Παρασκευή 7 Μαΐου άκουσα φέτος τα πρώτα τουρτουρίσματα των τρυγονιών μέσα στις βελανιδιές. Ήταν η πρώτη εβδομάδα που είδαμε ζέστη στα Γιάννενα, μετά από μια παρατεταμένη δροσερή Άνοιξη κι αμέσως μόλις έφτιαξε ο καιρός φάνηκαν τα πρώτα σημάδια των πουλιών.
Μπορεί τα μέρη μας να μην είναι πια τρυγονότοπος, όμως εξακολουθούν να φωλιάζουν κάμποσα ζευγάρια κι αργότερα, μέσα στο Καλοκαίρι, συναντούμε μικρούς πληθυσμούς σε κάποια εστιασμένα σημεία. Όχι βέβαια τα τρυγόνια που είχε κάποτε, όταν υπήρχαν καλλιέργειες.
Κι όταν λέμε «κάποτε», οι καλές χρονιές που θυμάμαι να κρατά ακόμη τρυγόνια ο τόπος, είναι οι τελευταίες της δεκαετίας του ΄80. Τότε τα Γιάννενα ήταν προορισμός των αποδημητικών και κρατούσαν πολλά κοπάδια τρυγόνια και κάμποσα ορτύκια στους σχετικά μικρούς, αλλά φιλόξενους κάμπους τους. Ορτύκια μπορούσες να βρεις στους μεγαλύτερους από αυτούς, δηλαδή στους κάμπους της Λαψίστας, της Κόνιτσας, αλλά και του Καλπακίου.
Τι άλλαξε…
Τρυγόνια όμως φώλιαζαν και ενδιαιτούσαν και στους μικρότερους κάμπους της Ζίτσας, του Ασβεστοχωρίου, του Γκριμπόβου και γενικά σε όλη την παραποτάμια κοιλάδα του Καλαμά, καθώς και σε ένα πλήθος ημιορεινών εκτάσεων με δάση βελανιδιάς και χωράφια.
Εκεί μπορούσαν να φωλιάσουν με μεγάλη ασφάλεια μέσα στα πυκνά κλαριά, αλλά κυρίως κάλυπταν τις ανάγκες τους για τροφή στις γύρω καλλιέργειες. Αυτό το τελευταίο είναι που άλλαξε σταδιακά στα Γιάννενα και που πια δεν μπορεί να αποτελέσει όρο και συνθήκη που θα τράβαγε και πάλι πληθυσμούς πουλιών κατά δω.
Θυμάμαι καθαρά την ευεργετική ανομοιογένεια των καλλιεργειών στα Γιάννενα, οι οποίες χάθηκαν στο όνομα της «ανάπτυξης», τα τελευταία τριάντα χρόνια. Στους κάμπους και τις περιοχές που προανέφερα, η αγροτιά ασχολούνταν συστηματικά με το σιτάρι και τα άλλα δημητριακά, με τις φακές, με το ντόπιο καλαμπόκι, με το τριφύλλι και με μια ποικιλία μποστανικών που έδιναν ζωντάνια σε κάθε τόπο.
Έζησα τις μέρες που, για να πιάσουμε τα καλά καρτέρια στην έναρξη, έπρεπε από πολύ νωρίς να ανακαλύψουμε πού ήταν τα παραπάνω σπαρμένα χωράφια, τα οποία τραβούσαν τα πουλιά σαν μαγνήτης. Τις διατροφικές τους προτιμήσεις, μας βοηθούσε να καταλάβουμε και η γούσα τους, την οποία ανοίγοντας βρίσκαμε πάντα γεμάτη με σπόρους σταριού και φακής, μαύρους σπόρους τριφυλλιού και λίγους σπόρους από αγκάθια και αγριόχορτα…
