηριότητες όπως το κοινό κυνήγι.
