Οι δραματικές στιγμές που τα γαμψόνυχα ενός χρυσαετού καρφώνονται στη σπονδυλική στήλη μιας αλεπούς, σε ένα ιδιότυπο κυνήγι που υφίσταται εδώ και 4.000 χρόνια…
4.000 χρόνια τώρα, οι άνθρωποι που κατοικούν στα όρη Αλτάι στην Δυτική Μογγολία, έχουν σφυρηλατήσει μία δυνατή σχέση με τους χρυσαετούς, τους οποίους εκπαιδεύουν από μικρή ηλικία και τους χρησιμοποιούν στο κυνήγι. Για τους Καζάκους νομάδες, το κυνήγι αποτελεί τρόπο ζωής, αφού εκτός από τα θηράματα που θα τους θρέψουν (λαγοί, αντιλόπες κ.λπ.), θηρεύουν και σαρκοβόρα, όπως λύκους και αλεπούδες.
Eφόρμηση από τους ουρανούς
Τους μεν λύκους γιατί αποτελούν μία προαιώνια απειλή για τα κτηνοτροφικά ζώα τους, τις δε αλεπούδες για τη γούνα τους, η οποία είναι πολύτιμη σε μία περιοχή του πλανήτη, όπου οι θερμοκρασίες πέφτουν γύρω στους… 50 βαθμούς Κελσίου υπό το μηδέν! Στα βουνά και στις στέπες της δυτικής Μογγολίας, οι ανοιχτοί χώροι καθιστούν το κυνήγι εξαιρετικά απαιτητική υπόθεση για τους ντόπιους, κι αυτό επειδή είναι πολύ δύσκολο να προσεγγίσουν το θήραμα, καθώς γίνονται αντιληπτοί από μεγάλες αποστάσεις.
Έτσι, αναγκαστικά έπρεπε να βρουν κάποιον άλλο τρόπο κυνηγίου, ώστε να είναι αποτελεσματικοί… Και τον βρήκαν: ταυτόχρονα με την εξημέρωση του αλόγου, πριν 4.000 χρόνια, άρχισαν να εξημερώνουν και να εκπαιδεύουν στο κυνήγι και χρυσαετούς!
Η κάθετη εφόρμηση του χρυσαετού γίνεται από “νεκρή οπτική γωνία”, όπως κάνουν πάντα οι χρυσαετοί όταν στοχεύουν τη λεία τους… Συχνά η αλεπού δεν μπορεί να τον δει παρά την τελευταία στιγμή, όταν οι φτερούγες του έχουν ανοίξει για να “φρενάρει” την εφόρμησή του, και τα νύχια του αδράχνουν, κιόλας, τη σάρκα της.
Ακόμα κι αν τον αντιληφθεί, όμως, να διπλώνει τις φτερούγες και να κατευθύνεται εναντίον της, πώς να την βοηθήσουν τα ταχύτατα ζικ – ζακ που κάνει για να τον αποφύγει, μέσα στο ανοιχτό πεδίο μιας στέπας στην Μογγολία;
Στόχος… η σπονδυλική στήλη
Ο χρυσαετός μπορεί να αναπτύξει ταχύτητες 240 έως 320 χλμ την ώρα, όταν κάνει κάθετη εφόρμηση προς το θήραμά του… Και φτάνοντας πάνω από την αλεπού ανοίγει τα κοφτερά νύχια των ποδιών του, “καρφώνοντάς” τα κοντά ή γύρω από την σπονδυλική στήλη του θύματός του.
Το κλείσιμο των νυχιών λειτουργεί σαν μέγγενη που ακινητοποιεί την αλεπού, έστω και αν το ζώο εξακολουθεί ακόμη να ζει. Είναι μάλιστα τόσο ισχυρός ο κλονισμός που δέχεται η αλεπού, που δεν μπορεί να προβάλει την παραμικρή αντίσταση. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του σοκ που υφίσταται το ζώο που νιώθει τα νύχια του χρυσαετού να καρφώνονται στο σώμα του, αρκεί να αναφέρουμε ότι τα γαμψόνυχά του ασκούν πίεση 230 έως 380 κιλά σε επιφάνεια 6,5 τετραγωνικών εκατοστών!
Και, αν κι αυτή η προσέγγιση δεν είναι ικανή να δείξει το μέγεθος της δύναμης του χτυπήματος, αρκεί να επισημάνουμε ότι η πίεση είναι περίπου… 15 φορές πιο ισχυρή από αυτήν που ασκεί το ανθρώπινο χέρι! Στον τρόπο ζωής και την κουλτούρα του δυτικού κόσμου, η εικόνα του έφιππου καβαλάρη επάνω στον βραχίονα του οποίου κάθεται ένας αετός με δερμάτινο κάλυμμα στα μάτια, ίσως αποτελεί σκηνή από ταινία φαντασίας…
Στην Μογγολία όμως, αντικατοπτρίζει την καθημερινότητα των ανθρώπων των στεπών, στον αγώνα που δίνουν για επιβίωση. Πάνω στα άλογά τους, συνήθως σε ομάδες δύο ή και περισσοτέρων ατόμων, “σκαρφαλώνουν” σε κάποια βραχώδη κορυφή ή πλαγιά, ώστε να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερη επίβλεψη της αχανούς στέπας.
Κι εκεί περιμένουν τη στιγμή που κάποιο θήραμα θα κάνει την εμφάνισή του. Όταν εμφανιστεί κάποιος λύκος, μία αλεπού, ή ένας λαγός, βγάζουν από τα μάτια του αετού το κάλυμμα και τον αφήνουν να αναλάβει δράση. Εκείνος ξέρει τι πρέπει να κάνει και, συνήθως, το κάνει με επιτυχία…
Η επιλογή αετόπουλου
Για να επιτευχθεί η εξημέρωση του χρυσαετού και η αγαστή συνεργασία, απαιτείται η εκπαίδευση του φτερωτού κυνηγού από μικρή ηλικία. Οι κυνηγοί της στέπας παίρνουν το μικρό αετόπουλο από τη φωλιά του, και φροντίζουν να είναι το πιο μικρό της γέννας. Ουσιαστικά του σώζουν τη ζωή, αφού αν μείνει στη φωλιά ο μεγαλύτερος αδελφός του… θα το σκοτώσει με το ράμφος του!
Από τη στιγμή που ο χρυσαετός θα βρεθεί στα χέρια του κυνηγού, ο τελευταίος αφοσιώνεται στο μεγάλωμα, το ημέρωμα και την εκπαίδευσή του. Ο κυνηγός το έχει πάντα δίπλα του, μέσα στη σκηνή του και το ταΐζει με κρέας. Για να παραμένει ήρεμο το πουλί, του σκεπάζει τα μάτια με κάλυμμα και μόλις αναπτύξει το φτέρωμά του αρχίζει η εκπαίδευση. Οι Μογγόλοι εκπαιδεύουν τους αετούς τους σε ομοιώματα λαγού, λύκου και αλεπούς, ακολουθώντας την ίδια τακτική με τους εκπαιδευτές σκυλιών, επιβραβεύοντάς τους σε κάθε επιτυχημένη εφόρμηση.
Τα “φεστιβάλ” των αετών
Η παράδοση αυτών των Μογγόλων αποτελεί ατραξιόν για τους τουρίστες, καθώς διοργανώνονται εντυπωσιακά φεστιβάλ, στα οποία κρίνονται οι καλύτεροι αετοί σε πραγματικές συνθήκες.
