Είναι δυνατόν ένα πουλί να πετά συνεχώς επί δέκα μήνες, χωρίς να πατήσει στο έδαφος ή να πιάσει σε δέντρο για ανάπαυλα ή ακόμα για να κουρνιάσει; Ναι, και πρόκειται για το πετροχελίδονο…
Του Λεωνίδα Καραμαούνα
Αν υπήρχαν αγώνες αντοχής για τα πουλιά, τότε είναι βέβαιο ότι στο πρώτο σκαλοπάτι του βάθρου θα ανέβαινε ο αεροναύτης της φύσης, καθώς έχει ανακηρυχθεί επίσημα σαν παγκόσμιος πρωταθλητής των αιθέρων. Και αυτό δεν είναι άλλο από την μαυροσταχτάρα, το συνηθισμένο στη χώρα μας πουλί, γνωστό ως πετροχελίδονο.
Στο έδαφος μόνο για να γεννήσει
Είναι το ταχύτερο πουλί της γης σε ευθεία πτήση, και περνά σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του πετώντας. Τρέφεται στον αέρα, ζευγαρώνει στον αέρα, κοιμάται στον αέρα, και μαζεύει για να χτίσει την φωλιά του τα παρασυρμένα από τον άνεμο αιωρούμενα υλικά. Πατάει στο έδαφος μόνο για να γεννήσει και να εκκολάψει τα αβγά του. Από την δεκαετία του 1950 οι επιστήμονες υποπτεύονταν, ότι κανένα πουλί δεν μπορεί να συναγωνιστεί το πετροχελίδονο στη ταχύτητα και στην αντοχή του στο πέταγμα. Το επιβεβαίωσαν μόλις πριν λίγα χρόνια οι Σουηδοί ερευνητές, και μπορεί να ειπωθεί χωρίς δισταγμό, ότι δεν υπάρχει στον κόσμο πουλί, που μπορεί να μείνει τόσο διάστημα στον αέρα χωρίς να προσγειωθεί, και καθώς το πετροχελίδονο ζει περίπου 20 χρόνια, διανύει συνολικά, στη διάρκεια της ζωής του, επτά φορές την απόσταση Γη – Σελήνη με επιστροφή.
Φτερούγες σε σχήμα δρεπανιού
Η μαυροσταχτάρα παρά την εξωτερική της ομοιότητα με τα χελιδόνια δεν συγγενεύει καθόλου μαζί τους. Έχει χρώμα σκούρο γκρι, σχεδόν μαύρο. Η ουρά είναι κοντή και διχαλωτή, ενώ οι φτερούγες είναι μακριές σε σχήμα δρεπανιού και φαίνονται τεντωμένες και άκαμπτες όταν πετά. Τα πόδια της είναι δυσανάλογα κοντά, σε σχέση με τα μεγάλα φτερά της, και δεν την ευκολύνουν να απογειωθεί από επίπεδες επιφάνειες. Γι αυτό το λόγο πιάνει, όταν και όποτε προσγειώνεται, σε κλαδιά ή σε κάθετες επιφάνειες, όπως είναι οι τοίχοι των σπιτιών. Τα “δρεπάνια” όπως έμαθα να τα αποκαλώ από παιδί, που με ξάφνιαζαν με τη ταχύτητά τους πάνω από τα παλιά σπίτια της γειτονιάς μου, και φαίνονταν σαν να “θερίζουν” τα σύννεφα στον ουρανό, είναι κοινωνικά και παιχνιδιάρικα πουλιά που κυνηγούν με τσιρίγματα το ένα το άλλο και ζευγαρώνουν…εν πτήσει.
Η τροφή τους σε μεγάλο ύψος…
Κατά την πτήση τους τρώνε μικρά έντομα και άλλα ζωύφια, που βρίσκουν σε μεγάλο ύψος. Και παραμένει άγνωστο ακόμα γιατί τα πετροχελίδονα κάθε μέρα, την αυγή και το δειλινό, ανεβαίνουν σε μεγάλα ύψη των δύο-τριών χιλιομέτρων, αλλά την υπόλοιπη μέρα πετάνε πολύ πιο χαμηλά. Είναι αποδημητικό πουλί και ανοιξιάτικος επισκέπτης στη χώρα. Την μαυροσταχτάρα την συναντάμε σε όλη την Ελλάδα από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο. Γεννάει μία φορά το χρόνο (Απρίλη-Μάη) δύο με τρία λευκά αβγά που τα κλωσούν και οι δύο γονείς. Τα νεαρά πουλιά μπορούν να πετάξουν μετά από 37-56 μέρες, χωρίς να ξαναγυρίσουν στη φωλιά. Κάθε Ιούλιο οι ενήλικες και οι νεαρές μαυροσταχτάρες αφήνουν τις ευρωπαϊκές πατρίδες τους και μεταναστεύουν στη δυτική και την κεντρική Αφρική για να ξεχειμωνιάσουν. Θα επιστρέψουν την επόμενη άνοιξη και θα περάσουν όλο αυτό το διάστημα πετώντας. Θα ταξιδέψουν δηλαδή από την Ευρώπη μέχρι την Αφρική και το αντίστροφο, χωρίς να πατήσουν στο αφρικανικό έδαφος.
Αναπαύονται σπάνια
Οι μαυροσταχτάρες αναπαύονται σπάνια στο πολύμηνο μεταναστευτικό ταξίδι τους. Για παράδειγμα ένα πετροχελίδονο, από τον Σεπτέμβρη του 2013 μέχρι τον Απρίλη του 2014, ξεκουράστηκε μόνο 4 νύχτες τον Φεβρουάριο. Τον επόμενο χρόνο δεν διέκοψε τη πτήση του παρά μόνο για… δύο ώρες. Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό, ότι αυτά τα πουλιά κοιμούνται…ενώ πετούν. Οι χρονικές καταγραφές και οι παρατηρήσεις έγιναν κατορθωτές χάρις στο σύστημα GPS (σύστημα γεωεντοπισμού) που εγκαταστάθηκε σε μία δεκάδα πετροχελίδονα επί μία διετία. Έτσι έγινε γνωστό πότε βρίσκονταν στον αέρα και πότε κατέβαιναν στη γη.
Ύπνος στον αέρα για 40 λεπτά
Το περίεργο με τα πετροχελίδονα έγκειται στο που βρίσκουν την ενέργεια για το αδιάκοπο πέταγμα και πώς συνδυάζουν την πτήση με τον ύπνο. Και ακόμα ποιος είναι ο λόγος, που ένα πουλί πρέπει να πετάει συνεχώς. Σύμφωνα με την Σκανδιναβή ερευνήτρια Akesson, οι μαυροσταχτάρες με την εξαιρετική ευκινησία και την μεγάλη ταχύτητά τους, εξερευνούν μεγάλα τμήματα του εναέριου χώρου για να βρουν τροφή. Έτσι εντοπίζουν εύκολα τα έντομα που βρίσκονται σε πυκνά σμήνη. Κοντολογίς πετούν αδιάκοπα αναζητώντας τροφή και τρέφονται για να πετούν. Όσο για τον ύπνο στον…αέρα, ένας άλλος Γερμανός επιστήμονας, που πειραματίστηκε με θαλασσοπούλια, υποστηρίζει ότι η μαυροσταχτάρα κοιμάται με διακοπές για περίπου 40 λεπτά την ημέρα, και μόνο για λίγα δευτερόλεπτα τη φορά.
