Αυτόν τον Αύγουστο θα συμπληρωθούν 21 χρόνια από τότε που η μεγάλη φωτιά διάβηκε τα σύνορα με την Αλβανία, πέρασε στην Ήπειρο, και έκαψε κόσμο αλλά και την…«κοιλάδα των αγριόχοιρων»
Τα έζησα από κοντά εκείνα τα δραματικά γεγονότα στις 24 και 25 Αυγούστου του 2000, που κόστισαν τη ζωή 11 συνανθρώπων μας και σημάδεψαν ανεξίτηλα τα χωριά Χαραυγή, Καταστανή, Άγια Μαρίνα, Κάτω Λάβδανη, Φωτεινό, Αετόπετρα, Γρανιτσοπούλα και Ριζό.
Όπως έζησα από κοντά και όλα αυτά που έγιναν μετά τη μεγάλη φωτιά, όταν οι κυνηγοί προσπαθούσαν να βοηθήσουν τον τόπο να ανακάμψει από την δοκιμασία, ώστε η άγρια ζωή να επανέλθει στα παλιά της «λημέρια».
Η κοιλάδα των αγριόχοιρων εκτείνεται ανάμεσα στο βουνό Μουργκάνα που χωρίζει τη χώρα μας από την Αλβανία, και στο βουνό «Κασιδιάρης» που το γνωρίζουν όσοι κυνηγάνε στην Ήπειρο αλλά και άλλοι φυσιολάτρες. Πρόκειται για έναν εκπληκτικό βιότοπο με μοναδική άγρια ομορφιά, που ανέκαθεν φιλοξενούσε όλων των λογιών τα αγρίμια και αποτελούσε σημείο αναφοράς για τους ντόπιους κυνηγούς και κάτοικους των γύρω περιοχών.
Οι λιγοστοί και σκληροτράχηλοι κάτοικοι της Λάβδανης και των ακριτικών αυτών περιοχών, της Αγ. Μαρίνας, της Καστανής, της Λίστας, του Κουρεμαδίου, της Αετόπετρας, του Φωτεινού, του Ριζού, της Γρανιτσοπούλας και του Δεσποτικού, σε αυτά τα βουνά και σε αυτά τα λαγκάδια έβρισκαν πάντα «τα προς το ζην»! Αυτός ήταν ο τόπος που καθόριζε τις τύχες τους, τον όποιο ”πλούτο” τους, την ίδια τη ζωή τους….
Σε αυτή την «κοιλάδα» οργανώθηκαν, σφυρηλατήθηκαν και «δοκιμάστηκαν» οι πιο παλιές, έμπειρες και διαχρονικές κυνηγετικές ομάδες αγριόχοιρου των Ιωαννίνων. Ταυτόχρονα είναι και ένας τόπος που περιστασιακά προσελκύει κυνηγούς και από άλλες περιοχές της χώρας…
Θυμάμαι σαν τώρα ένα Σαββατοκύριακο πριν 25 χρόνια, που φιλοξενήσαμε έναν έμπειρο γουρουνοκυνηγό της Μακεδονίας, ξακουστό στα περίχωρα της Νάουσας για τα ”κατορθώματά” του…
Όταν φτάναμε προς την Λάβδανη και κοντοσταθήκαμε να δει από ψηλά ολόκληρη την περιοχή, κάθισε για λίγο σκεπτικός και…«υποκλίθηκε» στην επιβλητική εμφάνιση της πυκνής βλάστησης και του τόπου ολόκληρου: ”γουρουνοκυνηγός που δεν πέρασε από αυτά τα μέρη, δεν θεωρείται γουρουνοκυνηγός”, είπε στην παρέα, θέλοντας να εκφράσει τον ενθουσιασμό του γι’ αυτό που αντίκριζε.
Εκεί μεγάλωσα και εγώ, εκεί πέρασα όλους τους παιδικούς μου χειμώνες, εκεί απόλαυσα μοναδικές στιγμές που μόνο το κυνήγι μπορεί να χαρίσει. Ώσπου έφτασε ο τραγικός Αύγουστος του 2000! Όλα άρχισαν με μία δασική πυρκαγιά που ξέσπασε μέσα στην Αλβανία, κοντά στα δικά μας σύνορα. Οι Αλβανικές αρχές ολιγώρησαν, οπότε η φωτιά δεν άργησε να περάσει και στο Ελληνικό έδαφος, σιγοκαίγοντας από τις 6 Αυγούστου κοντά στο χωριό Αγία Μαρίνα. Παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοι ειδοποίησαν τους αρμόδιους φορείς, και οι Ελληνικές αρχές ολιγώρησαν, επίσης…
Η έρπουσα πυρκαγιά σιγόκαιγε για 20 ημέρες, χωρίς οι αρμόδιοι να ανησυχούν ιδιαίτερα, αλλά όταν άρχισαν να φυσάνε τα μελτέμια και τα…μποφόρ του Αυγούστου, τίποτα δεν μπορούσε να την σταματήσει. Μερικοί κυνηγοί σπεύσαμε μαζί με τους λιγοστούς κατοίκους να βοηθήσουμε τους πυροσβέστες. Βλέπαμε τον τόπο που αγαπήσαμε να καίγεται και να καταστρέφεται. Αυτές τις 2 τραγικές ημέρες χάθηκαν 11 άνθρωποι και αποτεφρώθηκαν δεκάδες χιλιάδες στρέμματα δασικής βλάστησης. Η ”κοιλάδα των αγριόχοιρων” έγινε…στάχτες και αποκαΐδια!
Γύρω στα 20 χρόνια μου, ήμουν τότε, και θυμάμαι τα μάτια μου να δακρύζουν. Όχι από την κάπνα μόνο, αλλά από την εικόνα που αντίκριζα: ότι ήξερα μέχρι τότε από τα αγαπημένα μου κυνηγοτόπια είχε χαθεί. Όπως θυμάμαι και τον μπάρμπα-Σπύρο Φέττα να κλαίει σαν μικρό παιδί καθώς έβλεπε τα γελάδια του καμένα. Αυτή η μυρωδιά έχει αποτυπωθεί μέσα μου.
Λίγες ημέρες μετά αρχίσαμε να ψάχνουμε μέσα στα καμένα για να εκτιμήσουμε τις ζημιές. Πέρα από «ψυχρό» τοπίο που αντίκριζε κανείς, νεκρά αγριογούρουνα δεν βρήκαμε: προφανώς αντελήφθησαν γρήγορα το ”κακό” που τα απειλούσε και μετακινήθηκαν σε πιο ασφαλείς περιοχές.
Όπως καταλάβαμε αργότερα, ένας μεγάλος πληθυσμός αγριόχοιρων…μετοίκησε στον Κασιδιάρη και τους πρόποδές του, ενώ κάποιοι άλλοι κατέφυγαν στον ποταμό Καλαμά και στις περιοχές που τον περικλείουν.
Όσοι κυνηγούσαμε και «πονούσαμε» τον συγκεκριμένο τόπο, ξέραμε πως το δάσος θα αργήσει να ξαναγίνει. Όμως, αυτό δεν μας πτόησε ούτε μας εμπόδισε να πιάσουμε αμέσως ”δουλειά” αφού κανείς άλλος -πλην των κυνηγών- δεν ενδιαφέρθηκε. Το κυνήγι στην περιοχή επιτράπηκε πάλι τρία χρόνια μετά, το 2003 καθώς η βλάστηση είχε αρχίσει σιγά-σιγά να ανακάμπτει και να προσφέρει την κάλυψη που απαιτούσαν τα αγριογούρουνα. Ωστόσο, η ανεύρεση τροφής παρέμενε δύσκολη για τα ζώα, καθώς τα καρποφόρα δέντρα δεν είχαν ευδοκιμήσει ακόμη καρπούς, ενώ και το έδαφος σε βάθος 5 τουλάχιστον, πόντων, παρέμενε μαύρο από την φωτιά. Αυτό ήταν κάτι που έκανε τα ζώα να ”υποφέρουν”, καθώς μάταια έσκαβαν εις βάθους για τροφή.
Από το υστέρημά μας, οι κυνηγοί της παρέας πραγματοποιήσαμε αγορές καρποφόρων δέντρων, τα οποία φυτέψαμε σε διάφορα σημεία, για να έχουν άμεση πρόσβαση οι αγριόχοιροι αλλά και τα υπόλοιπα ζώα. Έπειτα, μπολιάσαμε αρκετές γκορτσιές και τις κάναμε αχλαδιές, ενώ επιστρατεύσαμε και το τρακτέρ του Κυνηγετικού Συλλόγου Ιωαννίνων, για να οργώσουμε τα χέρσα χωράφια και να τα σπείρουμε με σιτηρά.
Χειμώνα-καλοκαίρι ρίχναμε καλαμπόκι στον τόπο -που άρχισε να επουλώνει τις πληγές του- για να βρίσκουν τροφή τα ζώα και να μην μεταναστεύσουν στην Αλβανία. Όμως, δεν μείναμε μόνο σε αυτά…
Ξέροντας σπιθαμή προς σπιθαμή τον τόπο, φροντίσαμε να καθαρίσουμε τα μονοπάτια από τα πεσμένα και καμένα δέντρα, ώστε να μείνουν ”ανοιχτά” και να μη γίνουν απροσπέλαστα. Και αυτό είναι κάτι που συνεχίζουμε να κάνουμε έως σήμερα, αφού η βλάστηση συνεχώς αναπτύσσεται, ενώ τα καμένα δέντρα πέφτουν κατά διαστήματα, καθώς σαπίζουν με τον καιρό…
Σήμερα 18 χρόνια μετά, η «κοιλάδα των αγριόχοιρων» έχει γίνει ένα ασφαλές καταφύγιο για την άγρια ζωή σε κάθε της μορφή.
Τα αγριογούρουνα ευδοκιμούν και αναπαράγονται εκεί, ενώ το κυνήγι τους έγινε ακόμα πιο δύσκολο, καθώς η πολύ πυκνή βλάστηση που δημιουργήθηκε μετά την φωτιά, αύξησε τον βαθμό δυσκολίας τόσο για τους σκύλους όσο και για τους κυνηγούς.
Ο τόπος πλέον έχει μετατραπεί σε έναν παράδεισο για τα αγριογούρουνα (και όχι μόνο), έστω κι αν σε περιόδους ξηρασίας μετακινούνται -πρόσκαιρα- σε άλλες περιοχές.
