Καναδάς: Οι κυνηγοί σώζουν την κοινότητα από την πείνα
Το 57% των ανθρώπων που ζούσαν στο Νούναβουτ βίωναν επισιτιστική ανασφάλεια το 2017-18
Στην εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι στον δυτικό κόσμο προμηθεύονται το κρέας τους από τα καταστήματα, υπάρχει ακόμα μια κοινότητα στον Καναδά, που εξασφαλίζει την πρωτεΐνη μόνο από το κυνήγι, παρέχοντας μάλιστα και σε όσους δεν κυνηγούν.
Είναι συνηθισμένη εικόνα στο Ικαλούιτ, την πρωτεύουσα της περιφέρειας Νούναβουτ του Καναδά, μια μεγάλη ουρά κατοίκων να συγκεντρώνεται στο χώρο στάθμευσης του σχολείου. Οι ντόπιοι μαζεύονται εκεί για να προμηθευτούν κρέας. Φώκιας, φάλαινας, καριμπού, αλκών και ελαφιών αλλά και ψάρια. Η εκδήλωση πραγματοποιείται τακτικά από την τοπική ένωση Qikiqtani Inuit (QIA) των ντόπιων Ινδιάνων, η οποία φροντίζει να αποζημιώνονται οι κυνηγοί που προσφέρουν τα θηράματά τους ώστε να δίνονται μετά δωρεάν στους κατοίκους.
Επισιτιστική ανασφάλεια
Στον Βορρά του Καναδά, το πρωινό, το μεσημεριανό γεύμα ή το δείπνο δεν είναι εγγυημένα και η πρόσβαση σε προσιτά οικονομικά αλλά ταυτόχρονα θρεπτικά τρόφιμα θεωρείται δύσκολη υπόθεση. Μια έκθεση του 2020 από τη Στατιστική Υπηρεσία του Καναδά διαπίστωσε ότι το 57% των ανθρώπων που ζούσαν στο Νούναβουτ βίωναν επισιτιστική ανασφάλεια το 2017-18, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είχαν σταθερή πρόσβαση σε θρεπτικά τρόφιμα -λόγω οικονομικών είτε άλλων λόγων- για να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες.
Στα παντοπωλεία και τα σούπερ μάρκετ στο Νούναβουβ, οι τιμές είναι ιδιαίτερα τσουχτερές. Ενδεικτικά, ένα μικρό πακέτο μπέικον μπορεί να κοστίσει έως και 18 δολάρια, τρεις φρέσκες πιπεριές μπορούν να πάνε στα 22 δολάρια και ένα μπουκάλι παγωμένο τσάι των 500ml μπορεί να κοστίζει 17 δολάρια. Σύμφωνα με την τοπική κυβέρνηση αυτό ξεκινάει από το υψηλό κόστος της αποστολής των αγαθών στην αρκετά απομακρυσμένη κοινότητα, της οποίας οι δρόμοι μάλιστα, τον περισσότερο καιρό είναι καλυμμένοι με χιόνι. Το κύριο μέσο μείωσης των τιμών είναι μέσω κρατικών επιδοτήσεων της κεντρικής κυβέρνησης. Προγράμματα όπως το ομοσπονδιακά χρηματοδοτούμενο Nutrition North συμβάλλουν στη μείωση του κόστους ορισμένων βασικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του ψωμιού, του γάλακτος και των κατεψυγμένων φρούτων.
Δεν αρκούν
Για τους ντόπιους Ινουίτ όμως, αυτά δεν αρκούν. Ενώ σημειώνουν επίσης πως πέραν της πρόσβασης στην τροφή, το κυνήγι είναι εδώ και αιώνες, αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσής τους. Ως εκ τούτου, όχι μόνο θέλουν να το διατηρήσουν αλλά και να προσελκύσουν κι άλλους ανθρώπους στη θήρα. Και οι κάτοικοι, οι περιφερειακές κυβερνήσεις και οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί λένε ότι τα προγράμματα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας στην περιοχή πρέπει να επενδύσουν περισσότερο στην τοπική παραγωγή και σε προγράμματα διατροφής που να «αγκαλιάζουν» τις παραδόσεις της περιοχής.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, έχουν γίνει προσπάθειες να αυξηθεί η ποσότητα της τοπικής παραγωγής. Πιλοτικά έργα για θερμοκήπια, υδροπονία και κοινοτικούς κήπους έχουν αναπτυχθεί σε ολόκληρο τον Βόρειο Καναδά με χρηματοδότηση από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Στο Τζόα Χέιβεν, για παράδειγμα, οι αυτοσχέδιοι υδροπονικοί «λοβοί» που βρίσκονται μέσα σε τρία μικρά εμπορευματοκιβώτια μεταφοράς απασχολούν μια χούφτα Ινουίτ που καλλιεργούν λαχανικά και φρούτα όλο το χρόνο. Το πρόγραμμα, που ονομάζεται «project Nuarvik», είναι μια συνεργασία μεταξύ της τοπικής κοινότητας, του Οργανισμού Αρκτικών Ερευνών, της Agri-Food Canada, του Εθνικού Ερευνητικού Συμβουλίου και της Καναδικής Διαστημικής Υπηρεσίας. Θέλουν τα μέσα για να κυνηγήσουν
Οι επικριτές, ωστόσο, λένε ότι τέτοιες επενδύσεις, αν και είναι καλοπροαίρετες, οργανώνονται συνήθως από ξένους που αγνοούν τη σημασία της άγριας ζωής και του κυνηγιού στα συστήματα τροφίμων των Ινουίτ. «Τα θερμοκήπια και οι κήποι απλά δεν λειτουργούν στο Βορρά», λέει ο Στιβ Ελις, ο διευθυντής του βόρειου τμήματος του MakeWay, μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που χρηματοδοτεί προγράμματα διατήρησης τροφίμων σε όλο το Νούναβουτ.
«Το έδαφος είναι φτωχό, η καλλιεργητική περίοδος πολύ μικρή, αλλά το πιο σημαντικό, είναι πολιτιστικά ακατάλληλα. Οι άνθρωποι θέλουν τα μέσα για να κυνηγήσουν την τροφή με την οποία ζούσαν πάντα», τονίζει. Σε ένα έγγραφο στρατηγικής για τα τρόφιμα του 2021, οι συγγραφείς αναγνώρισαν τα οφέλη των θερμοκηπίων, λέγοντας ότι «τα τοπικά παραγόμενα τρόφιμα μπορούν να βελτιώσουν την πρόσβαση σε φρέσκα και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα». Αλλά υπογραμμίζει επίσης τη σημασία του κυνηγιού για την περιοχή, προκειμένου αυτοί οι άνθρωποι να έχουν μία ολοκληρωμένη δίαιτα.
Η συμβολή των κυνηγών
Με όλον αυτό τον κυκεώνα και τους ντόπιους του βόρειου Καναδά να μην έχουν στο τέλος της ημέρας φαγητό, οι κυνηγοί έχουν αναλάβει δράση. Έξω από το κτήριο του Συλλόγου Κυνηγών και Παγιδευτών στο Πάνγκνιρτουνγκ, που βρίσκεται περίπου 300 χιλιόμετρα βόρεια του Ικαλούιτ, το προσωπικό και διάφοροι εθελοντές μοιράζουν αγροτικά προϊόντα και κρέας που έχουν συγκεντρωθεί από ντόπιους κυνηγούς και ψαράδες για να δοθούν στους κατοίκους.
«Στην πραγματικότητα προσλαμβάνουμε κυνηγούς για να κυνηγήσουν περισσότερο και να φέρουν πίσω κρέας για την κοινότητα», λέει η Κέλι Κάρπικ, τοπική σύμβουλος του χωριού Πάνγκνιρτουνγκ και ένας από τους ανθρώπους που διανέμουν κρέας.
«Με αυτόν τον τρόπο, οι κυνηγοί μας αμείβονται με δίκαιο μισθό για τη δουλειά τους και οι οικογένειες λαμβάνουν δωρεάν, υγιεινό αγροτικό φαγητό». Στον ποταμό Κλάιντ, στα μέσα της ανατολικής ακτής του νησιού Μπάφιν, το Κέντρο Έρευνας και Κληρονομιάς Ιτάκ, έχει διάφορα προγράμματα που στοχεύουν στο να ξαναγίνει το κυνήγι ένας βασικός πυλώνας της κοινωνίας, διατροφικά και κοινωνικά.
Έμπειροι κυνηγοί βγάζουν άλλους κατοίκους στα δάση και τον πάγο για να τους διδάξουν τις σωστές τεχνικές για το κυνήγι, τον καθαρισμό, την αποθήκευση, τη συντήρηση και το μαγείρεμα του κρέατος θηραμάτων. Ομοίως, η αντίστοιχη οργάνωση στο Άρβιατ, μια κοντινή κοινότητα, νοτιότερα στην ηπειρωτική χώρα, «τρέχει» το πρόγραμμα «Νεαροί
Κυνηγοί» που εκπαιδεύει εφήβους αλλά και μεγαλύτερους, πώς να διαχειρίζονται σωστά το κρέας και να κυνηγούν χρησιμοποιώντας παραδοσιακές γνώσεις και πρωτόκολλα των Ινουίτ.
Η κερδοσκοπία
Η πρακτική της κοινής χρήσης φαγητού βρίσκεται βαθιά στην κουλτούρα των Ινουίτ, καθώς τα μέλη της ομάδας που κυνηγούσαν, μοιράζονταν το φαγητό με όλους όσοι έμεναν σπίτι. Το να τρώνε όλοι μαζί στο χωριό ήταν κάτι πολύ σύνηθες. Ο μόνος που έχει προσπαθήσει να κερδοσκοπήσει από αυτή την παράδοση είναι ένας λιανοπωλητής στην περιοχή που διατηρεί κατάστημα τροφίμων στο Νούναβουτ.
Ο Τζο Χες, ο οποίος είναι συνιδιοκτήτης και διαχειριστής του καταστήματος από το 2013, αγοράζει το κρέας από τους κυνηγούς σε όλη την πρωτεύουσα και απασχολεί έξι υπαλλήλους από τη φυλή των Ινουίτ στο κατάστημά του.
«Το κόστος για τη διατήρηση αυτής της επιχείρησης είναι τεράστιο, αλλά είναι ένα απαραίτητο κατάστημα, εξαιρετικό για την κοινότητα», λέει ο ίδιος. Οι κάτοικοι του Ικαλούιτ βέβαια έχουν μικτές απόψεις. Μερικοί είναι πρόθυμοι ή αναγκασμένοι να πληρώσουν για το κρέας και άλλοι πιστεύουν ότι είναι ανήθικο να πουλάς με σκοπό το κέρδος, το κρέας, για το οποίο γίνονται προσπάθειες να καταστεί προσβάσιμο σε όλους. Όχι πολύ μακριά από το κατάστημα του Χες βρίσκεται το Κοινοτικό Κέντρο Τροφίμων.
Η εκτελεστική διευθύντρια Ρέιτσελ Μπλάις, λέει ότι το προσωπικό και οι εθελοντές προσπαθούν πολύ για να διαχειριστούν την διατροφική ανασφάλεια. Για όσους έχουν άμεση ανάγκη, το Κέντρο προσφέρει πέντε ημέρες την εβδομάδα, μεσημεριανό γεύμα σε περισσότερα από 150 άτομα την ημέρα. Όμως αγοράζει φθηνότερα από το κατάστημα τροφίμων και αν δεν καταφέρει να γίνει ανταγωνιστικό, ίσως βρεθεί αντιμέτωπο με την αδυναμία των κυνηγών να δίνουν εκεί το κρέας τους. Ωστόσο «έχουμε σχέδια να επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας», λέει η Μπλάις.
