{module Kyrgias}
Ένα φαινόμενο που για χρόνια οι κατασκευαστές προσπαθούν να περιορίσουν τις επιπτώσεις του, προκειμένου να βελτιώσουν τα βλητικά αποτελέσματα
Κείμενο ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΚΟΣΚΙΝΑΣ
Κατά την ανάφλεξη της πυρίτιδας που περιέχεται στο φυσίγγιο, δημιουργείται μάζα θερμών αερίων τα οποία (όπως συμβαίνει και με τα υγρά) ακολουθούν πάντα τον ευκολότερο δρόμο διαφυγής. Μέσα στη κάννη βρίσκουν την ευκολότερη οδό εκτόνωσης που είναι προς το εμπρός μέρος του φυσιγγίου, μη έχοντας άλλη δίοδο διαφυγής, ωθώντας έτσι τον συγκεντρωτήρα προς την έξοδο, ενώ τα χείλια του κάλυκα ξεδιπλώνουν και τα σκάγια με την τάπα ξεκινούν τη διαδρομή προς την έξοδο της κάννης.
Οι πιέσεις που αναπτύσσονται κατά τη καύση της πυρίτιδας μετριούνται με βάση την πίεση που ασκείται ανά τετραγωνική ίντσα στο εσωτερικό τοίχωμα της κάννης. Όταν κάποιος κατασκευαστής αναφέρει ότι τα «τάδε» φυσίγγια παράγουν 500 Bar, αυτό σημαίνει ότι οι παραγόμενες πιέσεις ασκούν, σε μία τετραγωνική ίντσα στα τοιχώματα της κάννης, πίεση 500 Bars. Οι πιέσεις αυτές παράγονται στους πρώτους, περίπου 25 πόντους της κάννης κατά τη διαδρομή της τάπας και των σκαγιών.
Οι σύγχρονες πυρίτιδες παρουσιάζουν άμεση ανάφλεξη, ωστόσο η ταχύτητα καύσης τους και η ανάπτυξη της ψηλότερης τιμής πιέσεως εξαρτάται από το βαθμό ζελατινοποίησης που έχουν δεχτεί. Η μέτρηση των υψηλότερων πιέσεων που παρουσιάζεται στις διάφορες αναφορές των κατασκευαστών φυσιγγίων ανταποκρίνεται στο μέσο όρο των δοκιμών, ο οποίος προκύπτει, συνήθως, μετά από την μέτρηση 5 έως 10 ίδιων φυσιγγίων.
Τα φυσίγγια, ακόμα και αν προέρχονται από την ίδια παρτίδα, είναι σίγουρο ότι μεταξύ τους θα παρουσιάζουν διακυμάνσεις, συν – πλην, σε ό,τι αφορά τις παραγόμενες πιέσεις και αυτό οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στο καψύλλιο. Όσο απομακρύνεται η τάπα με τα σκάγια από τον πυθμένα του κάλυκα τόσο αυξάνεται και ο χώρος καύσης, με αποτέλεσμα τα παραγόμενα αέρια να καταλαμβάνουν μεγαλύτερο χώρο. Μετά την απόδοση της ύψιστης τιμής πιέσεων (στους πρώτους περίπου 25 πόντους της κάννης), η τιμή των πιέσεων παρουσιάζει πτωτική πορεία. Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις που οι πυρίτιδες είναι πλήρως ζελατοποιημένες, και κατά συνέπεια βραδύκαυστες, το όριο των 25 πόντων ενδεχομένως να ξεπεραστεί. Η περίπτωση αυτή είναι ακραία και θα πρέπει να συμβούν περισσότερες από μία προϋποθέσεις για να προκύψει κάτι τέτοιο, όπως, για παράδειγμα, πολύ στενός αυλός κάννης με βραδύκαυστη πυρίτιδα που αναφλέγεται από μικρής ή μεσαίας ισχύος καψύλλιο.
Ωστόσο παρ’ ότι τα αέρια παρουσιάζουν πτωτική πορεία αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βρίσκονται μέσα σ’ ένα χώρο επιζητώντας τη δίοδο διαφυγής (εκτόνωσης). Η πίεση που ασκείται στο πίσω μέρος της τάπας είναι αμελητέα γιατί αντισταθμίζεται απ’ την τριβή που παρουσιάζουν η τάπα και τα σκάγια στα πλαϊνά τοιχώματα της κάννης μόλις φύγουν από το στόμιό της. Αυτόματα τότε τα αέρια που είναι εγκλωβισμένα πίσω από την τάπα, βρίσκουν άμεσα δίοδο εκτόνωσης.
Εδώ παρατηρείται ένα φαινόμενο που επ’ ακριβώς έχει περιγραφτεί για να λυθεί σε ραβδωτά όπλα. Τα αέρια βγαίνοντας από τη κάννη προσπερνούν το βλήμα δημιουργώντας μια ασπίδα προς την αντίσταση της ατμόσφαιρας, το περιβάλλουν και για κάποια χιλιοστά του δευτερολέπτου το βλήμα κινείται σε κενό αέρος χωρίς να υπάρχει η οποιαδήποτε ατμοσφαιρική αντίσταση. Κατά τη διάρκεια που παρουσιάζεται το φαινόμενο αυτό, το βλήμα, και στην περίπτωση του λειόκαννου τα σκάγια, παρουσιάζουν τον ύψιστο βαθμό ταχύτητας.
Κατά την έξοδο των αερίων από το στόμιο της κάννης δημιουργείται άλλο ένα φαινόμενο που γίνεται και άμεσα αντιληπτό από τον θόρυβο που παράγει.
Το γνωστό σε όλους μπαμ της τουφεκιάς οφείλεται στο φαινόμενο που ονομάζεται έκρηξη στομίου και προκαλείται από τα εγκλωβισμένα αέρια που βρίσκονται πίσω από τη τάπα. Όσο κοντύτερη είναι η κάννη, τόσο πιο έντονο παρουσιάζεται το φαινόμενο αυτό. Σε κάποιες περιπτώσεις που οι πρώτες ύλες του φυσιγγίου δεν είναι καλές το φαινόμενο αυτό ενδέχεται να δημιουργήσει αρκετά σοβαρό πρόβλημα στη μάζα των σκαγιών με αποτέλεσμα τα σκάγια να σκορπίσουν. Επίσης πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί και από κακογεμισμένες γομώσεις, ιδίως βαριές, που σαν αποτέλεσμα έχουν την υπερβολική αύξηση των πιέσεων. Παλαιότερα το φαινόμενο αυτό δεν ήταν τόσο έντονο, αφού οι συνήθεις γομώσεις που έριχναν οι κυνηγοί είχαν κάποια αναλογία σε ότι αφορά διαμέτρημα. Από τότε που άρχισε η επικράτηση του διαμετρήματος 12 και το συγκεκριμένο διαμέτρημα μονοπώλησε σχεδόν την παγκόσμια αγορά, άρχισε και η παραγωγή υπεργομώσεων που σαν σκοπό είχαν να δώσουν την δυνατότητα στο διαμέτρημα 12 να μπορεί να ρίξει γομώσεις που αντιστοιχούσαν σε μεγαλύτερα διαμετρήματα απ’ αυτό.
Οι οπές εκτόνωσης των αερίων στο άκρο της κάννης ήταν που έδωσαν άμεσα λύση στη μείωση του φαινομένου αυτού. Επίσης η παρουσία τους συνέτεινε στη μείωση και ενός άλλου φαινομένου που παρατηρείται κατά τον πυροβολισμό, της κίνησης του άκρου της κάννης προς τα πάνω. Παράλληλα, είχε άλλη μία ευεργετική ιδιότητα, μειώνοντας το λάκτισμα που μεταφέρεται στον ώμο του χρήστη κατά τον πυροβολισμό.
Η ύπαρξη των οπών διαφυγής στο εμπρός τμήμα της κάννης μειώνει αισθητά το φαινόμενο της «έκρηξης στομίου», γιατί μια μεγάλη ποσότητα αερίων βρίσκει οδό διαφυγής από τις οπές αυτές με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητα αερίων που προορισμό έχουν το στόμιο της κάννης.
Μια πολύ «δυνατή» τουφεκιά, και σε λάκτισμα και σε ήχο, δίνει σαν αποτέλεσμα μια κακή κατανομή στον πίνακα. Αντιθέτως μια «γλυκιά» τουφεκιά δίνει ένα καλό αποτέλεσμα στον πίνακα.
Στην πρώτη περίπτωση η κακή κατανομή οφείλεται στο ότι υπήρξε επίδραση στα σκάγια από το φαινόμενο της «έκρηξης στομίου» ενώ στην δεύτερη περίπτωση το φαινόμενο είχε μικρότερη επίδραση.
Ίσως ο ήχος που παράγεται να συντελεί καθοριστικά στον εντοπισμό και αξιολόγηση του φαινομένου. Και λέω ίσως, γιατί η συγκεκριμένη διαπίστωση αποτελεί κάποια άποψη.
Όταν τα σκάγια σπάνε το φράγμα του ήχου
Ο παραγόμενος ήχος δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο φαινόμενο της έκρηξης στομίου, αλλά, κυρίως, στην υπερηχητική ταχύτητα που αναπτύσσουν τα σκάγια και δημιουργείται τη στιγμή που η ταχύτητα των σκαγιών σπάζει το φράγμα του ήχου.
Ο ήχος που παράγεται από το σπάσιμο του φράγματος του ήχου προηγείται κατά πολύ του παραγόμενου ήχου από την έκρηξη του στομίου και δημιουργείται όσο τα σκάγια βρίσκονται μέσα στην κάνη.
Αν κάποια στιγμή πυροβολήσετε έναν κενό κάλυκα μόνο με καψύλλιο χωρίς γόμωση, τότε θα ακούσετε έναν ήχο που είναι πιο μικρός σε ένταση από ότι εάν πυροβολήσετε μ’ ένα κανονικό φυσίγγιο. Αυτή είναι και η διαφορά του παραγόμενου ήχου από τα δύο φαινόμενα που προαναφέραμε.
Από τον παραγόμενο ήχο που ακούμε στο στόμιο της κάννης ενδεχομένως να μπορούμε να καθορίσουμε τα όρια που το φαινόμενο της έκρηξης στομίου προκαλεί την δυνατόν λιγότερη αρνητική επίδραση.
Μια πρακτική απόδειξη είναι ότι όσοι διαθέτουν εμπειρία μπορούν να ξεχωρίσουν στο βουνό, ποιο τουφέκι βγάζει καλή τουφεκιά από τον ήχο και μόνο που ακούν κατά τον πυροβολισμό. Συνήθως οι περισσότερες πρακτικές επισήμανσης αποτελούν και τη βάση για τις επιστημονικές μελέτες που το αποτέλεσμά τους είναι να αποδεικνύουν με επιστημονικούς όρους.
Το φαινόμενο της «έκρηξης στομίου» είναι κάτι που οι μελετητές της βλητικής και της οπλουργικής το γνωρίζουν χρόνια τώρα και ανά καιρούς έχουν παρουσιάσει διάφορες τεχνολογικές καινοτομίες για να το μειώσουν.
Ο πρακτικότερος τρόπος αντιμετώπισης είναι το να χρησιμοποιεί ο κυνηγός τα κατάλληλα φυσίγγια στο όπλο του, εκείνα που δεν παρουσιάζουν ισχυρό λάκτισμα και που είναι κατασκευασμένα από επώνυμους κατασκευαστές με πείρα.
Ανάλογα με το βάρος του όπλου πρέπει να χρησιμοποιούμε και τα ανάλογα σε γομώσεις φυσίγγια. Η διαίρεση του βάρους του όπλου σε αριθμό 96 δείχνει την συνιστώμενη γόμωση που πρέπει να ρίχνει το συγκεκριμένο όπλο.
