Μακρινές βολές με μεγάλη κλίση…
Για την επιτυχία μιας μακρινής βολής απαιτείται όσο το δυνατόν πιο σωστή εκτίμηση της απόστασης βολής ώστε να σκοπεύσουμε σωστά. Τί γίνεται όμως όταν πραγματοποιούμε μακρινές βολές με μεγάλη κλίση;
του Κώστα Λακαφώση
Σε προηγούμενα άρθρα, αναφερθήκαμε στις μακρινές βολές και στη δυνατότητα ευστοχίας, όχι μόνο με πανίσχυρα αεροβόλα αλλά ακόμα και με αεροβόλα μεσαίων ταχυτήτων, με την προϋπόθεση όμως ότι είμαστε διαβασμένοι και εφαρμόζουμε άριστα την τεχνική βολής. Στην τεχνική βολής έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές με λεπτομέρειες, οπότε και θεωρούμε ότι το θέμα έχει καλυφθεί επαρκώς-υπενθυμίζουμε, απλώς, εντελώς κωδικοποιημένα, ότι στα ισχυρά αεροβόλα ελατηρίου είναι εξαιρετικά σημαντικό το κράτημα, που πρέπει να είναι ακριβώς ίδιο από βολή σε βολή, χωρίς καμία διαφοροποίηση στη θέση και στο σφίξιμο των χεριών.
Όσο καλά όμως κι αν εφαρμόζουμε τις τεχνικές της σκόπευσης, του τραβήγματος της σκανδάλης και του σωστού κρατήματος του όπλου, η επιτυχία της βολής δεν είναι εξασφαλισμένη στις πολύ μακρινές βολές εάν δεν είμαστε καλά διαβασμένοι. Τί ακριβώς σημαίνει αυτό; Ότι θα πρέπει να γνωρίζουμε, είτε διαισθητικά από την συσσωρευμένη εμπειρία μας, είτε, πιο σωστά, ανατρέχοντας σε πίνακες με αριθμούς, την κατακόρυφη απόκλιση του βλήματος στη συγκεκριμένη απόσταση σε σχέση με τη σκοπευτική γραμμή. Θα πρέπει, δηλαδή, να γνωρίζουμε από πριν ότι π.χ. στη συγκεκριμένη απόσταση των 50 μέτρων, το συγκεκριμένο αεροβόλο με το συγκεκριμένο βλήμα και τη συγκεκριμένη ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων απαιτεί σκόπευση 10 εκατοστών ψηλότερα από το στόχο ώστε να πετύχει το κέντρο. Επαναλαμβάνουμε και τονίζουμε τη λέξη “συγκεκριμένο” επειδή οι υπολογισμοί αυτοί δεν αφορούν όλα τα όπλα, ούτε και υπάρχει ένας γενικός κανόνας που να μας λύνει τα προβλήματα. Κάθε σκοπευτής, αφού επιλέξει τον τύπο βλήματος με το οποίο το συγκεκριμένο αεροβόλο πετυχαίνει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, αγοράζει ικανές ποσότητες για να διαθέτει πάντοτε στοκ και χρησιμοποιεί αποκλειστικά και μόνο το συγκεκριμένο βλήμα στο όπλο που του ταιριάζει. Επόμενο βήμα είναι η ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων και η δημιουργία ενός βαλλιστικού πίνακα ο οποίος θα καταγράφει την κατακόρυφη απόκλιση από τη σκοπευτική γραμμή σε βήματα απόστασης (συνήθως ανά 5 ή 10 μέτρα). Εάν, για παράδειγμα, ρυθμίσουμε τα σκοπευτικά μας όργανα να είναι “μηδενισμένα” στα 20 μέτρα, αυτό σημαίνει ότι στις πιο κοντινές αποστάσεις (π.χ. στα 10 μέτρα) το βλήμα θα χτυπά ελάχιστα ψηλότερα, στα 20 μέτρα θα χτυπά ακριβώς στο σημείο σκόπευσης, στα 30 μέτρα λίγο χαμηλότερα και στα 40 μέτρα αρκετά χαμηλότερα, σε μια κατακόρυφη πτώση που δεν είναι αναλογική αλλά γίνεται όλο και μεγαλύτερη όσο η αεροδυναμική αντίσταση φρενάρει το βλήμα και το αναγκάζει σε μεγαλύτερη κατακόρυφη πτώση.
Μακρινές βολές με μεγάλη κλίση – Μία επανάληψη της Φυσικής του σχολείου…
Ας κάνουμε εδώ μια μικρή παρένθεση για να θυμηθούμε τη Φυσική του σχολείου, η οποία εξηγεί απόλυτα το φαινόμενο της πτώσης του βλήματος, κάτι που θα μας χρειαστεί όταν θα θελήσουμε να προσαρμόσουμε τη βολή μας και σε πλαγιά με ανηφορική ή κατηφορική κλίση. Χωρίς να μπούμε σε πολλές λεπτομέρειες, επιγραμματικά θα θυμίσουμε ότι η πορεία ενός βλήματος προς τον στόχο αναλύεται σε δύο συνιστώσες, μια οριζόντια και μια κατακόρυφη, εντελώς ανεξάρτητες μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι εάν ένα βλήμα χρειάζεται 1 δευτερόλεπτο για να φτάσει μέχρι τον στόχο του (προσοχή: μιλάμε για τον πραγματικό χρόνο, αφαιρώντας την καθυστέρηση του ήχου που επιστρέφει από τον στόχο στα αυτιά του σκοπευτή), τότε η κατακόρυφη απόκλισή του θα είναι ακριβώς αντίστοιχη με την ελεύθερη πτώση του βλήματος διαρκείας 1 δευτερολέπτου! Και για να είμαστε ακριβείς, προσοχή στη λεπτομέρεια: η πτώση μετράει από την θεωρητική ευθεία της κάννης, όχι από τη σκοπευτική γραμμή η οποία ρυθμίζεται ψηλότερα ή χαμηλότερα ανάλογα με τις απαιτήσεις μας.
Για όσους δεν χάθηκαν και παρακολουθούν ακόμα αυτό το σύντομο μάθημα Φυσικής, η συνέχεια έχει Τριγωνομετρία: όταν αποφασίσουμε να ρίξουμε ανηφορικά ή κατηφορικά σε μία πλαγιά με έντονη κλίση, τί θα συμβεί στην κατακόρυφη πτώση του βλήματος; η απάντηση δεν έρχεται από τη Φυσική αλλά από την Τριγωνομετρία, αφού η επιτάχυνση της βαρύτητας ακολουθεί το οριζόντιο επίπεδο και όχι την κλίση της πλαγιάς. Αυτό σημαίνει ότι για να υπολογίσουμε την αντίστοιχη κατακόρυφη πτώση, θα πρέπει να υπολογίσουμε τριγωνομετρικά το μήκος της οριζόντιας βάσης του τριγώνου και να χρησιμοποιήσουμε αυτό στο πινακάκι μας, αντί για την υποτείνουσα. Ένα παράδειγμα: εάν ρίχνουμε σε 50 μέτρα με 60 μοίρες κλίση προς τα πάνω, η πραγματική οριζόντια απόσταση (η βάση του τριγώνου) είναι 50 επί συνημίτονο 60, δηλαδή 25 μέτρα. Αυτό σημαίνει ότι εάν ρίχνω σε μία απότομη πλαγιά με 60 μοίρες κλίση στα 50 μέτρα απόστασης, θα πρέπει να σημαδέψω εκεί ακριβώς που θα σημάδευα αν ο στόχος μου ήταν στα 25 μέτρα! Τί θα γινόταν, όμως, εάν ο στόχος μας ήταν σε 60 μοίρες κλίση προς τα κάτω (κατηφορικά αντί ανηφορικά); Όπως μας λέει και η Φυσική και η Τριγωνομετρία, ακριβώς το ίδιο! Τίποτα δεν αλλάζει, είτε ρίχνουμε ανηφορικά είτε κατηφορικά, αυτό που έχει σημασία είναι η γωνία κλίσης ως προς τον ορίζοντα. Αρκετά όμως με τα ακατανόητα, ας πάμε στο πρακτικό συμπέρασμα που πρέπει να έχει στο μυαλό του ο σκοπευτής για να σημαδεύει σωστά σε στόχους με μεγάλη κλίση:
-στις κοντινές βολές (π.χ. 10-15 μ για ένα ισχυρό αεροβόλο) η επίδραση της κλίσης είναι πολύ μικρή και δεν χρειάζεται να μας απασχολεί σοβαρά
-στις μακρινές βολές, η κλίση (είτε ανηφορική είτε κατηφορική) σημαίνει ΠΑΝΤΟΤΕ μικρότερη κατακόρυφη πτώση, άρα θα πρέπει να σκοπεύουμε πιο χαμηλά από το αναμενόμενο για τη συγκεκριμένη απόσταση
-όσο πιο μεγάλη η κλίση, τόσο πιο μεγάλη η διαφορά στη σκόπευση
Για να υπολογίζουμε σωστά τη διαφορά ανάμεσα στη θεωρητική σκόπευση και την πραγματική πτώση του βλήματος, υπάρχουν δύο λύσεις: η πιο ακριβής λύση απαιτεί τη δημιουργία ενός πίνακα με αποστάσεις, κλίσεις και πτώσεις, κάτι που μπορεί να γίνει και θεωρητικά για όποιον κατάλαβε το τριγωνομετρικό παράδειγμα που αναφέραμε παραπάνω. Η δεύτερη λύση προέρχεται από το εκπαιδευτικό σύστημα του αμερικανικού FBI, το οποίο δίνει δύο απλούς τύπους υπολογισμού που είναι εύκολο να θυμάται ο καθένας, από τους οποίους μπορεί κανείς να προσαρμοστεί κατ’ εκτίμηση (αλλά με αρκετά καλή πρακτική ακρίβεια) και σε μεγαλύτερες ή μικρότερες γωνίες. Τί λέει αυτή η μέθοδος;
-στις 30 μοίρες κλίση, ρίχνουμε υπολογίζοντας το 90% της απόστασης (παράδειγμα: στα 50 μέτρα με 30 μοίρες κλίση σημαδεύουμε σαν να ρίχναμε στα 45 μέτρα)
-στις 45 μοίρες κλίση, ρίχνουμε υπολογίζοντας το 70% της απόστασης (παράδειγμα: στα 50 μέτρα με 45 μοίρες κλίση σημαδεύουμε σαν να ρίχναμε στα 35 μέτρα)
Αν θυμόμαστε αυτά τα δύο νούμερα, μπορούμε να προσαρμοστούμε εμπειρικά και για τις ενδιάμεσες γωνίες κλίσης και να σημαδέψουμε με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια από το να ρίχνουμε στην τύχη, δοκιμάζοντας ψηλότερα ή χαμηλότερα μέχρι να βρούμε το στόχο. Άλλωστε, όλα αυτά έχουν άμεση και πρακτική εφαρμογή στις χώρες όπου επιτρέπεται το κυνήγι με το αεροβόλο (δυστυχώς στην Ελλάδα δεν επιτρέπεται), όπου ο κυνηγός έχει μία και μοναδική βολή για να πετύχει έναν φτερωτό στόχο στην κορυφή ενός ψηλού δέντρου σε μεγάλη γωνία ως προς τον ορίζοντα. Στην περίπτωση αυτή, η σωστή εκτίμηση της επίδρασης της κλίσης στην τροχιά του βλήματος είναι ακριβώς η διαφορά ανάμεσα στην επιτυχία και την αποτυχία.
