Πόλος έλξης για τις τσίχλες η ελιά
Αναμένεται να κάνει για μία ακόμα χρονιά το θαύμα της
Ο καρπός της ελιάς, το ελληνικό “χρυσάφι”, δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορες τις τσίχλες που έρχονται να ξεχειμωνιάσουν στη χώρα μας. Ο χρυσοφόρος καρπός της, όπως και οι καρποί της μακίας* βλάστησης, είναι οι κύριοι λόγοι του ερχομού τους.
Τα λιοστάσια είναι διάσπαρτα σε ολόκληρη τη χώρα με τα περισσότερα να βρίσκονται στη νότια και τη νησιωτική Ελλάδα, εκεί που ο χειμώνας είναι ήπιος, χωρίς τους ισχυρούς και παγωμένους βοριάδες.
Σχέση εξάρτησης
Ο γερο-Κοτρώνης, πατέρας φίλου κυνηγού από το ανατολικό Πήλιο, αγρότης στο επάγγελμα με 500 λιόδενδρα στην κατοχή του, σαν έμαθε ότι κυνηγώ τις τσίχλες μού εκμυστηρεύθηκε μία μέρα με ύφος συνομωτικό:
– “Τις χρονιές που είχε καρπό, έπαιρνα εργάτες να τις μαζέψουν και ο μεγάλος μπελάς, αλλά και το ξόδεμα, ήταν να τους ταΐσεις στο μεσημεριανό διάλειμμα. Άρπαζα λοιπόν το τουφέκι, πήγαινα στην άλλη άκρη του κτήματος και τουφεκούσα δύο-δύο τις κιργιάρες που έβοσκαν στις χαμάδες. Σαν μάζευα καμιά 25αριά, τις έβαζα στον φούρνο με πατάτες και μπούκωνα τα στόματα. Ας με σχωρνάνε τα πουλιά, αλλά για την περίσταση με είχανε σώσει”.
Η τσίχλα τρέφεται από την ελιά με δύο τρόπους. Ο ένας με απευθείας λήψη της ψίχας του ώριμου καρπού πάνω στο δένδρο και ο άλλος έμμεσα, με το σκουληκάκι και τα άλλα ασπόνδυλα που συγκεντρώνονται στις πεσμένες ελιές, τις αποκαλούμενες “χαμάδες”, που μοιραία σαπίζουν. Προσλαμβάνει έτσι ταυτόχρονα τα θρεπτικά λιπαρά, αλλά και την απαραίτητη ζωική πρωτεΐνη.
Από τους δύο τρόπους ο συνηθέστερος είναι η βοσκή στον πεσμένο καρπό, με εξαίρεση τον κότσυφα που τρώει περισσότερο πάνω στο δένδρο, καθώς βοηθιέται από το δυνατό ράμφος του.
Ο λόγος που ανέφερα το παραπάνω περιστατικό με τον ελαιοπαραγωγό, είναι για να καταδειχτεί η μεγάλη σχέση που υπάρχει μεταξύ της τσίχλας και του λιόκαρπου, μία σχέση εξάρτησης, γνωστή στους ξωμάχους και τους περισσότερους κυνηγούς.
«Βεντέµα» η φετινή σοδειά
Από τα μέσα του Δεκέμβρη και μετά, παρατηρείται μία αύξηση στην κινητικότητα των πουλιών, καθώς εγκαταλείπουν σταδιακά τις ημιορεινές περιοχές και με οριζόντιες ή και κάθετες (στον άξονα βορρά-νότου) μετατοπίσεις, στοχεύουν σε νέους βιότοπους πλούσιους σε ελαιόκαρπο, που αποτελεί τροφή μεγάλης θερμιδικής αξίας.
Έτσι ο κυνηγός που θα ανακαλύψει λιοστάσι με αμάζευτο καρπό ή ακόμα και περιοχή με ώριμα αγριελίδια, αλλά αυτό αργότερα από τον Γενάρη, έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να γεμίσει την “τσάντα”, σε αντίθεση με τον κυνηγό που περιφέρεται στους χωρίς καρπό ελαιώνες.
Τη φετινή χρονιά τα λιόδεντρα σφύζουν από καρπό στις περισσότερες περιφέρειες της χώρας. Είναι χρονιά “βεντέμα” για την Κρήτη, και όχι μόνο, δηλαδή χρονιά με πλούσια σοδειά. Είναι λοιπόν εύκολο για τον κυνηγό της τσίχλας να βρει τον τόπο που συχνάζουν τα πουλιά.
Απαγορευτικά τα καθαρά και λιπασµένα λιοστάσια
Είναι όμως όλα τα λιοστάσια με καρπό ικανά να δώσουν ικανοποιητικές καρπώσεις ή πρέπει να πληρούν και άλλες προϋποθέσεις;
Στο τρίγωνο του Βοιωτικού Κηφισού (Τιθορέα, Μόδι, Αμφίκλεια) την φετινή χρονιά τα λιοστάσια έχουν αποδώσει το 70% μιας εξαιρετικής χρονιάς. Για τον φόβο όμως των “Ιουδαίων”, δηλαδή της ισχυρής βροχόπτωσης και του ανέμου, η συγκομιδή έχει ξεκινήσει και σύντομα θα ολοκληρωθεί, πράγμα που θα αποτελέσει μελλοντικό μειονέκτημα για τη συγκέντρωση των πουλιών. Γιατί αποτελεί αξίωμα, ότι σε λιοστάσι με μαζεμένο καρπό και με το έδαφος κατάλληλα προετοιμασμένο για την συγκομιδή με την απομάκρυνση των αγριόχορτων, κοντολογίς σε λιοστάσι “καθαρό”, τσίχλα δεν… πατάει.
Όπως η τσίχλα δεν θα βοσκήσει και στο λιοστάσι που έχει μαζευτεί ο καρπός και για την ενίσχυση του εδάφους έχει απλωθεί γύρω από τον κορμό του δέντρου αζωτούχο λίπασμα, παρά το ότι έχουν παραμείνει κάτω αρκετές χαμάδες ελιές.
Λιοστάσια µε… προοπτικές
Στο Μόδι όμως, και το αναφέρω σαν παράδειγμα, πολλά από τα λιοστάσια, και για διάφορους λόγους, είναι από χρόνια παρατημένα και σε αυτά τα λιόδεντρα “φιλοξενούνται” μόνο 2-3 εκατοντάδες ελιές, ασύμφορο να μαζευτούν. Κάτω όμως από τα λιόδεντρα ο λόγγος οργιάζει και γίνεται “όαση” για τα πουλιά.
Αυτά τα λογγομένα λιοστάσια με τον ελάχιστο καρπό γίνονται ελκυστικά για τις τσίχλες, γιατί από κάτω κυριαρχεί μία “ζούγκλα” με βάτα και αγριόχορτα, τόση που να κάνει πολύ δύσκολη υπόθεση το απόρτ, ακόμα και αν υπάρχει σκύλος επαναφοράς.
Μέσα σε αυτή τη σχεδόν αδιάβατη φυτική πανδαισία οι τσίχλες απολαμβάνουν ταυτόχρονα και το σκουληκάκι, προσφορά της πεσμένης και συνάμα σαπισμένης ελιάς.
Και το “φαγοπότι” αυτό συμβαίνει κάτω από την “ομπρέλα” προστασίας του λόγγου, όπου οι τσίχλες είναι καλά προφυλαγμένες από τα μάτια των φτερωτών αρπακτικών, τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τα μικρόπουλα.
Με σεβασμό στο λιοστάσι
Με το έμπα του Δεκέμβρη, τυπική ημερομηνία έναρξης του χειμώνα, η “χρυσοφόρα” ελιά αναμένεται να κάνει για μία ακόμα χρονιά το θαύμα της. Να καλοθρέψει τις τσίχλες, να προσφέρει πολλές ευκαιρίες δράσης στους κυνηγούς, αλλά και να δώσει ένα καλό εισόδημα στις αγροτικές οικογένειες.
‘Όμως με προσοχή και σεβασμό στην περιουσία του αγρότη. Δεν πυροβολούμε τα καθισμένα στα δέντρα πουλιά, και για ηθικούς λόγους, ούτε ποδοπατάμε και καταστρέφουμε τους πλαστικούς σωλήνες που ποτίζουν τα λιόδεντρα.
*Μακία βλάστηση
Η μακία ή μακκία από το ιταλικό macchia είναι τύπος θαμνώδους βλάστησης, που αποτελείται από αείφυλλα σκληρόφυλλα φυτά και μικρά δέντρα. Η φυτοκοινωνία αυτή συναντάται σε περιοχές με μεσογειακό τύπο κλίματος και σε υψόμετρο 0-600 μέτρα. Στη μακία οι θάμνοι έχουν ύψος 2 – 3 μέτρα και συχνά σχηματίζουν αδιαπέραστο τείχος. Οι ρίζες είναι βαθιές για να αντλούν υγρασία τις θερμές και ξηρές περιόδους. Το οικοσύστημα της μεσογειακής μακίας αποτελεί εξαιρετικό καταφύγιο για πολλά ενδημικά και αποδημητικά πουλιά.
Η σύνθεση της μακίας ποικίλει ανάλογα με την περιοχή. Μερικά από τα φυτά που συνήθως συναντώνται είναι: αγριελιά, κουμαριά, αγριοκουμαριά, σχίνος, δάφνη, αριά, κέδρος, πουρνάρι, κουτσουπιά, μυρτιά, κράταιγος, πικροδάφνη, σπάρτο.
