Στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσουμε το τέταρτο και τελευταίο μέρος της επιστημονικής έκθεσης του κτηνιάτρου κ. Ratimir Orban για τις αυτόχθονες φυλές ιχνηλατών της Ίστρια.
Παρουσιάζει μάλιστα μεγάλο ενδιαφέρον, τόσο για την ποικιλία των κυνολογικών στοιχείων που εμπεριέχει, όσο και γιατί γίνεται αναφορά στις δυο ράτσες Ιστριακών ιχνηλατών που υπάρχουν σήμερα και είναι τυποποιημένες. Τους Ιστριακούς: κοντότριχο ιχνηλάτη (kratkodlaki gonic), και σκληρότριχο ιχνηλάτη (ostrodlaki gonic).
του Μανούσου Χαλκιαδάκη
Ο Ιστριακός κοντότριχος ιχνηλάτης (FCI standard Νο 151), είναι μια από τις πιο αρχαίες ράτσες, μιας και υπάρχουν γι’ αυτόν ιστορικά στοιχεία πριν από τριάμισι χιλιάδες (3.500) χρόνια. Πολυτάλαντος και πολύ ενεργητικός σκύλος, με μεγάλη ποικιλία καλών εργασιακών χαρακτηριστικών.
Ιχνηλάτης πρωτοβουλίας με ουσία και γρηγοράδα στο ξεφώλιασμα και την καταδίωξη, μαθαίνει μάλιστα πολύ εύκολα και σε πιο “ειδικές αποστολές”, όπως στο απόρτ (κουβάλημα θηραμάτων), στο φερμάρισμα στο θήραμα, στην ανεύρεση τραυματισμένων θηραμάτων ακόμα και με τη χρήση λουριού, στο κυνήγι μόνο ενός θηράματος κ.λπ, πράγματα που τα έχουν διαπιστώσει όσοι εκτρέφουν καθαρές γραμμές κοντότριχου Ιστριακού ιχνηλάτη. Στην παρακάτω επιστημονική εργασία λοιπόν, μαθαίνουμε ότι εδώ και πολλές εκατονταετίες, οι έμπειροι κυνοτρόφοι από πολλές χώρες της Ευρώπης (Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία, κεντρική Ευρώπη κ.λ.π) εκτιμώντας τα πλούσια και σπάνια κυνηγετικά χαρίσματα του ιχνηλάτη αυτού, τον χρησιμοποίησαν για τη βελτίωση ή και την αναπαραγωγή πολλών άλλων νεότερων κυνηγετικών φυλών, όχι μόνο ιχνηλατών αλλά και πουλόσκυλων.
Για τη μεταφορά των σκυλιών στη δυτική και κεντρική Ευρώπη, συντέλεσε κυρίως το γεγονός, ότι για πολλά χρόνια οι πανέμορφες Ιστρία και η Δαλματία, ήταν υπό Βενετσιάνικη κατοχή και μέσω των Βενεδικτίνων μοναχών (οι οποίοι ήταν κυνηγοί και εκτροφείς της ράτσας) μεταφέρθηκαν τα σκυλιά αυτά προς τη Δύση (όπως αναφέρθηκε και στο τεύχος του Οκτωβρίου στο πρώτο άρθρο για τους αυτόχθονες ιχνηλάτες της Ίστρια).
Ο Ιστριακός κοντότριχος ιχνηλάτης έχει αντέξει στο χρόνο, σε αντίθεση με τους άλλους ιχνηλάτες που έχουν εξαφανιστεί, και σήμερα είναι ο κατ’ εξοχήν ιχνηλάτης της δυτικής (Μεσογειακής) Κροατίας και Σλοβενίας. Οι Κροάτες πιστεύουν ότι αιτία της αναλλοίωτης διατήρησής του είναι τα προσόντα του. Πράγματι, πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο ιχνηλάτη με μεγάλη προσαρμοστικότητα στα εξαιρετικά δύσκολα εδάφη της Καρσικής περιφέρειας, που είναι σημείο αναφοράς για τη δυσκολία των συνθηκών ιχνηλασίας, τα οποία μάλιστα ανεμοδέρνονται από το καταστροφικό άνεμο Μπούρα (Bura) που εξαφανίζει τις οσμές των θηραμάτων. Κανένας άλλος ιχνηλάτης δεν έχει καταφέρει να ανταπεξέλθει με τόσο πάθος και πείσμα στα εδάφη αυτά, όσο ο κοντότριχος Ιστριακός ιχνηλάτης. Αυτή είναι κυρίως και η αιτία που ο ιχνηλάτης αυτός αναζητείται από Ιταλούς και Έλληνες λαγάδες των ξηρών Μεσογειακών εδαφών με δύσκολες συνθήκες ιχνηλασίας.
Αναντικατάστατος ιχνηλάτης λοιπόν για τους Κροάτες, οι οποίοι μάλιστα σήμερα εκτρέφουν καθαρές γραμμές ιχνηλατών, άλλες για λαγό και άλλες για αγριόχοιρο ή άλλα θηράματα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και ο σκληρότριχος Ιστριακός ιχνηλάτης παρουσιάζει τα ίδια εργασιακά στάνταρ με τον κοντότριχο, αλλά με περισσότερη κλίση προς τον αγριόχοιρο.
Συνεχίζουμε λοιπόν με το τέταρτο και τελευταίο μέρος της επιστημονικής εργασίας του κ. Ratimir Orban, που παρουσιάστηκε κατά τις εργασίες του επιστημονικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Porec της Ίστριας το 1976, το οποίο διοργάνωσε η επιστημονική επιτροπή για τη διατήρηση των πολιτιστικών στοιχείων της Ίστριας με έδρα τη Rijeka.
Απόσπασμα από το περιοδικό HKS-a “Mojpas”, Zagreb, 1983, Συγγραφέας: κτηνίατρος κ. Ratimir Orban (πρόεδρος επιτροπής το 1983) Μετάφραση: Μαριάννα Λιάσκου.
Ιστριακός κοντότριχος
Αυτή είναι η πιο διαδεδομένη ράτσα ιχνηλάτη στα δυτικά του μισού μας κράτους και τα καλύτερα δείγματα προέρχονται από την Ίστρια. Η βελτιωμένη αναπαραγωγή είχε σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερα και δυνατότερα σκυλιά, ύψους έως και 56 εκ.
Είναι λευκού χρώματος (άσπρο του χιονιού) με πορτοκαλί σημάδια, τα οποία πρέπει να είναι κομψά, τονισμένα – ξεκάθαρα, (όχι ξεθωριασμένα κίτρινα ή λεμονί).
Ως προς το σχήμα του κεφαλιού διαφέρει λίγο από τις υπόλοιπες δικές μας ράτσες ιχνηλατών και με καταγωγή από το Νότο, πιθανόν ακόμα και από την Αφρική. Στον τάφο του Φαραώ Tutmonisa III (περίπου το 1500π.χ.) βρέθηκαν άσπρα σκυλιά ίδιου σχήματος με τα δικά μας της Ίστριας.
Γνωστή είναι επίσης και μία εικόνα του Τιτσιάνου (από το πρώτο μισό του 16ου αιώνα) η οποία ήδη απεικονίζει τη σημερινή μορφή της Ιστριακής ράτσας ιχνηλατών. Από την ιστορία της αναπαραγωγής της γαλλικής ράτσας ιχνηλατών Πορσελέν (Porcelaine) μαθαίνουμε ότι για τη βελτίωσή της, χρησιμοποιήθηκαν σκυλιά ίδιου χρώματος από “τα μακρινά ιταλικά σύνορα” (και αυτά θα μπορούσαν να είναι η δικιά μας Ίστρια ή η Δαλματία).
Εκτροφείς αυτών των σκυλιών ήταν οι Βενεδικτίνοι ηγούμενοι (οι οποίοι είχαν κυνοτροφεία και κυνηγότοπους) και γνωρίζουμε ότι τα αρχαία χρόνια οι Βενεδικτίνοι ήταν οι πρώτοι μοναχοί που ήρθαν στα μέρη μας. Ο Λάσκα (γνωστός Αυστριακός επιστήμονας) αναφέρει, ότι ήδη από το 1896 όταν Γάλλοι ηγούμενοι επισκέφτηκαν τα μέρη μας για να επιθεωρήσουν τα υπό κατοχή μοναστήρια, το μεγαλύτερο Μοναστήρι των Βενεδικτίνων ήταν στην Ίστρια.
Στην Αγγλία η πιο κοντινή (παρόμοια) σε εμάς ράτσα είναι η “Harrier du Somerset” και γνωρίζουμε ότι ο πρίγκιπας από την αριστοκρατική οικογένεια Somerset ταξίδευε συχνά στα μέρη μας (π.χ στο Trogir) και είναι πιθανό να έστειλε τη συγκεκριμένη ράτσα αυτών των χρωμάτων στην πατρίδα του. Γνωρίζουμε επίσης, ότι η παλιά μορφή των ιταλικών πουλόσκυλων “bracco italiano” και κυρίως το είδος “bianco aranccio” έχουν σχεδόν το ίδιο χρώμα με το δικό μας Ιστριακό ιχνηλάτη.
Από τη βιβλιογραφία γνωρίζουμε επίσης, ότι ο Ιστριακός ιχνηλάτης μάθαινε πολύ εύκολα να “φερμάρει” μπροστά από το θήραμα, δουλεύοντας έτσι σαν πουλόσκυλο και όχι σαν ιχνηλάτης. Καθώς στην Ιταλία δεν έχουν ιχνηλάτες τέτοιου χρώματος, μπορούμε σίγουρα να ισχυριστούμε, ότι τα δικά τους πουλόσκυλα ήταν οι δικοί μας ιχνηλάτες. Μάλιστα σε αρκετές Γαλλικές ράτσες κοντότριχων πουλόσκυλων (Σενζερμέν ή Βορβωνικά) και σε Αγγλικά pointer έχουμε παραδείγματα σκύλων με πορτοκαλί σημάδια, ίδια με τα δικά μας της Ίστριας.
Ιστριακός σκληρότριχος ιχνηλάτης.
Αυτή είναι η τυποποιημένη ράτσα ιχνηλάτη με τα ίδια σημάδια όπως και ο κοντότριχος, αλλά με σκληρότερο και πιο οξύ τρίχωμα. Αυτή η ράτσα είναι ακόμα πιο γνωστή στην Ευρώπη, όμως δεν αναφέρεται πάντα σαν Ιστριακή, αλλά αναφέρεται πολύ συχνά σαν “Βόσνιακος” ιχνηλάτης λόγω ομοιότητας με το Βόσνιο οξύτριχο ιχνηλάτη ονομαζόμενος “Barak”. Έτσι, σε πολλά παλιότερα βιβλία συναντάμε την ονομασία “Βοσνιακός”, αλλά από την περιγραφή διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για τον “Ιστριακό” ιχνηλάτη.
Παρόμοιο άσπρο-πορτοκαλί οξύτριχο ιχνηλάτη συναντάμε στο Τιρόλο, στη συνέχεια στην Ελβετία και με ακόμα περισσότερες ομοιότητες είναι οι γαλλικοί ιχνηλάτες της Βανδέας και οι αγγλικοί “Ουαλοί” ιχνηλάτες. Στις περιγραφές των ιταλικών οξύτριχων πουλόσκυλων “bracco spinone” του τύπου “bianco aranccio” (π.χ Beckmann 1889), αναφέρεται από που οι Ιταλοί προμηθεύονταν από την Ίστρια ή την Δαλματία σκύλους, για βελτίωση των δικών τους πουλόσκυλων και από τις εικόνες μπορούμε δύσκολα να ξεχωρίσουμε αν πρόκειται για ιταλικό πουλόσκυλο ή για ιστριακό ιχνηλάτη επειδή μοιάζουν τόσο πολύ. Και από αυτό προέρχεται και η απόδειξη (την οποία οι ίδιοι αναγνωρίζουν), ότι το δικό τους (Ιταλικό) πουλόσκυλο προέρχεται από το δικό μας ιχνηλάτη.
Αυτή η σύντομη επισκόπηση στην Ιστριακή ιστορία των αυτοχθόνων φυλών σκύλων, μας έδωσε μόνο μια γρήγορη εικόνα για τη διαδοχή των φυλών των σκύλων σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, όπου ακόμα και σήμερα βρίσκουμε σκυλιά που μοιάζουν πολύ με κάποιες Ιστριακές ράτσες.
Από αυτό διαπιστώνουμε ότι εκείνη την εποχή, η Ίστρια ήταν “θησαυροφυλάκιο” και φυτώριο για ορισμένες φυλές σκύλων, ορισμένες από τις οποίες έχουν εδώ (Κροατία) εξαφανιστεί, αλλά μπορούμε να τις βρούμε ακόμα στο εξωτερικό. Το πιθανότερο είναι ότι οι δικοί μας κοινολόγοι έχουν επωφεληθεί πολύ λίγο αυτόν τον πλούσιο “θησαυρό”, διότι εμάς στην ουσία μας έχουν απομείνει μόνο δύο τυποποιημένες φυλές: ο Ιστριακός κοντότριχος και ο σκληρότριχος ιχνηλάτης.
