Το πρόβλημα της απόδοσης είναι δυσεπίλυτο, και γίνεται ακόμη δυσκολότερο όταν πρόκειται για ψιλά σκάγια.
Η διάμετρος των σκαγιών ήταν ανέκαθεν, και πιστεύω ότι θα εξακολουθήσει να είναι, ένα δίλημμα, το οποίο μας απασχολεί σε κάθε χαμένη βολή. Αν και η επιστήμη έχει λύσει προ πολλού τα προβλήματα της απόδοσης μιας βολής κυνηγετικού όπλου με σκάγια, ποτέ δεν είμαστε σίγουροι, ότι η επιλογή μας είναι η ενδεδειγμένη. Αυτό οφείλεται αφενός στη σκοπευτική δεινότητα του καθενός, αφετέρου στην απόδοση κάθε όπλου και κάθε φυσιγγίου.
Κάθε μία από τις τρεις αυτές παραμέτρους, είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και ποτέ δεν μπορεί να είναι κανείς απόλυτος, διότι υπεισέρχονται διάφοροι παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν το αποτέλεσμα. Το αποτέλεσμα εξαρτάται κυρίως από το συνδυασμό των τριών αυτών παραμέτρων Το πρόβλημα της απόδοσης λοιπόν είναι δυσεπίλυτο, και γίνεται ακόμη δυσκολότερο όταν πρόκειται για ψιλά σκάγια.
Τι εννοούμε με τη λέξη «ψιλά»
Τι εννοούμε όμως εμείς οι κυνηγοί, όταν λέμε ψιλά σκάγια; Αν και ο καθένας από μας έχει ταξινομήσει στο μυαλό του αυτά τα θέματα με διαφορετικό τρόπο, γενικά με τον όρο «ψιλά σκάγια», εννοούμε τα μολυβένια σκάγια, που είναι πάνω από το νούμερο 6. Επειδή όμως τη σημερινή εποχή κυκλοφορούν στην Ελλάδα πολλά φυσίγγια τα οποία εισάγονται από το εξωτερικό, θα πρέπει να έχουμε υπόψη, ότι από χώρα σε χώρα, ο τρόπος υπολογισμού του «ενδεικτικού αριθμού» είναι διαφορετικός, καλό είναι να μας απασχολεί περισσότερο η πραγματική διάμετρος των σκαγιών, και να μην θεωρούμε το αναγραφόμενο νούμερο ως θέσφατο, ότι δηλαδή όλα τα σκάγια με κάθε ένα συγκεκριμένο νούμερο είναι ίδια.
Στην Ελλάδα σήμερα, λειτουργεί μία μόνο μεγάλη βιομηχανία παραγωγής σκαγιών από μολύβι. Είναι η εταιρία ΜΕΤΠΛΑΣΤ, της οποίας τα τυποποιημένα νούμερα στα ψιλά σκάγια, είναι σε διάμετρο τα αντίστοιχα:
Νο 7 ø 2,5 χιλιοστά
Νο 7,1/2 ø 2,4 χιλιοστά
Νο 8 ø 2,3 χιλιοστά
Νο 9 ø 2,1 χιλιοστά
Νο 9,1/2 ø 2,0 χιλιοστά
Νο 10 ø 1,9 χιλιοστά
Αν λοιπόν πρόκειται για φυσίγγια τα οποία κατασκευάζονται με σκάγια του συγκεκριμένου κατασκευαστή, ισχύουν οι πιο πάνω διαστάσεις. Αν όμως πρόκειται για σκάγια διαφορετικών προδιαγραφών, είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν σημαντικές διαφορές, σε ότι αφορά τη διάμετρο. Τα σκάγια είναι σημαντικός παράγων στην απόδοση του φυσιγγίου, αλλά είναι λάθος να ασχολούμαστε μόνο με τη διάμετρό τους. Εξίσου σημαντική είναι η σφαιρικότητά τους, όπως και η σύνθεση του μετάλλου το οποίο έχει σαν κύριο συστατικό το μόλυβδο (η συγκεκριμένη αναφορά γίνεται μόνο για μολύβδινα σκάγια).
Σφαιρικότητα και ποιότητα κατασκευής
Σε ότι αφορά τη σφαιρικότητα, αυτή εξαρτάται από την ποιότητα κατασκευής. Αυτονόητο είναι, ότι όσο πιο σφαιρικά είναι τα σκάγια, τόσο μικρότερη αντίσταση έχουν στον αέρα, άρα αποκτούν μεγαλύτερη ταχύτητα. Η ταχύτητά τους όμως, δεν εξαρτάται μόνο από τη σφαιρικότητα. Εξαρτάται και από το βάρος τους (προσμίξεις μολύβδου με άλλα μέταλλα), αλλά και από τη στιλπνότητα της επιφάνειάς τους.
Η στιλπνότητα είναι ο λόγος που σε ακριβά φυσίγγια, γίνεται επιμετάλλωση των μολυβένιων σκαγιών, είτε με χαλκό είτε με νικέλιο. Στα «απλά» σκάγια, η στίλβωση γίνεται με γραφίτη, ο οποίος όμως είναι ευάλωτος σε υγρασία, στο χρόνο και στις τριβές. Έχει όμως το πλεονέκτημα του χαμηλού κόστους.
Το μέταλλο με το οποίο κατασκευάζονται τα γνωστά σκάγια, έχει βάση το μόλυβδο στον οποίο υπάρχει προσθήκη μικρής ποσότητας αρσενικού (για να διασπάται η συνοχή του μόλυβδου) και αντιμονίου το οποίο προσδίδει σκληρότητα. Η προσθήκη αντιμονίου, είναι ένα θέμα που απασχολεί συχνά τους κυνηγούς, οι οποίοι δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι. Το ποσοστό του αντιμονίου, δεν υπερβαίνει ποτέ το 5% του κράματος το οποίο προορίζεται για σκάγια. Όσο μεγαλύτερο είναι αυτό το ποσοστό, τόσο πιο σκληρά γίνονται τα σκάγια. Η σκληρότητα είναι κάτι που το επιδιώκουμε, αλλά δυστυχώς όσο ανεβαίνουν τα ποσοστά του αντιμονίου, τόσο μειώνεται το ειδικό βάρος του κράματος, με αποτέλεσμα να έχουμε μικρή μάζα, άρα μειωμένη μένουσα ταχύτητα. Συνήθως τα υψηλά ποσοστά αντιμονίου, χρησιμοποιούνται σε σκοπευτικά φυσίγγια, όπου οι γομώσεις είναι χαμηλές (24 γραμμάρια), για να μην υπάρχουν μεγάλες παραμορφώσεις και να σπάει ευκολότερα ο δίσκος.
Η παραμόρφωση
Εφόσον αναφερθήκαμε σε παραμορφώσεις των σκαγιών, πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία σε αυτή την παράμετρο, η οποία είναι ίσως η σημαντικότερη απ’ όλες τις υπόλοιπες. Τα παραμορφωμένα σκάγια, δεν έχουν μεγάλη ταχύτητα, λόγω αυξημένης αντίστασης στον αέρα, πράγμα που σημαίνει μικρή αποτελεσματικότητα ως προς το χρόνο άφιξης, αλλά και σε ότι αφορά τη διείσδυση στο σώμα του θηράματος.
Οι λόγοι της παραμόρφωσης των σκαγιών είναι πολλοί, μερικούς από τους οποίους μπορούμε να αποφύγουμε και μερικούς όχι. Πρώτη αιτία είναι τα πολύ μαλακά σκάγια. Αν και τα σκάγια τα οποία περιέχουν μεγάλο ποσοστό μόλυβδου (πάνω από 98%) έχουν μεγαλύτερη μάζα, πρέπει να τα αποφεύγουμε, ειδικά αν πρόκειται για γομώσεις μεγάλου βάρους. Οι μεγάλες ποσότητες, δεν ευνοούν τη διατήρηση της σφαιρικότητας, διότι τα σκάγια που βρίσκονται στο κάτω μέρος της γόμωσης, παραμορφώνονται εξαιτίας της αδράνειας με αποτέλεσμα να μην έχουν ευθυβολία και ταχύτητα.
Το μήκος της κάννης
Αν και οι περισσότεροι κυνηγοί πιστεύουν ότι το μεγάλο μήκος κάννης είναι θετικός παράγων στην αποτελεσματικότητα σε μεγάλες αποστάσεις, αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση που χρησιμοποιούμε ψιλά σκάγια. Το μεγάλο μήκος της κάννης, εκτός του γεγονότος ότι βοηθά στη σκόπευση σε μεγάλες αποστάσεις, παίζει και το ρόλο της διαμόρφωσης υψηλής ταχύτητας στη βολή, εξαιτίας της παρατεταμένης έμφραξης. Αν και με τα σύγχρονα πυρομαχικά και την εξέλιξη των όπλων, αυτή η αρχή τείνει να καταρριφθεί, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε κάποιο βαθμό ισχύει για τα χοντρά σκάγια. Αν όμως τα σκάγια είναι ψιλά, η μεγάλη διάρκεια της έμφραξης, επιβαρύνει με παραμορφώσεις τα σκάγια, ειδικά αν πρόκειται για στενούς αυλούς και μεγάλες γομώσεις.
