Το τρυγόνι με τα μάτια του Άγγελου Ποιμενίδη – Από την υπερεπάρκεια έγινε «τρωτό» είδος
Το τρυγόνι των δασών, το εμβληματικό θήραμα με την αλλοτινή πληθυσμιακή πληθώρα, που με το κυνήγι του ανδρώθηκαν γενιές κυνηγών, έφθασε σήμερα να θεωρείται «τρωτός» μετανάστης
“Σημεία των καιρών” είναι το τσιτάτο της εποχής για τις όποιες αλλαγές έχουν συντελεστεί σχετικά με το δημοφιλές αυτό θήραμα.
Ελάχιστα όμως έχουν αλλάξει συμπεριφορά τα τρυγόνια από τα μεταπολεμικά χρόνια, όπως μεταφέρουν οι γλαφυρές περιγραφές του «δάσκαλου» της κυνηγεσίας Άγγελου Ποιμενίδη.
Το χρονοδιάγραµµα της αναπαραγωγής
– “Τα τρυγόνια άμα ξεφωλιάσουν και ξεπετάξουν τα γαβριά τους, αλλάζουν χαρακτήρα και τρόπο ζωής. Κανονικά ως τα τέλη του Ιούνη γίνεται αυτό, γιατί από το θερινό ηλιοστάσιο και πέρα αρχίζουν να ανησυχούν. Καταλαβαίνουν ότι ο χρόνος αναπαραγωγής τους πήρε την κάμψη. Ξηραίνονται οι πρασινάδες, λιγοστεύουν τα νερά των λαγκαδιών.
Οπωσδήποτε στα μέσα Ιουλίου τα τουρτουρίσματα των τρυγονιών αραιώνουν και στα τέλη του μηνός σταματούν. Αν ακούγεται κανένα είναι από τα αδιόρθωτα γυναικομανή, που και αυτών ο βήχας θα κοπεί, γιατί στις αρχές Αυγούστου τα πράγματα παίρνουν άλλη μορφή. Ετοιμάζονται οι βαλίτσες για το ταξίδι και ανοίγουν οι αποθήκες των στομαχιών τους για υπερσιτισμό και πάχυνση, που θα τα χρειαστούν.
Γιατί ό,τι και να πούμε για τα νότια χειμαδιά των πουλιών (σ.σ εννοεί τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής), φαίνεται καθαρά πως εκεί δεν καλοπερνούν. Ούτε γεννοβολούν, ούτε παχαίνουν. Θεονήστικα τα αντικρίζουμε την άνοιξη”.
Οι κοιλάδες, δρόμοι μετανάστευσης
Για να μας δασκαλέψει, σε άλλο άρθρο του στο μηνιαίο, τότε, περιοδικό “Κυνηγετικά Νέα” στο οποίο αρθρογραφούσε μέχρι τον θάνατό του, αναφέρει ότι τα τρυγόνια κατά τις μεταναστεύσεις τους, άνοιξη και φθινόπωρο, και στη διέλευσή τους από τη χώρα μας, ακολουθούν τις κοιλάδες των ποταμών, ιδιαίτερα των μεγάλων ποταμών της βόρειας Ελλάδας, όπως του Αλιάκμονα, του Αξιού, του Νέστου και του Έβρου.
Για να απαντηθεί έτσι το ερώτημα πολλών νέων κυνηγών, πώς γίνεται δηλαδή να ντοπιάζουν οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί των τρυγονιών, αλλά και να γίνονται τα περάσματα κυρίως από την Ημαθία, το Κιλκίς, τις Σέρρες, τη Δράμα και τον Έβρο.
Τους νομούς δηλαδή που διασχίζουν τα προαναφερόμενα ποτάμια και που ταυτόχρονα διαθέτουν τα καλύτερα τρυγονοτόπια της χώρας, χάρη στην αφθονία της τροφής που παρέχουν τα πλούσια βοσκοτόπια των κάμπων της Μακεδονίας και της Θράκης.
Οι καιροί κάνουν τα κυνήγια
Θεωρούσε, και απόλυτα δικαιολογημένα, ότι ο καιρός είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τα κυνήγια, ιδιαίτερα για το κυνήγι των μεταναστευτικών πουλιών και το διατύπωσε με την παροιμιώδη φράση: “οι καιροί κάνουν τα κυνήγια, οι καιροί φέρνουν την πλησμονή τη σπάνι, οι καιροί προσφέρουν ή αφαιρούν”.
Χωρίς τα χρόνια που ζούσε να υπάρχει, ούτε κατά διάνοια, η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν ανατρέψει τα μέχρι πρότινος γνωστά δεδομένα. Η εναλλαγή των ευδιάκριτων εποχών ήταν τότε μία φυσιολογική ακολουθία, χωρίς όμως να λείπουν οι βαρυχειμωνιές και οι περίοδοι αναβροχιάς και ξηρασίας.
Γράφει λοιπόν:
– “Το μελτέμι ενοχλεί τα τρυγόνια και τα συγκεντρώνει. Η πολλή ζέστη-καύσωνας, η άπνοια, τα εγκαρδιώνει και τα κοπάδια διαλύονται για να αρχίσει πάλι ζωή ομαδική, αλλά με κοπαδάκια ολιγομελή. Μία αστάθεια που επικρατεί στα τρυγόνια από τις αρχές Αυγούστου μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη παραζαλίζει τους κυνηγούς.
Ο λόγος είναι, ότι ενώ τη μία μέρα εμφανίζονται σε μία περιοχή πολλά, την άλλη καθόλου και την επομένη πάλι πολλά. Αυτά τα λένε οι κυνηγοί περάσματα, και βέβαια είναι, απλά κατά τη γνώμη μου, δεν είναι περάσματα αποδημίας. Είναι εμφανίσεις κοπαδιών που παλινδρομούν με σκοπό να βοσκήσουν, να δοκιμαστούν στους χώρους και να εκλέξουν τον πιο κατάλληλο για το τελευταίο βόσκημα.
Αν οι μέρες είναι ηλιοκαμένες και πληχτικές τα τρυγόνια δεν κινούνται πολύ και δεν κοπαδιάζουν. Οι βροχερές μέρες συσσωρεύουν τα τρυγόνια και απαρτίζουν πολυάριθμα κοπάδια. Τότε λέμε ότι έχει τρανό πέρασμα”.
Αναλλοίωτες οι ώρες βοσκής και ποτίσµατος
– “Οι πρωινές και απογευματινές διαδρομές για βοσκή είναι τυποποιημένες. Όμως οι μεσημεριάτικες και κάθε άλλη πιθανή δεν αποκλείεται. Τυποποιημένη κίνηση τρυγονιών, απ όλο το χρονικό διάστημα της μέρας, είναι το τέταρτο της ώρας πριν δύσει ο ήλιος. Τότε όλα τα τρυγόνια βρίσκονται σε ζωηρή κίνηση, θαρρείς τα ερεθίζει ο κόκκινος δίσκος του ήλιου που πάει να κρυφτεί.
Τα τρυγόνια στη μισή αυτή ώρα κοπαδιάζουν και σπεύδουν να κουρνιάσουν στα απόμακρα δέντρα. Σε αυτά θα κονέψουν τη νύχτα μέχρι να αρχίσει το χάραμα. Μόλις ξημερώσει αρχίζουν τα σεργιάνια για βοσκή. Αν όμως ψηλώσει ο ήλιος -ώρα 7:30’ (σ.σ σημερινή θερινή ώρα 8:30’)- κατευθύνονται στα δέντρα, ειδικά στα παρόχθια των ποταμών ή των πηγών. Είναι η ώρα ποτίσματος και αυτό δεν γίνεται βιαστικά και κλεφτάτα. Γίνεται με κέφι, θέαμα και απόλαυση”.
Άγγελος Ποιµενίδης (1904-1968)
Γεννήθηκε το 1904 στο Ορτάκιοϊ (βρίσκεται κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και απέχει 37 χλμ. από την Αδριανούπολη), σημερινό Ιβαΐλογκραντ) από όπου έφυγε οικογενειακώς το 1912. Στα χρόνια των πολέμων η οικογένειά του εκδιώχθηκε και κατέφυγε και τις δύο φορές στην Έδεσσα, ως πρόσφυγες. Εκεί ο Ποιμενίδης τελείωσε το Γυμνάσιο.
Στην Καστοριά αποφοίτησε από το Διδασκαλείο και το 1924 ήρθε οριστικά στην Αλεξανδρούπολη διοριζόμενος ως δάσκαλος. Το 1928 μετέβη στην Αθήνα και τελείωσε τη μετεκπαίδευση διδασκάλων, ενώ συγχρόνως πήρε πτυχίο από τη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών.
Ασχολήθηκε πέραν της διδασκαλίας στην Αλεξανδρούπολη, από όπου συνταξιοδοτήθηκε το 1962, με τα αρχαιολογικά ευρήματα και διορίστηκε έκτακτος επιμελητής αρχαιοτήτων της περιφέρειας Αλεξανδρούπολης. Απεβίωσε στις 22 Οκτωβρίου 1968 στην Αλεξανδρούπολη.
Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο και πολλές δημοσιεύσεις και υπήρξε από το 1951 μέχρι το 1968 ανταποκριτής των “Κυνηγετικών Νέων” για τη Θράκη. Από τα βιβλία του για το κυνήγι ξεχωρίζουν το “Προοίμιον”, το “Κυνηγετικά Θησαυρίσματα”, το “Γκιαούρ Αντάς”, το “Μονές πατάκια & καταφύγια θηραμάτων” κ.ά.
