Γράφει ο Κυνόφιλος
Για να συνεχίσει η υπέροχη φυλή των Σέττερ την πορεία της, κρατώντας τα υψηλά εργασιακά πρότυπα που θέσπισαν άξιοι εκτροφείς και την έκαναν παγκόσμια γνωστή και διάσημη, θα πρέπει τον πρώτο λόγο στην εξέλιξή της να τον έχουν, αυστηρά και μόνο, οι χρήστες του κυνηγετικού όπλου. Άλλωστε, γι’ αυτό γεννήθηκε κι εξελίχθηκε, για να βρίσκεται στην υπηρεσία του κυνηγού.
Το Αγγλικό Σέττερ, μία από τις δημοφιλέστερες φυλές σκύλων φέρμας, δημιουργήθηκε στην Αγγλία, αιώνες πριν, υπηρετώντας το κυνήγι με δίχτυα αρχικά, στη συνέχεια με γεράκι και μετέπειτα με πυροβόλο όπλο. Διανύοντας μία μεγάλη πορεία, από το τέλος του Μεσαίωνα ως τις μέρες μας, οι άνθρωποι που υπηρέτησαν και εξέθρεψαν τη φυλή αυτή διαχρονικά, τολμώ να πω ότι την εξέλιξαν σε επίπεδο τελειότητας, αφήνοντας ένα παγκόσμιο κληροδότημα, στις επόμενες γενιές.
Χάρη σε όλους αυτούς τους εκτροφείς, με τον καθένα να βάζει τη δική του… πινελιά, έχουμε ένα πραγματικό αριστούργημα ευγονικής τέχνης, κάνοντας τη φυλή παγκόσμια γνωστή για το κυνηγετικό της ταμπεραμέντο.
Η σκυτάλη της εκτροφής από την Αγγλία, πηγαίνει στην Ηπειρωτική Ευρώπη σε Ιταλία και Γαλλία. Ανάλογα τις κυνηγετικές ανάγκες, τις εδαφολογικές και τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα, οι εκάστοτε εκτροφείς προσαρμόζουν τη φυλή στις δικές τους ανάγκες και στη δική τους κυνηγετική φιλοσοφία.
Θέλω να σταθώ και να εκθειάσω ιδιαίτερα τους Ιταλούς εκτροφείς, οι οποίοι, από τις αρχές του 1900 έως και τις δεκαετίες του 1970 και του ΄80 εξέλιξαν και τελειοποίησαν τη φυλή, βάζοντας την δική τους φιλοσοφία, η οποία έχει ως βασικά χαρακτηριστικά το στιλ, την ποιότητα και την εργονομία στην κίνηση, την αιλουροειδή προσέγγιση και φέρμα. Και πάνω από όλα, οι Ιταλοί διατήρησαν και αναβάθμισαν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τη φινέτσα των Σέττερ.
Η θαυμαστή ελληνική προσπάθεια
Το «πάντρεμα» πολύ καλών και αποδοτικών στο κυνήγι θηλυκών με σκύλους πρωταθλητές TRAILER, αποδίδει τα μέγιστα και η φυλή εκτοξεύεται σαν η πιο δημοφιλέστερη στους σκύλους φέρμας, στην κυριολεξία «μεταλλαγμένη» από το αρχέγονο αγγλικό πρότυπο και προσαρμοσμένη πλέον, στις κυνηγετικές ανάγκες τις νότιας Ευρώπης. Στην Ελλάδα, από τις αρχές του 1990 και μετά, είχαμε μεγάλες επιρροές από αγγλικά Σέττερ που προέρχονταν από την Ιταλία, από διάφορες γενεαλογικές γραμμές και αυτές οι επιρροές συνεχίζονται, έστω και μειωμένες σε αριθμό, έως και τις μέρες μας.
Στη χώρα μας, έχουμε ακόμα πιο δύσκολες κλιματολογικές και εδαφολογικές συνθήκες από την γειτονική Ιταλία, ίσως τις πιο δύσκολες στην Ευρώπη. «Φιλτράραμε» πολλούς Ιταλικούς σκύλους, μέσα από την ελληνική κυνηγετική πραγματικότητα, βάζοντας το δικό μας στίγμα στη φυλή. Κρατάμε στο χέρι μας τη σκυτάλη εξέλιξης της φυλής. Μία «χούφτα» άξιων ανθρώπων δημιουργούν μία θαυμαστή κυνοφιλία, που για τα μόλις 25 έτη ηλικίας της, έχει γίνει πανευρωπαϊκά θαυμαστή και υπολογίσιμη, επιδεικνύοντας, αρκετές γενεές Αγγλικά σέττερ Ελληνικής εκτροφής που εντυπωσιάζουν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο στην αγωνιστική κυνοφιλία των κάμπων όσο και στο πρακτικό κυνήγι. Ως εδώ καλά.
Ας δούμε τι γίνεται στην γειτονική Ιταλία μετά τις δεκαετίες 1970 και 1980, όταν εξελίσσεται σε πραγματική βιομηχανία σκύλων και λειτουργεί σαν κυνοφιλικά τροφοδότρια χώρα, σε όλη την Ευρώπη.
Χάνεται σε μεγάλο ποσοστό, το κυνήγι άγριου πτερωτού θηράματος. Κάποιοι πολύ λίγοι Ιταλοί, συγκριτικά με όσους εκτρέφουν την φυλή, κυνηγούν, μόνο σε άλλες χώρες πλέον, μπεκάτσες και πέρδικες. Έχουμε μία αλλαγή ορόσημο στη φυλή. Αλλάζει η ΧΡΗΣΗ της φυλής και το Σέττερ από κυνηγετικός σκύλος μετατρέπεται σε σκύλο για σπορ.
Η φυλή πλέον εκτρέφεται από ανθρώπους που δεν είναι χρήστες του όπλου, με συνέπεια και τα «παράγωγά» τους να μην υπηρετούν το όπλο. Παράγουν ζώα για σπορ, δηλαδή εκτρέφονται αρκετές γενεές αποκλειστικά και μόνο για τις ολιγόλεπτες απαιτήσεις ενός κυνοφιλικού αγώνα, συνήθως του κάμπου και σε πολλές των περιπτώσεων ούτε καν σε άγριο θήραμα.
Αλλοίωση των χαρακτηριστικών
Η ανάγκη και ο αυτοσκοπός της εκτροφής, για τον αγώνα, ο ανταγωνισμός του αγγλικού Σέττερ με το ταχύτατο και ορμητικό Πόιντερ, ενδεχομένως και η έντεχνη υβριδοποίησή του με αυτό, αλλοιώνουν σε μεγάλο βαθμό τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της φυλής, όπως τα έπλασαν οι προγενέστεροι εκτροφείς – κυνηγοί. Ως αποτέλεσμα αυτών, η φυλή τείνει να χάσει σε μεγάλο ποσοστό το αρχικό εργασιακό της πρότυπο.
Αναφέρω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από παλαιότερη συνέντευξη του αείμνηστου Adrea Scipioni στο περιοδικό: «Σήμερα παράγονται όλο και περισσότερα αγγλικά σέττερ με μία μηχανική καλπασμού που τείνει στο τέλειο, με όλο και λιγότερο μυαλό, που μόνο συμπτωματικά μπορούν να φερμάρουν ένα άγριο ορτύκι ή μία άγρια πέρδικα».
Και συμπληρώνω: Εντυπωσιακά ορμητικά ξεκινούν με «φρενίτιδα», για να αντέξουν μόλις λίγα λεπτά. Στη φέρμα τους καταλήγουν χωρίς ανέβασμα στην αναθυμίαση, «σταπάρουν», δηλαδή ξαπλώνουν έκπληκτα ξαφνικά. Επειδή λοιπόν λόγω της μηχανικής τους καλπάζουν πιθανώς χαμηλά και ξαπλώνουν έκπληκτα στη φέρμα, βαθμολογούνται συνήθως «ΨΙΛΑ».
Τι σχέση έχει αυτού του τύπου η εργασία, με αυτή που περιγράφει το εργασιακό στάνταρ της φυλής του αγγλικού Σέττερ, με ρυθμό ηπιότερο των Πόιντερ, με συνεχείς ελέγχους αναθυμιάσεων, ανεβάσματα με τρόπο επιβραδυντικό ως την τελική στάση φέρμας και όχι με τα ευθύγραμμα «λασέ» που διαγράφει ένα Πόιντερ;
Το «λασέ» ενός γνήσιου αγγλικού Σέττερ αποτυπώνεται με οφιοειδή κίνηση. Κινείται σαν ένα αόρατο νήμα να το τραβά από το ρουθούνι του. Είναι μία αισθητική σημαντική για τον εργασιακό χαρακτήρα της φυλής και δεν περιγράφηκε τυχαία από τους παλιούς εκτροφείς και κριτές της φυλής (που ήταν πάντα παθιασμένοι κυνηγοί), γιατί συνδέεται άμεσα με την μεγάλη οσφρητική δύναμη του ζώου. Τη θέση αυτή των χαρακτηριστικών, παίρνει η μεγάλη «αψάδα», οι «κοντοί βραχίονες» και το «στράπος» (ξαφνική γυριστή φέρμα λόγω αδύναμης όσφρησης). Ολοένα και λιγότερα αγγλικά σέττερ «σπάνε» το λασέ τους, για να ανεβάσουν σε τυχόν αναθυμιάσεις.
Γιατί ένα ζώο πρέπει να ξεκινά με ξέφρενο ρυθμό (πολύ επιθυμητό χαρακτηριστικό για ορισμένους κριτές), αφού πρακτικά, μετά από λίγη ώρα στο κυνήγι, θα πετάξει τη γλώσσα σαν «γραβάτα», ανήμπορο να ελέγξει καλά τις μυρωδιές του χώρου, με το λαχάνιασμά του να ακούγεται από μακριά (ειδικά αν δεν βρει νερό), να προετοιμάζει και να ξεσηκώνει φιλύποπτα θηράματα και να καταλήγει ανήμπορο πλέον στα πόδια μας, με κάποια υπογλυκαιμία από την υπερένταση. Τα περισσότερα από αυτά, δεν διαθέτουν το ανάλογο μυαλό να προσαρμοστούν και να ξεκινήσουν μ’ έναν πιο ήπιο ρυθμό για να αντέξουν.
Αυτά τα χαρακτηριστικά αφού υπάρχουν, σημαίνει ότι προωθούνται από κάποιους, που δεν κάνουν κυνηγετική χρήση των Σέττερ τους, και έχουν πάρει διαζύγιο από το πραγματικό κυνήγι. Πρόκειται όμως για στοιχεία που περνούν όλο και περισσότερο στο DNA της φυλής, ακριβώς επειδή η φυλή στη γειτονική Ιταλία (συμβαίνει και εδώ ευτυχώς σε λίγους), κατευθύνεται από μη κυνηγούς ή μη επαρκείς κυνηγούς.
Στα χέρια «μερακλήδων» κυνηγών
Τείνει λοιπόν να χαθεί ο πραγματικός ψυχισμός της φυλής. Δεν μου φταίνε οι κυνοφιλικοί αγώνες που δίνουν την κατεύθυνση στη φυλή, αλλά ο τρόπος με τον οποίο κρίνονται οι σκύλοι. Δεν κρίνονται όπως παλιά όταν απώτερος στόχος ήταν η εξύψωση της φυλής. Όσο ακούω θεωρίες ότι οι σκύλοι δεν χρειάζεται να δαγκώνουν θηράματα, απλά να εκπαιδεύονται σε αυτά (αντίθετο με τα γενεσιουργικά και αρχέγονα ένστικτα κάθε κυνηγού της φύσης), όσο ακούω απαιτήσεις για θέσπιση κυνοφιλικών αγώνων σε «στητό» (μόλις απελευθερωμένο) θήραμα, σε μία χώρα που γίνονται τόσοι πλέον κυνοφιλικοί αγώνες σε άγρια θηράματα (ορεινή πέρδικα, μπεκάτσα, άγριο ορτύκι, μπεκατσίνι) τόσο ανησυχώ για το μέλλον αυτών των θαυμάσιων ζώων.
Εκεί που συναντώ καλά αγγλικά Σέττερ (και όχι μόνο), είναι σε χέρια «μερακλήδων» και πολύ καλών κυνηγών. Ακριβώς γιατί είναι πολύ καλοί χρήστες των σκύλων και των όπλων τους. Και όπως μου γνωστοποίησε ο σοφός φίλος μου Θεόδωρος, τo αρχαίο ελληνικό απόφθεγμα χιλιάδων ετών (φράση όπου βρίσκω την εφαρμογή της συνεχώς μπροστά στη ζωή μου): «Ο ΧΡΗΣΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ»
