Θράσος στη φέρμα
Τελικά είναι πλεονέκτημα ή μειονέκτημα;
Η «φέρμα» εξ ορισμού περιγράφει μια επιφυλακτική ενέργεια του σκύλου που προσπαθεί να πλησιάσει σε απόσταση αναπνοής το θήραμα που αναζητά. Είναι ένα χαρακτηριστικό που υπάρχει σχεδόν σε όλα τα θηλαστικά-θηρευτές και αποσκοπεί στο να τους εξασφαλίσει τις ιδανικότερες συνθήκες ώστε να εξαπολύσουν μια επιτυχημένη επίθεση στο θήραμα.
Το χαρακτηριστικό αυτό γνώρισμα που αναγνωρίστηκε και καλλιεργήθηκε από τον σύγχρονο άνθρωπο στον οικόσιτο σκύλο, εξελίχθηκε έτσι ώστε να ολοκληρώνεται ένα στάδιο πριν την επίθεση. Ο σύγχρονος σκύλος πλέον, αφού εντοπίσει το θήραμα, αναμένει την παρουσία του κυνηγού ώστε αυτός (ο άνθρωπος) να πετύχει την σύλληψη (κάρπωση).
Εφόσον η επιφυλακτικότητα χαρακτηρίζει τον πυρήνα της φέρμας, είναι λογικό το θράσος κατά την διαδικασία ολοκλήρωσής της να θεωρείται ελάττωμα. Είναι μια τέτοια προσέγγιση όμως σωστή? Ακούγεται λογικό, μήπως όμως είναι απλώς λογικοφανές…;
Είναι σημαντικό πριν από όλα να αποσαφηνιστεί πως ορίζει η σύγχρονη κυνοφιλική θεωρία την φέρμα. Είναι μια κατάσταση η οποία περιγράφει όχι μόνο την στάση πλήρους ακινησίας του σκύλου, αλλά εμπεριέχει και αυτή του θηράματος. Πρόκειται δηλαδή για την κατάσταση πλήρους ακινησίας του δίπολου σκύλου-θηράματος.
Για τον λόγο αυτό υπάρχουν και διαφορετικές περιγραφές της φέρμας του σκύλου ανάλογα με την θέση του θηράματος. Έτσι όταν ένα πουλί σηκώνεται πολύ μακριά από τον φερμαρισμένο σκύλο ή ακόμα χειρότερο από τελείως διαφορετική κατεύθυνση από αυτή που υποδεικνύει, τότε αυτή χαρακτηρίζεται ως ‘σωστή ένδειξη’ και όχι σωστή φέρμα.
Εάν πάλι δεν υπήρχε καν η παρουσία πουλιού τότε αυτή η ενέργεια του σκύλου χαρακτηρίζεται ως «λευκή φέρμα». Τέλος εάν ένας σκύλος φερμάρει για αρκετή ώρα έως ότου καταλάβει ότι η αναθυμίαση που ελέγχει δεν οδηγεί σε θήραμα και αποφασίζει να συνεχίσει την έρευνα του τότε αυτή η παρατεταμένη ακινησία του χαρακτηρίζεται ως ‘στάση φέρμας’.
Οι τρεις παραπάνω διαφοροποιήσεις της περιγραφής της στάσης πλήρους ακινησίας του σκύλου γίνονται για να μπορεί να διαφοροποιηθεί το περιεχόμενο της ‘σωστής φέρμας’ με βάση την θέση και την συμπεριφορά του θηράματος. Όπως είναι αυτονόητο, αυτές οι διαφοροποιήσεις ουσιαστικά περιγράφουν σημαντικά ελαττώματα του σκύλου πάνω στο θήραμα.
Έτσι πρέπει να γίνει απολύτως σαφές ότι όταν ένας σκύλος δεν δείχνει με ακρίβεια το θήραμα τότε απλώς είναι ένας μέτριος ή κακός σκύλος πάνω στα πουλιά. Ακόμα και εάν υπάρχει κάρπωση του θηράματος αυτό δεν αναιρεί το λάθος. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα.
Συχνά επικρατεί η άποψη ότι όλα αυτά αφορούν το εξιδανικευμένο περιβάλλον των αγώνων και έχουν ελάχιστη έως καθόλου αξία στο καθημερινό πρακτικό κυνήγι. Ο χώρος που κατεξοχήν όλα αυτά έχουν πραγματικά μεγαλύτερη αξία είναι ο χώρος του πραγματικού κυνηγίου. Εκεί που όλα αυτά τα λάθη δεν οδηγούν σε απλώς μία χαμηλότερη αξιολόγηση, αλλά σε πολλά άσκοπα τρεξίματα, σε σκισμένα ρούχα, σε ‘βγαλμένα΄ μάτια, σε κομμένες ανάσες, σε χαμένα θηράματα και κυρίως σε σπασμένα νεύρα. Το κυνήγι είναι ο στίβος που όλα αυτά αποκτούν ουσιαστική αξία και αποφέρουν ουσιαστικό όφελος.
Τώρα το ερώτημα παραμένει. Τι λάθος κάνουν όλοι αυτοί οι σκύλοι? Εδώ υπάρχει και η μεγάλη παρεξήγηση. Έχοντας ως αρχή ότι η φέρμα αποτελεί το αποκορύφωμα μιας επιφυλακτικότητας, πολλοί συνάδερφοι πέφτουν στην παγίδα αυτή. Όσο πιο επιφυλακτικό τόσο καλύτερο.
Είναι γεγονός ότι οι σκύλοι που παρουσιάζονται από νεαρή ηλικία εξαιρετικά επιφυλακτικοί και διστακτικοί να πλησιάσουν το θήραμα, κατά κανόνα είναι σκύλοι που ως ενήλικοι εμφανίζουν μια εντυπωσιακή σταθερότητα πάνω στη φέρμα. Είναι σκύλοι που μπορούν υπομονετικά να περιμένουν ατελείωτες ώρες παγωμένοι μπροστά στο θήραμα και να μην ‘σπάνε’ με τίποτα. Άτομα, σκύλοι, πεταμένα ξύλα, πέτρες ακόμα και ντουφεκιές στο αέρα, δεν είναι ικανά να τους κάνουν να ρισκάρουν να κάνουν το παραμικρό βήμα που εκτιμούν ότι μπορεί να προκαλέσει το ξεσήκωμα του θηράματος.
Αυτό που από πολλούς συναδέρφους θεωρείται ως το απόλυτο πλεονέκτημα, ουσιαστικά αποτελεί και τον πυρήνα των παραπάνω τριών λαθών στη φέρμα.
Αυτό μπορεί εύκολα να γίνει κατανοητό εάν εξεταστεί με μεγαλύτερη λεπτομέρεια η συμπεριφορά των εδαφόβιων πουλιών όταν αισθάνονται κίνδυνο. Όταν τα θηράματα αυτά αντιληφθούν έναν κίνδυνο μακρινό τότε επιλέγουν να απομακρυνθούν κυρίως με τα πόδια σε μέρη πιο προφυλαγμένα από τον κίνδυνο παραμένοντας σε επιφυλακή και προετοιμάζοντας την διαφυγή τους εάν αυτός πλησιάσει.
Σπανιότερα το κάνουν πετώντας σε μικρές αποστάσεις που έχουν κατάλληλα καταφύγια. Αντίθετα, όταν τους αιφνιδιάζει η παρουσία ενός θηρευτή τότε σχεδόν ακαριαία πέφτουν στο έδαφος και παραμένουν ακίνητα εκμεταλλευόμενα το άριστο καμουφλάζ τους που είναι κατάλληλα προσαρμοσμένο στο περιβάλλον που ζουν.
Η επιλογή αυτή τους επιτρέπει τις περισσότερες φορές να περάσουν απαρατήρητα και ο κίνδυνος να απομακρυνθεί δίχως να αντιληφθεί την παρουσία τους. Παραμένουν όμως σε εγρήγορση και ετοιμότητα να πετάξουν μακριά εφόσον γίνουν αντιληπτά και δεχτούν επίθεση. Έως τότε όμως παραμένουν αποσβολωμένα περιμένοντας να κάνει την επόμενη κίνηση ο θηρευτής.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το σκύλο. Ένας σκύλος που υπερβάλει σε επιφυλακτικότητα και στην παραμικρή υποψίας θηράματος παραμένει ακίνητος περιμένοντας ένα θαύμα’ που θα του λύσει τον γρίφο, δίνει στο θήραμα την δυνατότητα και τον χρόνο να προετοιμάσει την διαφυγή του και να απομακρυνθεί στην ασφάλεια. Οι καρπώσεις παρόλα αυτά κάποιες φορές έρχονται, είτε από κακή επιλογή διαφυγής του θηράματος, είτε από σπουδαία σκοπευτική δεινότητα του κυνηγού, είτε ως συνέπεια της συνεργασίας πολλών κυνηγών, είτε από καθαρή τύχη. Αυτό όμως δεν αναιρεί την ανεπαρκή διαχείριση που έγινε από τον σκύλο.
Αντίθετα ένας σκύλος που με ταχύτητα ξεκαθαρίζει το κουβάρι των αναθυμιάσεων και αναζητά αυτή την ένταση της οσμής που εκπέμπει το ίδιο το σώμα του θηράματος, κατά κανόνα αιφνιδιάζει το θήραμα και μπλοκάρεται προσδοκώντας να προσπεράσει ο κίνδυνος. Όταν αυτό δεν συμβαίνει τότε αυτή οι δύο πρωταγωνιστές παραμένουν αποσβολωμένοι αμφότεροι περιμένοντας ο ένας τον άλλο να κάνει το επόμενο βήμα. Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι ένας σκύλος που ξεκαθαρίζει με ταχύτητα το κάθε διαφορετικό σενάριο δεν σημαίνει ότι πρέπει να το κάνει καλπάζοντας. Όχι.
Το γρήγορα εδώ έχει το περιεχόμενο της αποφασιστικότητας με ισχυρές δόσεις θράσους. Με γρήγορες πόντες και ενδεχομένως με στάσεις φέρμας ελάχιστων δευτερολέπτων που δίνουν στο σκύλο την δυνατότητα να επεξεργαστεί με μεγαλύτερη ασφάλεια τα οσφρητικά μηνύματα, αποτελούν ένα πολύ αποτελεσματικό τρόπο μπλοκαρίσματος του πουλιού. Εδώ πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι αυτό είναι μια ενέργεια υψηλότερου ρίσκου. Πολλές φορές κυρίως από νεαρότερους σκύλους η περίσσεια θράσους τους οδηγεί πολλές σε πρόωρα ξεσηκώματα.
Αυτό επίσης απογοητεύει τους συναδέρφους. Όταν όμως ‘χτιστεί’ μια ικανοποιητική εμπειρία του σκύλου τότε αυτό το θράσος αποτελεί το ‘κλειδί’ που ‘κλειδώνει’ και τα πλέον καχύποπτα πουλιά. Το θράσος πάνω στο θήραμα είναι η πιο παρεξηγημένη αξία του σκύλου και αντίθετα η επιφυλακτικότητα η πλέον υπερτιμημένη.
Όσο δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε αυτή την φαινομενική αντιφατικότητα τόσο περισσότερο θα εγκλωβιζόμαστε σε μια περισσότερο θεατρική και λιγότερο αποτελεσματική κυνηγετική πραγματικότητα. Τόσο συχνότερα θα υπάρχουν δύσκολα πουλιά…
