Η εφευρετικότητα των παλιών ψαράδων έχει δημιουργήσει και αφήσει παρακαταθήκη πολλές τεχνικές και κόλπα ψαρέματος για μεγάλα ψάρια, με… ταπεινά εργαλεία.

Του Μιχάλη Μαντά 

Μέχρι τώρα, όσες φορές με πλησίασαν υποψήφιοι ερασιτέχνες ψαράδες για να με ρωτήσουν πως πρέπει να ψαρεύουν, όλοι μα όλοι τους είχαν πάντα στο μυαλό τους ένα μεγάλο ψάρι. Κανείς τους δεν σκέφτεται ότι για να φτάσει να ψαρέψει τα μεγάλα ψάρια πρέπει πρώτα να μάθει να ψαρεύει τα μικρά. Η απλή λογική τουλάχιστον αυτό υπαγορεύει.

Η εφευρετικότητα των παλιών ψαράδων

Πάμε να δούμε, λοιπόν, δούμε πώς μπορεί κανείς να απαντήσει στην παρακάτω ερώτηση:

«Πώς μπορεί κανείς να πιάσει μεγάλα ψάρια χωρίς να χρειαστεί να μάθει όλα όσα ξέρει ένας έμπειρος ψαράς και χωρίς επίσης να καταξοδευτεί;».

Πρόκειται προφανώς για σπαζοκεφαλιά και μου πήρε καιρό μέχρι να μπορέσω να βρω κάτι αξιόπιστο να απαντήσω. Ευτυχώς η εφευρετικότητα των παλιών ψαράδων έχει δημιουργήσει και αφήσει παρακαταθήκη τόσες πολλές τεχνικές και κόλπα ψαρέματος, που άμα είσαι φιλομαθής και το ψάχνεις, βρίσκεις απάντηση ακόμη και σε αυτό.

Δύο απλές τεχνικές θα παρουσιάσω σε αυτό το σημείωμα, οι οποίες πράγματι πληρούν όλες τις προδιαγραφές που θα μπορούσαν να περιγραφούν με όσα μέχρι τώρα σημείωσα. Τεχνικές δηλαδή που μπορούν να φέρουν στη βάρκα μας μεγάλα ψάρια, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, ούτε σε εργαλεία, ούτε σε γνώσεις, ούτε και σε προσπάθεια, αλλά μόνο με πολύ, μα πάρα πολύ τύχη.

Με τις τεχνικές αυτές ψάρευαν παλιότερα ακόμη και επαγγελματίες ψαράδες και πράγματι έπιαναν μεγάλα ψάρια. Όμως οι εποχές που ψάρευαν εκείνοι ήταν αλλιώς. Τα ψάρια ήταν πολύ περισσότερα, πολύ πιο «αθώα» και «απονήρευτα», σε βαθμό που όταν βούταγες και τα έβλεπες στη θάλασσα με τη μάσκα, αυτά αντί να το «βάζουν στα πόδια» έρχονταν κοντά και σε περιεργαζόντουσαν σαν παράξενο φαινόμενο. Τώρα όχι μόνο δεν σε πλησιάζουν πια, αλλά ούτε καν τα βλέπεις, γιατί πριν προλάβεις εσύ να τα δεις, αυτά έχουν φροντίσει να εξαφανιστούν.

Ιδού λοιπόν η πρώτη τεχνική.

Η τυχερή

Από το όνομά της και μόνο μπορεί να καταλάβει κανείς περί τίνος πρόκειται. Ας την περιγράψω όμως γιατί το όνομα δεν φτάνει. Πρόκειται για ένα νήμα, συνήθως χοντρή μεσηνέζα Νο 1,00 ή 1,2 χιλιοστών πάχους ή μπορεί και κάποιου είδους νήμα, όπως π.χ. το Dacron 100 λιμπρών, το οποίο τυλίγουμε πάνω σε ένα καλαδούρι. Το μήκος του νήματος πρέπει να είναι μέχρι 100 το πολύ μέτρα και στην άκρη του δένουμε ένα βαρύ μολύβι, τουλάχιστον 1 κιλού.

Σε απόσταση 3-4 μέτρων από το μολύβι δένουμε ένα παράμαλλο λεπτότερης μεσηνέζας Νο 0,60 – 0,70 χιλιοστών, το οποίο στην άκρη του φέρει ένα μεγάλο αγκίστρι, αντάξιο του υποψηφίου θηράματος. Το παράμαλλο μπορεί να δεθεί στο κεντρικό νήμα με ένα στριφτάρι τύπου «Τ» πράγμα που είναι το καλύτερο. Στην πετονιά αυτή δολώνουμε ένα ζωντανό μικρόψαρο το οποίο συνήθως ψαρεύουμε με καθετή και την ποντίζουμε στο βυθό κατεβάζοντάς την αργά ώστε να μην μπερδευτεί το παράμαλλο με το κεντρικό νήμα. Όταν το βαρίδι της τυχερής φτάσει στο βυθό, τεντώνουμε το νήμα ώστε να μην έχει «μπόσικα» και δένουμε το καλαδούρι ώστε να μην ξετυλίγεται το υπόλοιπο νήμα που είναι τυλιγμένο πάνω του.

Αυτή η πετονιά αφήνεται να ψαρέψει μόνη της, εξ ου και το όνομα «τυχερή», ενώ εμείς κάνουμε άλλα ψαρέματα ή ποντίζουμε κι άλλες «τυχερές» σε διάφορα σημεία που πιθανολογούμε ότι κυκλοφορούν μεγάλα ψάρια. Κάθε τόσο φροντίζουμε να παρακολουθούμε τις ήδη ποντισμένες «τυχερές» και όταν δούμε κάποιο από τα καλαδούρια να χοροπηδάει, αμέσως σπεύδουμε να τη σηκώσουμε και να φέρουμε στη βάρκα το ψάρι που θα έχει πιαστεί. Τα είδη των μικρόψαρων που είναι κατάλληλα για δολώματα στην «τυχερή» είναι ο κέφαλος, η καλογρίτσα, ο σπάρος, ο γύλος, η πέρκα, ο χάνος, τα μικρά σαργουδάκια κ.λπ.  

Σε παλιότερες εποχές

Σε παλιότερες εποχές η «τυχερή» ψαρευόταν ως εξής: Ο ψαράς έψαχνε με το γυαλί για διάφορα χταπόδια, σουπιές κ.λπ., τα οποία συλλάμβανε με το καμάκι και όταν έβλεπε κανέναν ροφό που ήταν έξω από την εμβέλεια του καμακιού του, έφτιαχνε στα γρήγορα μια τυχερή, τη δόλωνε με ένα μικρόψαρο και την έστελνε μπροστά στη φωλιά του ροφού ο οποίος δεν αργούσε να ξεπορτίσει. Δυστυχώς σήμερα κανείς δεν μπορεί να βρει ροφό σε ρηχά νερά όπως τότε. Έτσι οι «τυχερές» ψαρεύουν αναγκαστικά σε βαθύτερα νερά στοχεύοντας σε σφυρίδες, στήρες, συναγρίδες, μαγιάτικα κ.λπ. Μερικοί αντί να δέσουν το παράμαλλο πάνω στη μάνα το δένουν πάνω σε έναν κρίκο ο οποίος περνιέται στη μάνα έτσι ώστε να μπορεί το παράμαλλο να μετακινείται και να ψαρεύει σε διάφορα βάθη από τον αφρό μέχρι κάποιο «στοπ» που βρίσκεται σε απόσταση 3-4 μέτρων από το βυθό.

Η μπασταρδιά ή τοπαράκι

Μια άλλη τεχνική παρόμοια με την προηγούμενη είναι τα μικρά χοντρά παραγάδια που αποτελούνται από 10 έως 20 το πολύ αγκίστρια. Επειδή ακριβώς είναι πολύ μικρά τα ονομάζουμε «μπασταρδιές» (γιατί δεν είναι κανονικά παραγάδια αλλά «μπάσταρδα») ή τοπαράκια επειδή καλύπτουν μόνο τοπικά περιοχές σε αντίθεση με τα κανονικά παραγάδια τα οποία εκτείνονται σε μεγάλες εκτάσεις μέχρι και χιλιομέτρων. Ένα τέτοιο μικρό παραγάδι είναι εύκολο να το φτιάξει κανείς και μόνος του. Η μάνα του, δηλαδή το κεντρικό νήμα, πρέπει να είναι μεσηνέζα Νο 1,00, τα παράμαλλα Νο 60 ή 70 και τα αγκίστρια παραγαδίσια Νο 10 ή 9. Οι αποστάσεις των παράμαλλων πρέπει να είναι 10 οργιές και το μήκος τους τουλάχιστον 1 οργιά (1,70 μ.). Επειδή αυτό το παραγάδι είναι πολύ μικρό δεν είναι απαραίτητη η λεκάνη για το μάζεμά του. Μπορούμε να το έχουμε μαζεμένο και σε μια μεγάλη καρούλα.

Αυτό το παραγάδι δολώνεται όπως και η «τυχερή» με τα ίδια μικρόψαρα τα οποία καρφώνουμε στα αγκίστρια με τον ίδιο τρόπο και καλάρεται σε επιλεγμένους τόπους όπου έχουμε την υποψία ότι κυκλοφορούν μεγάλα ψάρια. Δεν έχει καμία σημασία η ώρα της ημέρας που θα το καλάρουμε και μπορεί να παραμείνει στη θάλασσα για να ψαρέψει ακόμη και ένα ολόκληρο 24ωρο.