Καταγράφουμε τα πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν οι νέοι αθλητές που για πρώτη φορά ξεκινούν να ασχολούνται με την αθλητική σκοποβολή, δηλαδή με το Ολυμπιακό αγώνισμα της σκοποβολής με αεροβόλο στα 10 μέτρα.
Του Κώστα Λακαφώση
Πριν ξεκινήσουμε, ας εξηγήσουμε ότι η Ολυμπιακή σκοποβολή με αεροβόλο περιλαμβάνει δύο αγωνίσματα, το Αεροβόλο Πιστόλι και το Αεροβόλο Τουφέκι, όμως θα παρατηρήσει κανείς ότι σχεδόν όλα τα λάθη που θα αναφέρουμε παρακάτω αναφέρονται στο πιστόλι και όχι στο τουφέκι. Ο λόγος για αυτή τη “διάκριση” είναι επειδή, το τουφέκι είναι αρκετά πιο σύνθετο στη “σοβαρή”, αγωνιστική του μορφή, με αρκετά ακριβό και εξειδικευμένο εξοπλισμό (ειδικά ρούχα και παπούτσια, αρκετά ακριβό τουφέκι, βάση στήριξης κ.λπ.) οπότε το “κατώφλι” για να μπει κανείς είναι αρκετά υψηλό και πάντοτε περνάει μέσα από έναν σύλλογο, έναν προπονητή και έμπειρους συναθλητές. Αντίθετα, το αεροβόλο πιστόλι είναι κάτι πολύ πιο εύκολο για τον αρχάριο: ένα πιστόλι αρκεί, αφού στο πιστόλι απαγορεύεται οτιδήποτε άλλο βοηθητικό (ακόμα και τα ειδικά παπούτσια που χρησιμοποιούν οι σκοπευτές του τουφεκιού, στο πιστόλι απαγορεύονται). Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πάρα πολλοί νέοι σκοπευτές που δοκιμάζουν την τύχη τους στο αγωνιστικό αεροβόλο, χωρίς απαραίτητα να παρακολουθούν τις συνεχείς οδηγίες ενός έμπειρου προπονητή. Για εκείνους που δεν έχουν το χρόνο και τη δυνατότητα για πολλές μετακινήσεις, αρκεί ένα υπόγειο ή μια αποθήκη με απόσταση βολής 10 μέτρων από μια απλή βληματοδόχο για μια πολύ καλή προσομοίωση αγωνιστικού σκοπευτηρίου. Για αυτούς ακριβώς τους “ερασιτέχνες” και πολύ συχνά αυτοδίδακτους σκοπευτές, αποφασίσαμε να κάνουμε μια γρήγορη λίστα με τα πιο συνηθισμένα σφάλματα που κάνουν στην επιλογή και τη ρύθμιση του όπλου τους, αλλά και στη διαδικασία της προπόνησης:
Διαμόρφωση της λαβής
Είναι ομολογουμένως δύσκολο για τον αρχάριο σκοπευτή να καταφέρει να διαμορφώσει σωστά τη λαβή του σκοπευτικού του πιστολιού ώστε να ταιριάζει σωστά στο χέρι του. Η μικρή του εμπειρία, σε συνδυασμό με τον φόβο της ζημιάς, συνήθως κάνει τον σκοπευτή να φοβάται να πειράξει τη λαβή του πιστολιού του, με αποτέλεσμα να μαθαίνει την τεχνική της σκοποβολής με μια κακή λαβή που δεν του ταιριάζει στο χέρι. Εδώ, δυστυχώς, δεν υπάρχει συγκεκριμένη συμβουλή που να ταιριάζει σε όλους τους σκοπευτές, αφού κάθε χέρι είναι και διαφορετικό. Το καλύτερο που έχει να κάνει ο αρχάριος, όμως, είναι να επιδιώξει να συναντήσει όσο το δυνατόν περισσότερους σκοπευτές (αρχάριους και έμπειρους, δεν έχει σημασία) και να ζητήσει να δοκιμάσει όσο το δυνατόν περισσότερες λαβές πιστολιών. Από αυτή την τυχαία διαδικασία, θα αρχίσει να παρατηρεί ποιές λαβές του ταιριάζουν περισσότερο και θα καταφέρει, ίσως, να βρει ένα πρότυπο για να αντιγράψει στο δικό του πιστόλι. Είναι λογικό να φοβάται κανείς να πειράξει μια εργοστασιακή λαβή ενός ολοκαίνουριου πιστολιού, όμως όσο πιο γρήγορα το ξεπεράσει και πιάσει τη ράσπα και τον ξυλόστοκο, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσει να αρχίσει να προπονείται πλέον σωστά και αποδοτικά.
Απόσταση σκοπευτικών οργάνων
Ένα θέμα που έχει να κάνει τόσο με την επιλογή, όσο (σε μερικά πιστόλια) και με τη ρύθμιση, είναι η απόσταση των σκοπευτικών οργάνων μεταξύ τους, αυτό που ονομάζουμε “σκοπευτική ακτίνα”. Θεωρητικά, όσο πιο πολύ απέχει το κλισιοσκόπιο από την ακίδα, τόσο μεγαλύτερη ακρίβεια έχουμε στη σκόπευση, και άρα καλύτερες επιτυχίες στις βολές μας. Αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη, ειδικά για τον αρχάριο σκοπευτή η πραγματικότητα λειτουργεί ανάποδα: μειώνοντας την απόσταση των σκοπευτικών οργάνων, ο αρχάριος σκοπευτής πετυχαίνει υψηλότερα σκορ! Αυτό δεν είναι καθόλου παράδοξο αλλά έχει μια πολύ λογική και ξεκάθαρη εξήγηση: επειδή η μικρότερη σκοπευτική ακτίνα μικραίνει το οπτικό αποτέλεσμα των (αναπόφευκτων) ταλαντώσεων του χεριού κατά τη σκόπευση, ο σκοπευτής έχει την ψευδαίσθηση ότι το “κράτημά” του είναι πιο σταθερό, οπότε και έχει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ώστε να προχωρήσει στο ήρεμο τράβηγμα της σκανδάλης που οδηγεί σε μια επιτυχημένη βολή. Μόνο οι αθλητές κορυφαίου επιπέδου μπορούν να αξιοποιήσουν την μεγαλύτερη σκοπευτική ακτίνα, επειδή αυτοί έχουν ήδη νικήσει το ψυχολογικό “σκαλοπάτι” του φόβου της αποτυχημένης βολής και έχουν δεχθεί την ιδέα ότι το χέρι τους ποτέ δεν θα είναι απολύτως ακίνητο κατά την πυροδότηση της βολής.
Προπόνηση χωρίς “ζέσταμα”
Ένας αγώνας αεροβόλου πιστολιού είναι μια αθλητική δραστηριότητα με σημαντικές απαιτήσεις σε επίπεδο φυσικής κατάστασης ώστε να μπορεί κανείς να ρίχνει την τελευταία του δεκάδα όσο ξεκούραστα έριχνε και την πρώτη. Κάθε προπόνηση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζεται οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα, με προσεκτικό ζέσταμα των μυών και των αρθρώσεων που συμμετέχουν στη βολή. Πέρα από την καλή ή κακή επίδοση, υπάρχει και ο απόλυτα πραγματικός κίνδυνος των τραυματισμών, ειδικά τον χειμώνα εάν ρίχνουμε σε χαμηλές θερμοκρασίες και αν χρησιμοποιούμε κάποιο από τα πιο βαριά αεροβόλα πιστόλια της αγοράς. Μια τενοντίτιδα, παρόμοια με αυτή που παθαίνουν οι τενίστες στον αγκώνα τους, δεν είναι καθόλου αστείο πράγμα αφού, αν προκύψει, απαιτεί πολύ χρόνο ξεκούρασης και αποχής από αγωνιστικές δραστηριότητες για να εξαφανιστεί.
Συνεχής ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων
Ένα κλασικό λάθος του αρχάριου σκοπευτή είναι η διαρκής ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων, κατά τη διάρκεια του αγώνα ή της προπόνησης. Εάν ρίξει κάποιος την πρώτη δεκάδα και οι περισσότερες βολές του φύγουν προς τα αριστερά, πιάνει αμέσως το κατσαβίδι για να διορθώσει το “λάθος” που θεωρεί ότι εντόπισε, μόνο που η επόμενη δεκάδα δεν συγκεντρώνεται στο κέντρο του στόχου αλλά φεύγει προς άλλη κατεύθυνση. Αυτό συμβαίνει, όχι λόγω κακής ρύθμισης των σκοπευτικών οργάνων αλλά λόγω έλλειψης σταθερότητας στην τεχνική, οπότε ο αρχάριος σκοπευτής καλά θα κάνει να μην πειράζει καθόλου τα σκοπευτικά κατά τη διάρκεια του αγώνα ή της προπόνησης, αλλά αντίθετα να τα αφήνει σταθερά, να σκοπεύει πάντοτε με τον ίδιο τρόπο και να παρατηρεί εκ των υστέρων τα λάθη του προσπαθώντας να τα εξηγήσει και να τα διορθώσει. Οι πολύ έμπειροι σκοπευτές είναι πιθανόν να πιάσουν το κατσαβίδι κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, όμως για αυτούς δεν είναι λάθος: αυτοί έχουν παρατηρήσει την επίδραση της σωματικής κόπωσης ή κάποιας άλλης παραμέτρου στην πορεία των βολών τους κι έχουν την εμπειρία να κάνουν τη διόρθωση που πρέπει. Ο αρχάριος, όμως, καλά θα κάνει να αφήνει το κατσαβίδι μακριά από τη θέση βολής.
Ελλιπής τήρηση ημερολογίου προπόνησης
Είναι πάρα πολύ σημαντικό να κρατάμε λεπτομερείς σημειώσεις από τις προπονήσεις και τους αγώνες μας, ώστε να μπορούμε εκ των υστέρων να παρατηρήσουμε και να εξηγήσουμε οποιεσδήποτε διακυμάνσεις στην επίδοσή μας. Εκτός από τα τεχνικά στοιχεία (οποιαδήποτε αλλαγή σε βλήματα, σκοπευτικά όργανα, λαβή κ.λπ.) θα πρέπει να κρατάμε σημείωση για τη φυσική μας κατάσταση: έχουμε κοιμηθεί καλά το προηγούμενο βράδυ; Μήπως έχουμε πιεί πολλούς καφέδες; Μήπως αισθανόμαστε τα χέρια μας πρησμένα; Πόσες ώρες πριν φάγαμε και τί; Όλες αυτές είναι πληροφορίες που σε βάθος χρόνου μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμες ώστε να εντοπίσουμε όλες τις τεχνικές και σωματικές παραμέτρους που μας οδηγούν σε καλύτερες επιδόσεις, καθώς και τον αποκλεισμό όλων των πιθανών ρυθμίσεων και βελτιώσεων που ήδη έχουμε δοκιμάσει στο παρελθόν, ώστε να μην επανερχόμαστε χωρίς λόγο σε κάτι που ήδη δοκιμάσαμε χωρίς θετικό αποτέλεσμα.
Όχι αρκετή “ξηρά” προπόνηση
Πολλοί θεωρούν ότι η “ξηρά” προπόνηση (δηλαδή η προπόνηση χωρίς πραγματική βολή, μόνο με το σκέτο “κλικ” της σκανδάλης) είναι άνευ σημασίας στο αεροβόλο, αφού όποτε θέλουμε έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε πραγματική προπόνηση στο “σκοπευτήριο” του σπιτιού μας. Κι όμως, οι μεγαλύτεροι πρωταθλητές της σκοποβολής σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο “επαγγελματίες” κι αν είναι, όσες δυνατότητες κι αν έχουν για πραγματική προπόνηση, συνεχίζουν να κάνουν, όχι μόνο “ξηρά” προπόνηση αλλά ακόμα και “νοητική” προπόνηση (χωρίς καν να κρατάνε όπλο, μόνο με το μυαλό τους) για αρκετές ώρες κάθε ημέρα. Με τον τρόπο αυτό πετυχαίνουν την τέλεια καταγραφή της σωστής τεχνικής στο υποσυνείδητο, απομονώνοντας κάθε ξεχωριστό στοιχείο της τεχνικής, κάτι που δεν γίνεται τόσο εύκολα στην πραγματική βολή.
“Κλέψιμο” στην προπόνηση
Τελευταίο και σημαντικότατο σφάλμα των αρχάριων σκοπευτών, είναι ο πειρασμός του “κλεψίματος” κατά την προπόνηση. Όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί έστω και λίγο με την αγωνιστική σκοποβολή, γνωρίζουν πολύ καλά ότι η επίδοση που πετυχαίνει κανείς στην ηρεμία του σπιτιού του (ή σε ένα έρημο σκοπευτήριο όπου δεν υπάρχουν ούτε άλλοι αθλητές ούτε θεατές), απέχει αρκετά από την πραγματική επίδοση που καταγράφεται σε έναν αληθινό αγώνα. Η διαφορά οφείλεται στο άγχος και στην πίεση που αισθάνεται ο σκοπευτής όταν γνωρίζει ότι η επίδοσή του καταγράφεται και αξιολογείται επίσημα. Η προσομοίωση αυτού του “άγχους” είναι σχεδόν αδύνατη σε συνθήκες ιδιωτικού σκοπευτηρίου ή μοναχικής προπόνησης, οπότε, τουλάχιστον, το μοναδικό που μπορεί να κάνει ο σκοπευτής είναι να μην επιτρέπει στον εαυτό του το παραμικρό “κλέψιμο”. Κάθε κακή βολή μετράει στο σκορ της προπόνησης, χωρίς καμία δικαιολογία του τύπου “επειδή χτύπησε το τηλέφωνο και με τρόμαξε, δεν θα μετρήσω αυτή τη βολή και την ξαναρίχνω σαν να μην έγινε”, γιατί αυτό ακριβώς το “κλέψιμο” είναι που ακυρώνει εντελώς κάθε αίσθηση άγχους και πίεσης που είναι και το πιο ωφέλιμο σημείο μιας προπόνησης. Γι’ αυτό, είναι πολύ πιο αποδοτική η προπόνηση όταν συμμετέχουν έστω δύο σκοπευτές, ώστε ο ένας να παρακολουθεί τον άλλο και να μην υπάρχουν περιθώρια για χαλάρωση της αυστηρότητας στο μέτρημα της επίδοσης.
