Η χρήση σκοπευτικών γυαλιών δεν είναι ζήτημα μόδας. Έχουμε μόνο ένα ζευγάρι μάτια και η κακιά στιγμή δεν αργεί να έρθει.
Πρωταρχικός τους σκοπός είναι η προστασία των ματιών από σκάγια και κομμάτια δίσκων, αποστολή που φέρουν εις πέρας ακόμη και πάμφθηνα γυαλιά των 10 €, αρκεί να έχουν πιστοποίηση βαλλιστικής αντοχής με τον κωδικό “ANSI 87.1”. Στα αγωνίσματα του σπόρτινγκ, τα οποία είναι και τα δημοφιλέστερα πλέον στα ελληνικά σκοπευτήρια, η χρήση σκοπευτικών γυαλιών και ωτοασπίδων είναι πλέον υποχρεωτική.
Προστασία και βελτιστοποίηση της όρασης
Πέραν της προστασίας της όρασης τα γυαλιά έχουν και άλλο ένα σημαντικότερο ρόλο ο οποίος είναι η βελτιστοποίηση της όρασης μέσω της σωστής επιλογής φακών. Η ποιότητα ενός ζευγαριού σκοπευτικών γυαλιών εξαρτάται πρωτίστως από την ικανότητά τους να ενισχύουν την αναγνώριση του πήλινου δίσκου ανάλογα το φόντο και τον φωτισμό και δευτερευόντως από την ικανότητα να κρατούν τα μάτια ξεκούραστα. Επιπλέον ιδιότητες, όπως αντιανακλαστικές και αντιθαμβωτικές επιστρώσεις και επεξεργασίες που προστατεύουν από δακτυλιές και γρατζουνιές είναι φυσικά επιθυμητές και εννοείται ότι πολλές φορές εκτοξεύουν την τιμή των σκοπευτικών γυαλιών σε δυσθεώρητα ύψη. Ευτυχώς ή δυστυχώς, όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και στα σκοπευτικά γυαλιά ισχύει το «ότι πληρώσεις παίρνεις» κι έτσι ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα του σκοπευτή και το επίπεδο δέσμευσής του προς το άθλημα, υπάρχουν επιλογές για όλα τα γούστα και βαλάντια. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζετε όταν επιλέγετε χρώματα σκοπευτικών γυαλιών είναι ότι αποκλείεται ένα και μόνο χρώμα να καλύψει την πλειοψηφία των περιστάσεων φωτισμού και φόντου που θα κληθείτε να αντιμετωπίσετε στα σκοπευτήρια. Χρειάζεστε, τουλάχιστον δύο:
– Ένα για τον έντονο φωτισμό κι ένα για τον χαμηλό φωτισμό. Ιδανικά, ένα πλήρες σετ φακών θα περιλάμβανε τουλάχιστον 3 ή 4 φακούς. Από την άλλη, υπερβολές του άλλου άκρου, δηλαδή σετ που αποτελούνται από 7, 8 ή 10 διαφορετικούς φακούς είναι εντελώς περιττά και προσφέρουν μάλλον σύγχυση παρά επιπλέον λύσεις.
Με την άκρη του ματιού
Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι το ποσοστό φωτός που φτάνει στα μάτια επηρεάζει το μέγεθος της κόρης του ματιού, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει το εύρος και το βάθος εστίασης. Έχετε προσέξει ότι στο σκοτάδι όταν προσπαθείτε να κοιτάξετε ευθέως ένα μικρό αντικείμενο δεν μπορείτε να το δείτε αλλά μόλις κοιτάξετε λίγο δίπλα του το εντοπίζετε με την «άκρη του ματιού»;
Αυτό συμβαίνει επειδή στον χαμηλό φωτισμό οι κόρες διαστέλλονται, ενισχύοντας την περιφερειακή όραση, ενώ σε συνθήκες έντονου φωτισμού οι κόρες συστέλλονται, μειώνοντας το εύρος όρασης αλλά ενισχύοντας την κεντρική όραση και την μακρινή εστίαση. Εάν εφαρμόσουμε αυτές τις ιδιότητες της αντίδρασης των ματιών στο φως στη σκοποβολή, θα παρατηρήσουμε ότι το ίδιο το σκοπευτικό αγώνισμα επιβάλλει κάποιες τάσεις στην χρήση σκούρων ή ανοιχτών φακών. Οι σκοπευτές του τραπ, παραδοσιακά, επιλέγουν ανοιχτόχρωμους φακούς, εφόσον τους ενδιαφέρει αποκλειστικά η κεντρική όραση, ενώ οι σκοπευτές του σκητ επιλέγουν σκουρόχρωμους φακούς, αφού οι δίσκοι εμφανίζονται εκατέρωθεν του γηπέδου και βάλλονται σε σχετικά κοντινές αποστάσεις. Το τρίτο πράγμα που θα πρέπει να γνωρίζετε για την επιλογή χρωμάτων είναι ότι το δίλημμα επιλογής θα πρέπει να είναι αποκλειστικά ανάμεσα σε «θερμά» χρώματα και όχι «ψυχρά». Μαύρα και γκρι χρώματα είναι εξαιρετικά για να ξεκουράζουν τα μάτια, γι’ αυτό και είναι δημοφιλείς αποχρώσεις γυαλιών ηλίου, αλλά είναι εντελώς άχρηστα στη σκοποβολή, αφού δεν κάνουν τίποτα για να ενισχύσουν την αναγνώριση του πορτοκαλί δίσκου.
Στην ίδια κατηγορία, γυαλιά τύπου “polarized” είναι χρήσιμα στο ψάρεμα και στο σκάφος λόγω της ιδιότητάς τους να εξουδετερώνουν τις αντανακλάσεις του νερού, αλλά η ιδιότητά τους αυτή τους μειώνει την διαύγειά τους και επιπλέον δεν ενισχύει καθόλου την θέαση του δίσκου. Επίσης εξαιρετικά ακατάλληλα είναι τα γυαλιά με ψυχρά χρώματα, όπως το πράσινο και το γαλάζιο. Τα χρώματα αυτά ουσιαστικά ενισχύουν το φόντο και «αγνοούν» τον πορτοκαλί δίσκο, κάνοντας την αναγνώρισή του εξαιρετικά δύσκολη.
Προφανής πρώτη επιλογή είναι φυσικά το πορτοκαλί, αφού ταυτιζόμενο απόλυτα με το χρώμα του δίσκου, ενισχύει στο μέγιστο την αναγνώρισή του σε ποικιλία φόντων και εντάσεων φωτισμού. Τα μειονεκτήματά του είναι ότι επηρεάζει έντονα την παλέτα και όλων των υπόλοιπων χρωμάτων, καθιστώντας το μάλλον κουραστικό για πολλούς σκοπευτές και επιπλέον είναι υπερβολικά ανοικτό χρώμα για έντονη ηλιοφάνεια και υπερβολικά σκούρο για συνθήκες χαμηλού φωτισμού, καθιστώντας το έτσι ιδανική επιλογή για συνθήκες μεσαίου φωτισμού, όπως αραιή συννεφιά χωρίς αντηλιά.
Για χαμηλό φωτισμό
Το κίτρινο είναι ιδανικό για συνθήκες χαμηλού φωτισμού, όπως βαριά συννεφιά, σούρουπο, πυκνά δάση κλπ. Το καφέ χρώμα είναι η κλασική επιλογή σε συνθήκες έντονης ηλιοφάνειας, τις συνθήκες δηλαδή που κατά κύριο λόγο επικρατούν στη σκοποβολή στην Ελλάδα. Τα τρία παραπάνω χρώματα δεν θα πρέπει να απουσιάζουν κατά τη γνώμη μου από κανένα σετ σκοπευτικών γυαλιών και μπορούν να αποτελέσουν απόλυτα ολοκληρωμένη λύση απέναντι στο σύνολο των συνθηκών που συναντάμε στη σκοποβολή. Για τους πιο ψαγμένους ή τους πιο μυστήριους και απαιτητικούς υπάρχουν κι άλλες δημοφιλείς επιλογές χρωμάτων:
Το μωβ είναι ένα χρώμα που βλέπουμε πλέον εξαιρετικά συχνά σε σκοπευτικά γυαλιά. Η κατεξοχήν ιδιότητά του είναι ότι «σκοτώνει» το πράσινο φόντο, καθιστώντας το σχεδόν γκρι, ενώ ταυτόχρονα τονίζει έντονα το πορτοκαλί του δίσκου, κάνοντάς τον ιδιαίτερα ευκρινή απέναντι σε βλάστηση. Επιπλέον είναι και εξαιρετικά ξεκούραστο για τα μάτια. Το βασικό του μειονέκτημα, ακριβώς λόγω της ιδιότητάς του (εξουδετερωτής φόντου), είναι ότι μειώνει την ικανότητα των ματιών να εκτιμήσουν το βάθος πεδίου και να υπολογίσουν με ακρίβεια την απόσταση του δίσκου σε σχέση με το φόντο.
Τέλος οφείλω να αναφέρω ότι όλα τα παραπάνω παρ’ όλο αληθή, δεν μπορούν να αποτελέσουν ευαγγέλιο, αφού τα μάτια του κάθε σκοπευτή έχουν τις δικές τους προτιμήσεις, ανάλογα το χρώμα της κόρης, την ανοχή στο φως, την πιθανή αχρωματοψία ή δυσχρωματοψία και φυσικά τις προσωπικές συνήθειες και απαιτήσεις του κάθε ανθρώπου.
Το ροζ που εξουδετερώνει το φόντο
Το ροζ είναι άλλο ένα χρώμα που εξυπηρετεί την εξουδετέρωση του φόντου, αλλά περιέχοντας λιγότερο μπλε στη σύνθεσή του από το μωβ, έχει και πιο ήπια συμπτώματα απώλειας βάθους πεδίου. Επιπλέον αποτελεί και μία εξαιρετική λύση στο προβληματικό σενάριο της πορείας πορτοκαλί δίσκου σε φόντο άσπρου σύννεφου, ειδικά σε περίπτωση αυξημένης αντηλιάς, η οποία κάνει την αναγνώριση του δίσκου εξαιρετικά δύσκολη.
