Το ιδανικό διαμέτρημα – Σε μία εποχή που τα όπλα και τα πυρομαχικά αλλάζουν, πρέπει να επανεξετάσουμε τις επιλογές μας.
Τα όπλα που χρησιμοποιούμε σήμερα στο κυνήγι εξελίχθηκαν σε βάθος χρόνου, χωρίς όμως να χάσουν τα βασικά χαρακτηριστικά που είχαν πριν από έναν αιώνα ή και ακόμη παλαιότερα.
Μπορεί η σύσταση των μετάλλων να αλλάζει, η διαμόρφωση των καννών να διαφοροποιείται, όμως τα διαμετρήματα παραμένουν ίδια με εκείνα τα οποία εφευρέθηκαν εδώ και δύο τουλάχιστον αιώνες.
Η ορολογία
Ο ορισμός των διαμετρημάτων στα λειόκαννα όπλα, είναι μία υπόθεση που σήμερα φαίνεται απλοϊκή, ίσως και αστεία για ορισμένους, όμως για την εποχή τους, ήταν απόλυτα κατανοητή και χρήσιμη για τις ανάγκες κάθε κυνηγού.
Εκείνα τα χρόνια που δεν υπήρχαν φυσίγγια, ούτε και οπισθογεμή όπλα, οι κυνηγοί χρησιμοποιούσαν αρχικά, μία μόνο μπίλια (εξ ου και ο όρος «σφαίρα»), για να καταβάλουν το θήραμα. Επειδή όμως για κάθε θήραμα χρειαζόταν διαφορετική διάμετρος «σφαίρας», οι κατασκευαστές της εποχής κατασκεύαζαν όπλα, τα οποία μπορούσαν να στείλουν στο θήραμα μικρή μπίλια, μεσαία, μεγάλη, ή πολύ μεγάλη.
Διαφορετική «σφαίρα» χρησιμοποιούσαν για τα βουβάλια, διαφορετική για τους λαγούς κ.ο.κ. Για να γίνεται εύκολα η διάκριση και με δεδομένο ότι τα όπλα ήταν εμπροσθογεμή, οι κυνηγοί αγόραζαν από τον μπακάλη «σφαίρες» που ταίριαζαν σε διάμετρο με τον σωλήνα της κάννης του όπλου τους.
Μονάδα μέτρησης βάρους ήταν η Λίβρα, η οποία ήταν η βάση διάκρισης των διαμετρημάτων. Σφαίρες μολύβδινες που ταίριαζαν σε «12άρι» όπλο ήταν εκείνες που για κάθε λίβρα ήταν 12 τεμάχια. Για το «16άρι» κάθε λίβρα έδινε 16 τεμάχια, για το «20άρι» 20 τεμάχια ανά λίβρα, για το 36άρι 36 τεμάχια κ.ο.κ.
Διαφοροποίηση έγινε για το .410 το οποίο οι Αμερικανοί το άλλαξαν μετρώντας το σε χιλιοστά της ίντσας (0,410 χιλιοστά), το οποίο σε κάποιες χώρες το συναντάμε σαν Cal.36 (με τον παραδοσιακό τρόπο μέτρησης) ενώ σε κάποιες άλλες και σαν 12 χιλιοστά, δεδομένου ότι η διάμετρός του αντιστοιχεί σε 12 χιλιοστά του μέτρου.
Ο πιο πάνω τρόπος προσδιορισμού των διαμετρημάτων μπορεί να μην συμβαδίζει με τα σημερινά μέτρα και σταθμά, όμως επικράτησε μέσω των χρόνων και δύσκολα θα αντικατασταθεί.
Η χρησιµότητα
Η διάκριση λοιπόν των διαμετρημάτων, είχε απόλυτη σχέση με το είδος του θηράματος που κυνηγούσαν οι κυνηγοί, και αυτό συνεχίστηκε και την εποχή που άρχισαν να χρησιμοποιούνται σκάγια.
Τα μικρά διαμετρήματα ήταν δημοφιλή για μικρά θηράματα και τα μεγάλα για ογκώδη και ανθεκτικά (κυρίως θηλαστικά).
Με την πάροδο του χρόνου διαπιστώθηκε, καθώς και τα πυρομαχικά άρχισαν να εξελίσσονται, ότι κάποια διαμετρήματα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για ευρύτερο φάσμα θηραμάτων, διότι άρχισε να διευρύνεται και το περιθώριο γόμωσης.
Ενώ δηλαδή το διαμέτρημα 12, που σήμερα είναι το δημοφιλέστερο, κάποτε μπορούσε να λειτουργήσει με γομώσεις 28-32 γραμμαρίων, σταδιακά άρχισε να διευρύνει τις δυνατότητές του, για να φθάσει στην εποχή μας να λειτουργεί με γομώσεις από 24 έως και 64 γραμμαρίων.
Επειδή το διαμέτρημα αυτό είναι αρκετά εύχρηστο για έναν άνδρα με κανονική διάπλαση, έφθασε να γίνει το υπ’ αριθμόν ένα όπλο στις προτιμήσεις των κυνηγών. Η δυνατότητα του 12αριού να αποδίδει με μεγάλες γομώσεις (magnum, super magnum) άφησε στα αζήτητα, τα όπλα μεγάλων διαμετρημάτων όπως τα Cal. 4,8,10 κ.λπ.
Παράλληλα όμως, επειδή μπορεί να ρίξει και χαμηλές γομώσεις, πήρε χώρο και από τα διαμετρήματα 16 και 20. Ο όγκος, το βάρος και η εργονομία του, είναι στοιχεία που το κάνουν να υπερτερεί για όσους ενδιαφέρονται για το μεγάλο φάσμα γομώσεων.
Τί γίνεται όμως με εκείνους που δεν είναι σε θέση να χειριστούν με ευκολία το 12άρι ή δεν ενδιαφέρονται για τις μεγάλες γομώσεις; Το 20άρι έγινε το δεύτερο σε ζήτηση όπλο, διότι ταιριάζει απόλυτα σε μικρόσωμους κυνηγούς, σε νεαρούς, ή σε γυναίκες.
Παράλληλα κέρδισε έδαφος και σε μεγάλο ποσοστό κυνηγών με κανονική διάπλαση, οι οποίοι το βρίσκουν πιο κομψό και εύχρηστο από το 12άρι και καλύπτονται απόλυτα από τις δυνατότητές του, δεδομένου ότι μπορεί ένα σύγχρονο 20άρι να ρίξει μέχρι 36 γραμμάρια σκάγια.
Το διαμέτρημα 24, σταδιακά πέρασε στην ιστορία, όπως και το 32, διότι υπερκαλύφθηκαν από τα διαμετρήματα 28 και 36, τα οποία εξακολουθούν να έχουν φανατικούς υποστηρικτές, κυρίως σε όσους ασχολούνται με τα μικρά θηράματα.
Πράγματι τα διαμετρήματα αυτά παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, διότι μπορούν εύκολα να καταβάλουν τα μικρά θηράματα, ακόμη και σε μεγάλες αποστάσεις, φτάνει αυτός που τα χειρίζεται, να έχει καλή σχέση με τη σκοποβολή.
Ο λόγος, είναι ότι ο κύκλος διασποράς των σκαγιών, είναι μικρότερος όσο μικραίνει το διαμέτρημα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν διορθώνει μεγάλα σκοπευτικά λάθη.
Η ασφάλεια πάνω απ’ όλα
Ένα θέμα το οποίο χρειάζεται μεγάλη προσοχή, είναι η ασφάλεια. Όσο κι αν πολλοί πιστεύουν το αντίθετο, πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι πιέσεις που αναπτύσσονται στις κάννες, είναι αντιστρόφως ανάλογες με τη διάμετρό τους.
Τα μικρά διαμετρήματα φυσιγγίων, παράγουν μεγαλύτερες τιμές πίεσης μέσα στη θαλάμη και αν χρησιμοποιούμε φυσίγγια που δεν έχουν την έγκριση σοβαρού και υπεύθυνου κατασκευαστή, ενδέχεται να φθάσουν σε τιμές επικίνδυνες.
Το µέλλον είναι αβέβαιο
Ένα μεγάλο πρόβλημα που φοβάμαι πως θα αντιμετωπίσουμε σύντομα, είναι η χρήση φυσιγγίων με μη τοξικά σκάγια.
Όλα δείχνουν πως τα μολυβένια σκάγια, αργά ή γρήγορα θα απαγορευτούν για το κυνήγι σε όλο τον κόσμο, για λόγους ρύπανσης. Ενδέχεται μάλιστα να υπάρξει πρόβλημα ακόμη και με τους κάλυκες και τις πλαστικές βυσματώσεις.
Οι μεγάλοι κατασκευαστές φυσιγγίων, έχουν ρίξει τεράστιο βάρος στην έρευνα, για να βρούνε υποκατάστατα του μολύβδου, όμως τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα δεν είναι ικανοποιητικά.
Το βάρος των ερευνών έχει πέσει όπως είναι φυσικό, στο διαμέτρημα 12 που είναι το δημοφιλέστερο και για το οποίο υπάρχουν ήδη αρκετές προτάσεις.
Τι γίνεται όμως με τα μικρά διαμετρήματα; Αν σκεφθεί κανείς ότι το ατσάλι έχει 30% μικρότερο ειδικό βάρος από το μολύβι, αντιλαμβάνεται ότι στα μικρά διαμετρήματα, δεν υπάρχει χώρος για μία αποδοτική γόμωση.
Στο διαμέτρημα 12 μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δύο νούμερα σκάγια πιο χοντρά από εκείνα που χρησιμοποιούσαμε στα μολύβδινα σκάγια, αν θέλουμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα. Αυτό δεν μπορεί όμως να γίνει στα μικρά διαμετρήματα, διότι η απόδοσή τους θα περιοριστεί πάρα πολύ.
Με δεδομένη την αυξημένη πίεση που παράγεται στις στενές κάννες, με στα σημερινά δεδομένα η χρήση ατσάλινων σκαγιών μπορεί να είναι και επικίνδυνη. Εκτός αυτού, οι βιομηχανίες θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο κατασκευής πυρίτιδων με μεγαλύτερη προοδευτικότητα, κάτι το οποίο είναι εμπορικά ασύμφορο, διότι το κόστος ανεβαίνει δυσανάλογα.
Όλα δείχνουν ότι τα μικρά διαμετρήματα στο μέλλον θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα, αν και πιστεύω ότι θα βρεθεί κάποια λύση.
Ας μην ξεχνάμε, ότι σε βάθος χρόνου υπήρξαν εξίσου σημαντικές αλλαγές, όπως η μεταπήδηση από τα εμπροσθογεμή στα οπισθογεμή, η άκαπνη πυρίτιδα που αντικατέστησε την μαύρη, η ζελατινοποίηση που σταθεροποίησε τις μονοβασικές πυρίτιδες, η εξασθένιση των διβασικών πυρίτιδων, οι συνθετικές βυσματώσεις, τα ατσάλινα σκάγια, το βολφράμιο, το βισμούθιο και πολλά πολλά ακόμη.
Μπορεί τώρα να βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο, το οποίο δείχνει να ευνοεί το διαμέτρημα 12, όμως πιστεύω ότι τα μικρότερα διαμετρήματα δεν θα χαθούν.
Σε ότι αφορά τα μεγαλύτερα από το 12 διαμετρήματα, έχουν ήδη περάσει στην ιστορία και η επόμενη γενιά θα τα βλέπει μόνο σε συλλογές ή σε μουσεία.
