Η σωστή ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων είναι θεμελιώδους σημασίας για την εξάσκηση στη σκοποβολή και τη σταδιακή βελτίωση της επίδοσής μας.
του Κώστα Λακαφώση
Η σωστή ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων είναι ένα ζήτημα πραγματικά πολύ μεγάλης σημασίας σε έναν αρχάριο σκοπευτή, κυρίως για λόγους ψυχολογίας και εμπιστοσύνης. Το θέμα δεν είναι τόσο πολύ εάν τα σκοπευτικά όργανα του όπλου είναι “σωστά” ρυθμισμένα ώστε να πετυχαίνουμε το στόχο μας, όσο το να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη ο σκοπευτής στη σωστή ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων του όπλου του, έτσι ώστε η εξάσκησή του να έχει νόημα.
Το πιο σημαντικό στοιχείο της βελτίωσης ενός σκοπευτή (όπως, άλλωστε, και κάθε άλλου αθλητή, σε οποιοδήποτε άλλο άθλημα) είναι η σωστή ανάλυση της επίδοσης, έτσι ώστε τα λάθη να εντοπίζονται με ακρίβεια και να διορθώνονται. Ειδικά στη σκοποβολή, οι δικαιολογίες είναι πολλές και εύκολες, με πρώτη και πιο συνηθισμένη: “δεν είναι σωστά ρυθμισμένα τα σκοπευτικά όργανα, γι’ αυτό αστόχησα”. Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα που πρέπει να καταπολεμηθεί και να νικηθεί πέραν πάσης αμφιβολίας από νωρίς, προκειμένου να μπορέσει ο σκοπευτής να αναλύσει τα υπόλοιπα στοιχεία της τεχνικής του, να εντοπίσει τα λάθη του και να βελτιωθεί. Όσοι δεν γνωρίζουν καλά το άθλημα της σκοποβολής, ίσως να διαβάζουν τα παραπάνω και να τα θεωρούν αοριστολογίες και γενικολογίες που δεν ξεφεύγουν από το προφανές, όμως όσοι έχουν σταθεί έστω και μία φορά στη ζωή τους στη γραμμή βολής ενός αγώνα σκοποβολής, καταλαβαίνουν πάρα πολύ καλά αυτό που θέλουμε να πούμε. Για να δώσουμε μία αναλογία, θα λέγαμε ότι η σκοποβολή μοιάζει πάρα πολύ με το μπιλιάρδο, με την έννοια ότι και τα δύο βασίζονται στην ψυχολογία και στον αυτοέλεγχο σε πολύ μεγάλο βαθμό, αφού η ψυχολογία ορίζει το αποτέλεσμα ενός αγώνα σε δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό παράλληλα με την τεχνική. Όταν κάποιος προπονείται μόνος του και μακριά από θεατές, πίεση και άγχος, διαπιστώνει ότι κάποια στιγμή έχει φθάσει σε ένα αρκετά καλό επίπεδο τεχνικής και είναι έτοιμος να ξεκινήσει τους αγώνες. Όμως, η τεχνική, η γνώση και η προετοιμασία πάνε περίπατο, όταν το άγχος του αγώνα και της επίδοσης σου φυτεύουν στο μυαλό αρνητικές σκέψεις και αμφιβολίες. Η σκοποβολή σταθερού στόχου είναι ένα τεχνικά σύνθετο αγώνισμα με αρκετές παραμέτρους, και άρα αρκετές αφορμές για αμφιβολίες και αρνητικές σκέψεις: “μήπως είναι λάθος ρυθμισμένα τα σκοπευτικά μου όργανα; μήπως το όπλο μου έχει κάποιο τεχνικό πρόβλημα και δεν ρίχνει σωστά; μήπως μου έχει χαλαρώσει η λαβή και αλλάζω την πίεση στα δάχτυλα; μήπως κουράστηκαν τα μάτια μου και δεν βλέπω καθαρά τη σκοπευτική εικόνα; μήπως η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή και οι βολές μου πάνε χαμηλά; μήπως… μήπως…” Αυτός ακριβώς είναι ο τρόπος που χαλάει η αυτοσυγκέντρωση του σκοπευτή και η επόμενη βολή αστοχεί, όχι επειδή υπάρχει κάποιο τεχνικό πρόβλημα αλλά επειδή το μυαλό προκαλεί άγχος και αυθυποβολή.
Σε κάποια από τα πραγματικά ή φανταστικά τεχνικά προβλήματα, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα παρά να εξασκήσουμε τον αυτοέλεγχό μας ώστε να περιορίζουμε τις αρνητικές σκέψεις. Όμως, στο θέμα των σκοπευτικών οργάνων είναι σημαντικό να είμαστε απόλυτα σίγουροι για τον τρόπο και την αποτελεσματικότητα της σωστής ρύθμισης, ώστε να φύγει αυτή η σκέψη εντελώς από το μυαλό μας. Αυτό ισχύει ακόμα και για τον πλέον αρχάριο σκοπευτή, που απέχει πάρα πολύ από την αγωνιστική δράση: εάν θέλει ο αρχάριος να βελτιωθεί σιγά σιγά και να γίνει καλύτερος μέσα από την εξάσκηση, θα πρέπει να μην έχει καμία αμφιβολία για τα σκοπευτικά του, ώστε να μην έχει την εύκολη δικαιολογία σε κάθε άστοχη βολή. Ας επαναλάβουμε λοιπόν τις βασικές αρχές που μας οδηγούν στη σωστή ρύθμιση των ανοικτών σκοπευτικών (ακίδας-κλισιοσκοπίου) σε ένα πιστόλι ή τουφέκι:
– Μετακινούμε το κλισιοσκόπιο προς την πλευρά που θέλουμε να πάει η βολή. Αν οι βολές μας πάνε δεξιά από το στόχο, μετακινούμε το κλισιοσκόπιο προς τα αριστερά, δηλαδή προς τα εκεί που θέλουμε να πάνε οι βολές. Δεν ξεκινάμε τη ρύθμιση με μικρές κινήσεις, κάνουμε πρώτα μεγάλες κινήσεις (πολλά “κλικ” μαζί στην αντίστοιχη βίδα ρύθμισης) για να εκτιμήσουμε αν πηγαίνουμε προς τη σωστή κατεύθυνση και την επίδραση του κάθε “κλικ” στο στόχο, και έπειτα κάνουμε μικρότερες κινήσεις για την τελική ρύθμιση
– Ρίχνουμε ένα γκρουπ τουλάχιστον 3-5 βολών πριν από κάθε νέα κίνηση του κλισιοσκοπίου. Δεν είναι σωστό να ρίχνουμε μία βολή και να κάνουμε αμέσως ρύθμιση, αφού ακόμα και ο καλύτερος σκοπευτής χρειάζεται ένα μικρό γκρουπ για να είναι βέβαιος. Δεν προσπαθούμε να μετακινήσουμε τη μία βολή αλλά το γεωμετρικό κέντρο του γκρουπ που ρίξαμε, μέχρι να έλθει στο σημείο που θέλουμε
– Η βολή από μέγγενη ή σκληρό πάγκο έχει διαφορά από τη βολή στο χέρι. Για τα αεροβόλα ελατηρίου που έχουν σημαντική ανάκρουση, είναι σημαντικό να μπορούμε να ρυθμίσουμε στηρίζοντας το όπλο μας με τα χέρια. Για καλύτερη ακρίβεια, χρησιμοποιούμε ένα τραπέζι για υποστήριξη των χεριών, όμως αποφεύγουμε να ακουμπά το ίδιο το όπλο σε μία σκληρή επιφάνεια (στα αεροβόλα προσυμπιεσμένου αέρα ή διοξειδίου, η διαφορά αυτή είναι πολύ μικρότερη)
– Δεν κάνουμε ταυτόχρονα κινήσεις και στους δύο άξονες. Αν η βολή μας πηγαίνει π.χ. πάνω και δεξιά, δεν είναι σωστό να κάνουμε ταυτόχρονα και τις δύο κινήσεις στο κλισιοσκόπιο. Πρώτα πρέπει να ρυθμίσουμε τον οριζόντιο άξονα και έπειτα να φέρουμε και το ύψος εκεί που θέλουμε
– Υπάρχει μόνο μία σωστή ρύθμιση στον οριζόντιο άξονα. Αν τραβήξουμε μια κάθετη γραμμή σε ένα κενό χαρτί στόχου, θα πρέπει να μπορούμε να ευθυγραμμίζουμε τα σκοπευτικά όργανα σωστά και η βολή μας να κόβει πάντοτε τη γραμμή, αυτό δεν είναι καθόλου υποκειμενικό αλλά αντικειμενικό (δηλαδή η ρύθμιση αυτή ισχύει για όλους τους σκοπευτές που θα πιάσουν το ίδιο όπλο). Όμως, η ρύθμιση του ύψους είναι σε κάποιο σημαντικό ποσοστό υποκειμενική, γιατί ο κάθε σκοπευτής έχει άλλη αντίληψη για την ευθυγράμμιση των σκοπευτικών με το ύψος του στόχου, γι’ αυτό και λέμε “έχω ρυθμίσει το όπλο στο δικό μου μάτι”-αυτό όμως ισχύει μόνο στο ύψος και όχι στην οριζόντια διεύθυνση, εκεί αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε δύο σκοπευτές, αυτή προέρχεται από κάποιο σφάλμα, π.χ. στη λαβή ή στο τράβηγμά της σκανδάλης
– Δεν υπάρχει “σωστή” ρύθμιση ύψους στα σκοπευτικά όργανα. Στην αγωνιστική σκοποβολή σταθερού στόχου, ο κάθε σκοπευτής αντιλαμβάνεται διαφορετικά το “σωστό” ύψος που ευθυγραμμίζει τα σκοπευτικά του για να πάει η βολή στο κέντρο, ειδικά μάλιστα για τους σκοπευτές που ρυθμίζουν τα σκοπευτικά τους να ευθυγραμμίζονται στη λευκή περιοχή του στόχου, αρκετά κάτω από το κέντρο του στόχου. Όμως, και για την ανεπίσημη εξάσκηση στη σκοποβολή σε διάφορους στόχους και διάφορες αποστάσεις, επίσης δεν υπάρχει “σωστή” ρύθμιση επειδή εδώ μπαίνει η παράμετρος της απόστασης και άρα της παραβολικής τροχιάς που διαγράφει το βλήμα κατά την πτήση του. Έτσι, η σωστή έκφραση είναι “το όπλο αυτό είναι ρυθμισμένο με το δικό μου μάτι στην απόσταση των 20 μέτρων”, αφού για οποιαδήποτε άλλη απόσταση πιο κοντά ή πιο μακριά από τα 20 μέτρα, ο σκοπευτής θα πρέπει να συνυπολογίσει την κατακόρυφη απόκλιση, ψηλότερα ή χαμηλότερα αναλόγως της απόστασης.
– Εάν αλλάξουμε βλήμα ή δύναμη βολής, αλλάζει και η ρύθμιση. Ειδικά στον κατακόρυφο άξονα, η καμπύλη τροχιά του βλήματος θα αλλάξει το ύψος της βολής στο στόχο εάν το βλήμα μας είναι σημαντικά βαρύτερο η ελαφρότερο, ή αν αλλάξουμε την πίεση της βολής στα όπλα που έχουν τέτοια δυνατότητα. Σε κάποια ισχυρά αεροβόλα ελατηρίου, είναι αρκετά πιθανό να αλλάξει η ρύθμιση όχι μόνο σε ύψος αλλά και κατά διεύθυνση, αφού η αλλαγή της ταχύτητας του βλήματος αλλάζει το χρονισμό της ανάκρουσης ως προς τη στιγμή που βγαίνει το βλήμα από την κάννη, προκαλώντας διαφορετική αλλαγή στο στόχο ανάλογα με το αν είναι δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας ο σκοπευτής.
Μπερδευτήκατε; Δεν είναι αυτός ο σκοπός μας, αλλά ο ακριβώς αντίθετος: εάν κατανοήσει κανείς τη λειτουργία και τη ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων, έχει τη δυνατότητα να φτάσει στο σημείο που να είναι απόλυτα βέβαιος για τη σωστή ρύθμισή τους, έτσι ώστε αυτή η παράμετρος να αφαιρεθεί εντελώς από τη λίστα πιθανών δικαιολογιών ή τεχνικών προβλημάτων που φρενάρουν την εξέλιξη του σκοπευτή.
