Αν και η ιδέα τους φαίνεται να ξεκίνησε από τις Η.Π.Α , ήταν ο… Άγγλος Greener που πιστώθηκε ιστορικά την «πατρότητα» των τσοκ!
κείμενο ΛΕΩΝΙΔΑ ΜΗΤΣΙΑΛΗΣ
Η ιδέα των τσοκ είναι απλή στη σύλληψη της: να ρυθμιστεί μέσω της ελεγχόμενης σύσφιξης ο ρυθμός διασκορπισμού των σκαγιών μίας γόμωσης, ώστε να έχουμε την ιδανική συγκέντρωση ή διασπορά τους στην απόσταση που ενδιαφέρει τον καθένα.
Η επινόηση
Ιστορικά, η εφεύρεση του τσοκ κινείται σε ένα «θολό» και ασαφές τοπίο: η πρώτη αναφορά σε τσοκαρισμένη κάννη κυνηγετικού όπλου γίνεται το 1827, και είναι συνδεδεμένη με έναν αμερικανό οπλουργό και κυνηγό υδροβίων, ονόματι Jeremiah Smith.
Όμως, η πρώτη επίσημη αναφορά χρήσης του γίνεται για τον αμερικανό σκοπευτή Fred Kimble, που λέγεται πως χρησιμοποίησε τσοκ για να κερδίσει το πολιτειακό πρωτάθλημα σκοποβολής στο Ιλινόις, το 1868!
Δύο χρόνια νωρίτερα, μάλιστα, ένας άλλος αμερικανός, ο Sylvester Roper, είχε καταθέσει αίτηση για πατέντα ευρεσιτεχνίας τσοκαρισμένης κάννης (οι προηγούμενοι δύο ήταν και φίλοι μεταξύ τους, οπότε αυτό μπορεί να εξηγεί πολλά).
Επίσης, περίεργη σύμπτωση αποτελεί το ότι, μόλις έξι εβδομάδες αργότερα, το ίδιο έκανε και ο Αγγλος W.R.Pape, στη Μ. Βρετανία….
Η πρώτη εφαρμογή του
Η πρώτη φορά που η τσοκαρισμένη κάννη φαίνεται να εφαρμόζεται από επίσημο οπλοκατασκευαστή, είναι το 1874: ο διάσημος κατασκευαστής William Wellington Greener δέχεται παραγγελία από πελάτη του, για να κατασκευάσει τουφέκι με τσοκαρισμένες κάννες. Και παραδόξως, αν και η ιδέα φαίνεται να ξεκίνησε από τις Η.Π.Α , ήταν ο… Άγγλος Greener που πιστώθηκε ιστορικά την… «πατρότητα» των τσοκ!
Τα Winchoke της Winchester
Το 1959 οι Αμερικάνοι πήραν τη ρεβάνς, όταν η Winchester εφάρμοσε εναλλασσόμενες συσφίξεις σε όπλα παραγωγής της. Βέβαια, τότε είχαν προκύψει αρκετά θέματα αξιοπιστίας με εκείνα τα τσοκ, αλλά η ίδια εταιρεία φρόντισε να αποκαταστήσει τις όποιες αμφισβητήσεις; το 1970 εφοδίασε το διάσημο μοντέλο της «1400», με τα πολύ επιτυχημένα και πασίγνωστα, πλέον, βιδωτά τσοκάκια, τύπου «Winchoke».
Οι δύο κατηγορίες
Ως γνωστόν οι δύο μεγάλες κατηγορίες στον κόσμο των τσοκ, είναι τα σταθερά και τα εναλλασσόμενα…
- Τα σταθερά έχουν το πλεονέκτημα ότι δεν γίνεται να χαθούν ή να προκαλέσουν ατύχημα, από κάποιο τυχαίο ξεβίδωμα τους. Επίσης, δεν χρειάζονται ειδική συντήρηση, καθάρισμα και λάδωμα, ενώ έχουν την φήμη ότι αποδίδουν… και καλύτερες κατανομές!
Αυτοί που τα προτιμούν υποστηρίζουν ότι, με τα σταθερά τσοκ είναι απολύτως ομαλή η μετάβαση της γόμωσης στη σύσφιξη. Και ότι ο κατασκευαστής έχει την δυνατότητα να τους προσδώσει μεγαλύτερο μήκος, επιτυγχάνοντας έτσι λιγότερες παραμορφώσεις των σκαγιών, ειδικά στις στενές συσφίξεις.
- Τα εναλλασσόμενα, από την άλλη, έχουν το τεράστιο πλεονέκτημα της πρακτικότητας.
Ο κυνηγός μπορεί να χρησιμοποιεί το ίδιο όπλο για όλα τα κυνήγια, κάτι που είναι πρακτικά αδύνατον για όπλο με σταθερές συσφίξεις…
Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, η συντριπτική πλειοψηφία των κυνηγετικών όπλων του εμπορίου, προσφέρονται, πλέον, μόνο με εναλλασσόμενα βιδωτά τσοκ!
Τρόπος λειτουργίας
Ο τρόπος λειτουργίας του τσοκ είναι απλός: εισερχόμενα στην περιοχή της σύσφιξης τα σκάγια συμπιέζονται και σπρώχνονται προς το κέντρο της γόμωσης. Έτσι, αποκτούν την τάση να μένουν περισσότερη ώρα συγκεντρωμένα, μέχρι η ατμοσφαιρική αντίσταση να αρχίσει – αναπόφευκτα – να τα σκορπάει.
Τα περισσότερα τσοκ έχουν μία εσωτερική γεωμετρία, που αναλαμβάνει να ισορροπήσει τη συμπιεσμένη μάζα των σκαγιών, πριν εξέλθουν από την κάννη. Το αυξημένο μήκος στα τσοκ (που όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται σήμερα), προσφέρει το πλεονέκτημα ομαλότερης γωνίας του κωνικού τμήματος και μεγαλύτερου μήκους στο παράλληλο τμήμα, κάτι που – κατά γενική ομολογία – προσφέρει ποιοτικότερες κατανομές (γι’ αυτό και τα τύπου «έσω-έξω» τσοκάκια είναι, πλέον, τόσο διαδεδομένα).
Εξωεργοστασιακά τσοκ
Όπως είναι λογικό και αυτονόητο, ο ανταγωνισμός των εταιριών μεταξύ τους έχει… πλημμυρίσει την αγορά από δεκάδες διαφορετικές μάρκες εξωεργοστασιακών τσοκ, που υπόσχονται βελτιώσεις την απόδοση του όπλου μας.
Γεγονός είναι ότι κάποια όπλα έχουν άριστα εργοστασιακά τσοκάκια και βελτιώνονται ελάχιστα με μία τέτοια «προσθήκη», αλλά υπάρχουν και άλλα που… κυριολεκτικά μεταμορφώνονται προς το καλύτερο, με ένα καλής ποιότητος εξωεργοστασιακό τσοκάκι.
Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, παρατηρούνται και δύο χαρακτηριστικές «μόδες»:
- Η μία είναι αυτή των τσοκ που «σπάνε» τα κέντρα της τουφεκιάς, εμπλουτίζοντας την περιφέρειά της…
- Η άλλη είναι αυτή των τσοκ «φρένου», που με διάφορες πατέντες προκαλούν στιγμιαίο φρενάρισμα του συγκεντρωτήρα κατά την έξοδο της γόμωσης από την κάννη, επιτυγχάνοντας κοντύτερη άτρακτο των σκαγιών στον αέρα.
Η φροντίδα τους…
Τα τσοκ πρέπει να καθαρίζονται ξεχωριστά από το όπλο, να λαδώνονται ή να γρασάρονται στο σπείρωμά τους…
Και πάντα πάνω στο όπλο πρέπει να σφίγγονται με το ειδικό κλειδάκι τους!
Μία ζημιά από ένα κακοβιδωμένο τσοκ θα βλάψει και τμήμα της κάννης, με σοβαρές πιθανότητες να προκαλέσει και τραυματισμό του χρήστη.
