Στη δεκαετία του 1990 μία γαλλική έκφραση αναπαραγόταν αδιάκοπα απο τους ειδήμονες του αγγλικού Σέττερ: «Το ποιοτικό σεττερ πρέπει να είναι «pre de terre». Χαμηλά στο έδαφος, κοντά στο έδαφος και να καλπάζει πάντα ξυραφιστά ,και πολύ χαμηλά στό έδαφος!»
Kείμενο: ΝΙΚΟΣ ΚΡΑΛΛΗΣ
Η υπερβολή αυτού του τύπου μας γέμισε μαλλιαρά … «κατσούλια» και όλοι έψαχναν μερικά χρόνια μετά να βρουν, πως στο καλό επικράτησε αυτός ο τύπος.
Βέβαια στα διεθνή πεδία αγώνων, σπάνια οι μεγάλοι αναπαραγωγοί Σέττερ ήταν τέτοιου τύπου και, θυμάμαι, στο Πανευρωπαϊκό του 2006 έψαχνα να βρω το …ανύπαρκτο αυτό πρότυπο, ανάμεσα στους σπουδαίους πρωταθλητές της μεγάλης έρευνας, τον Ράμπο, τον Νόμαρ και άλλους. Ήταν όλοι ψηλοπόδαροι με «αέρα» κάτω από την κοιλιά τους και φέρμαραν εντυπωσιακά όρθιοι!
Ο τύπος αυτός επικράτησε από μία αυθαίρετη και ιδιοτελή εξήγηση του προτύπου του Λάβερακ από κάποιους Ευρωπαίους κυνόφιλους.
Όπως συμβαίνει συχνά, κατά περιόδους διάφοροι «σοφοί» ακολουθούν δογματικές στιλιστικές απόψεις, κυρίως όταν τους λείπουν πραγματικές κυνηγετικές εμπειρίες, αυτές οι εμπειρίες που τον πρωταθλητή τον κρίνουν και από την …καρδιά και τα κουράγια.
Η προτίμηση του Λάβερακ
Ο Λάβερακ επιζητούσε ένα σκύλο με ρευστό, επίπεδο καλπασμό, με βάση μία απλή λειτουργική παρατήρηση. Τα σκυλιά που καλπάζουν «μπασκουλάροντας» (για να χρησιμοποιήσω την κατανοητή γλώσσα της αργκό των κυνοφίλων), ξοδεύουν περισσότερη ενέργεια για να ανεβοκατεβαίνουν, παρά για να κινούνται μεταφέροντας το σώμα τους παράλληλα με το έδαφος. Άρα, δεν μπορούν να αντέξουν για πολύ, ούτε μπορούν να αντέξουν όσο αυτά με πιο επίπεδο και άνετο καλπασμό. Ο επίπεδος καλπασμός είναι πιο οικονομικός σε ενέργεια και δεν χρειάζεται κανείς να είναι γνώστης υψηλού επιπέδου για να το κατανοήσει αυτό.
Ο Λάβερακ προτιμούσε το πρότυπο σώματος του αραβικού αλόγου, το οποίο στην εποχή τους (1870) ήταν η αποκάλυψη του ανθεκτικού αλόγου μεγάλων αποστάσεων. Κοντή ράχη για δύναμη, μακρύ κάτω μέρος του σώματος για μακρύ ελαστικό διασκελισμό, καλή γωνίωση στον ώμο για σταθερότητα και δύναμη, καλές γωνιώσεις στα πίσω πόδια για αλτικότητα, με μακρείς λειτουργικούς οπίσθιους μηριαίους μυς.
Βεβαίως αυτό το πρότυπο επιδέχεται κάθε αυθαίρετη εξήγηση, από κάθε κυνόφιλο, που με κάποιο τρόπο αντιλαμβάνεται το κάθε χαρακτηριστικό. Οι λέξεις επιδέχονται ότι εξήγηση τους δώσει ο καθένας από εμάς.
Σήμερα, η επιλογή του τόπου είναι υψίστης σημασίας στους αγώνες αγγλικών σκυλιών και πολλά παράπονα κινούνται στα παραλειπόμενα στους κυνοφιλικούς χώρους, για τον συγκεκριμένο τόπο που έτρεξε το κάθε ζευγάρι: Πολύ ψηλό το χορτάρι, πολύ βαθύ το όργωμα, πολύ το αγκάθι, πολύ το τριφύλλι, πολύ στεγνό, πολύ υγρό, πολύ λασπωμένο, πολύ αργιλώδες, πολύ σκονισμένο και πάει λέγοντας!
Τα αγγλικά σκυλιά, βέβαια, δεν γεννήθηκαν για να κυνηγούν σε λιβάδια γρασιδιού, ούτε στο γκαζόν του ιταλικού ορτυκοδρομίου. Γεννήθηκαν και κυριάρχησαν στον κόσμο γιατί οι κυνηγετικές ικανότητές τους και τα κουράγια τους, τα καθιέρωσαν σαν απόλυτα χρηστικά σκυλιά σε πάρα πολλές διαφορετικές και ακραίες συνθήκες. Συχνά στις πιο ακραίες που υπάρχουν στους κυνηγότοπους.
Οι δυσκολίες του κάθε τόπου
Ένα σημαντικό ζήτημα αφορά στα εδάφη τα οποία δοκίμαζε ο Λάβερακ τα σκυλιά του, και αυτά ήταν μουρ, λιβάδια με ρείκια πυκνά, συχνά στο ύψος του σκύλου και ψηλότερα. Τα δοκίμαζε επίσης σε οργώματα με πατάτες και τεύτλα και σε κομμένες ψηλές καλαμιές.
Ο Αρκράιτ περιέγραφε πόσο δύσκολο είναι να έχεις σκύλο που κυνηγά πεδινές πέρδικες σε πατατιές με βαθιές παραβόλες και αυλάκια, ο Λάβερακ περιέγραφε πόσο πολύτιμο είναι το Σέττερ που κυνηγά υδρόβια και πόση δύναμη και τέχνη χρειάζεται ο σκύλος για να κυνηγά πεδινές σε βαθιά οργώματα και τεύτλα.
Αν κυνηγήσει κανείς ορεινες πέρδικες στα δικά μας …μουρ, αυτά με τους πυκνούς οργιώδεις ρεικώνες της μεσογειακής χώρας, πιθανόν να απογοητευτεί από την απόδοση των αγγλικών σκυλιών, καθώς δεν διατηρούν καθόλου από την αλτικότητα και την δύναμη που απαιτείται για να προσπελάσουν ένα τέτοιο τόπο. Τα πιο κοντά και τα πιο «κοντά στη γη» είναι κυριολεκτικά χαμένα σε ένα τέτοιο κυνηγότοπο.
Πρόκληση για τα πολλά κυνηγόσκυλα, είναι και η ψηλή βλάστηση, το λιβάδι που έχει βλάστηση στο ύψος της ράχης του σκύλου και μπορεί να είναι από εξαιρετικά πυκνό όπως ένας τριφυλλόσπορος, πιο αραιό όπως γρασίδι σε μεγάλο ύψος, καλαμιά από σιταριές κομμένη ψηλή, ή αγκαθιώνες σε μεγάλες εκτάσεις.
Τα περισσότερα σκυλιά που περνούν από εκεί αποφεύγουν τα πολύ πυκνά σημεία γιατί δεν τα αφήνει η βλάστηση να τρέξουν και να πετάξουν εύκολα.
Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα των σκύλων είναι η μυρωδιά που δεν διαχέεται καλά ανάμεσα στα χόρτα, αφού ο κώνος της μυρωδιάς παγιδεύεται μέσα στη βλάστηση. Οι φέρμες είναι συνήθως ξαφνικές και με μεγάλη ένταση, αφού ο σκύλος συναντά ξαφνικά ένα ισχυρό κώνο αναθυμίασης μπροστά του. Στην παρακολούθηση είναι πιο επιθετικός, αφού φοβάται ότι θα χάσει την πηγή της μυρωδιάς. Γενικά το θέαμα που προσφέρει ένας δυνατός σκύλος είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό.
Εξαιρετικά δύσκολο είναι το έργο ενός σκύλου που κυνηγά σε ψηλό τριφυλλόσπορο. Το χλωρό ψηλό τριφύλλι μπερδεύεται στα πόδια του σκύλου, το πουλί μπορεί να κοταρίζει, μπορεί να μένει ακίνητο ή μπορεί να ποδαρώσει στην ευθεία. Λίγα είναι τα σκυλιά που αποδίδουν συστηματικά σε τέτοιο τόπο και ο σκύλος που θα «σκουπίσει» τον τόπο και δεν θα αφήσει ποτέ θήραμα πίσω, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας.
Η αυτοσυγκέντρωση που οφείλει να έχει ένας σκύλος για να δουλέψει, κυρίως στο ορτύκι ή σε πιασμένες καμπίσιες πέρδικες, μέσα σε τέτοιο κυνηγότοπο είναι μοναδική. Και αποτελεί σπάνιο εύρημα πια, ανάμεσα στα αγγλικά σκυλιά.
Το αποκορύφωμα της ταλαιπωρίας είναι οι εκτεταμένοι αγκαθιώνες των Βαλκανίων από αγριάδες, κολιτσίδες και γαϊδουράγκαθα, εκεί όπου κυνηγιούνται οι καμπίσιες. Εκεί μόνο ο κουρεμένος σκύλος επιβιώνει και εννοώ κουρεμένος σαν Πόιντερ.
Εκεί που φαίνεται το κουράγιο
Οι κολιτσίδες κολλάνε παντού και κυρίως στις πτυχές του δέρματος, στις μασχάλες, στα μπούτια, στους όρχεις, στα αυτιά, στην ουρά και εκεί δημιουργούν ένα αγκαθωτό πλέγμα που καίει και τραυματίζει το δέρμα. Όταν τα αγκάθια έχουν βραχεί και περάσει από πάγους, τότε μαλακώνουν. Το κυνηγι δεν είναι δύσκολο, τα πουλιά κρατάνε, και μάλιστα δεν ποδαρώνουν ιδιαίτερα γιατι έχουν κάλυψη και νοιώθουν ασφαλή, πρόκειται, δηλαδή, για μία εντελώς διαφορετική κατάσταση σε σχέση με τα πουλιά στο χαμηλό γρασίδι, που νιώθουν εκτεθειμένα.
Προσωπικά ο χειρότερος κυνηγότοπος που έχω υποβάλλει στα σκυλιά μου ήταν σε ζεστή έρημο με τριμένη πέτρα, και απλωμένους μικρούς κάκτους που άφηναν τα βελόνια τους στα πόδια του σκύλου. Ένας σκύλος που τρέχει και κυνηγά για μέρες και βρίσκει θήραμα σε τέτοιο τόπο, είναι αναμφισβήτητα ένας σκύλος με μεγάλα κουράγια.
Κανείς από αυτούς τους τόπους δεν είναι το ιδανικό λιβαδάκι που κατά κανόνα επιλέγεται για τους αγώνες των αγγλικών φυλών. Εκεί όλα έχουν κουράγιο, όλα έχουν ταχύτητα και στιλ, όλα κυνηγάνε όλα δείχνουν… κυρίαρχοι του ορίζοντα.
Αυτό που χρειάζονται αυτοί οι τόποι που περιγράφω όμως είναι πολύ συγκεκριμένο. Χρειάζονται, καταρχήν αγγλικά σκυλιά που να μην είναι υπερβολικά χαμηλά στα πόδια, ούτε υπερβολικά μικρόσωμα. Το ύψος των ποδιών δίνει πλεονέκτημα στα σκυλιά που κινούνται σε τέτοιο τόπο. Η κίνηση των ποδιων με τον ιδανικό καλπασμό είναι ξυραφιστή.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει σ’ ένα λιβάδι αλλά σε τέτοιους τόπους αυτή η κίνηση δεν είναι ούτε απαράιτητη αλλά ούτε καν βολική. Χρειάζεται κίνηση ελεύθερη από ψηλά από τα ισχία και τους αγκώνες με δύναμη και εύρος. Κάτι που δεν υπάρχει χωρίς σκέλη με αρκετό μήκος.
Το πώς φερμάρει και το πώς προσεγγίζει δεν είναι τόσο σημαντικό, αν και η ψηλή βλάστηση θέλει
σκυλιά μάλλον επιθετικά στην προσέγγιση γιατί το θήραμα και κρατάει στην κάλυψη και δεν πετάγεται εύκολα.Μετά χρειάζεται όγκος. Όχι όγκος λυμφατικός, αλλά μυϊκός όγκος στο σώμα και αρκετό κόκκαλο στα πόδια για να διασχίζει την πυκνή βλάστηση χωρίς καταπόνηση. Χρειάζεται ο σκύλος να μπορεί να εκμεταλλεύεται την αδράνεια της ταχύτητάς του. Αυτό είναι απλός νόμος της φυσικής.
Καρδιά, ψυχή και νοοτροπία
Αυτός είναι ο λόγος που το παλαιότερο Σέττερ που βλέπουμε στις γκραβούρες έδειχνε βαρύτερο. Κυρίως τα παλαιότερα γαλλικού τύπου Σέττερ και τα αμερικάνικα Σέττερ του βορά, όπως και τα σκανδιναβικά, είναι αισθητά πιο μυώδη από το σύγχρονο μεσογειακό προϊόν.
Η άποψη για το πώς πρέπει να φερμάρει σε τέτοιους τόπους είναι δευτερεύουσα. Αν και για πολλούς είναι η πεμπτουσία της κυνηγετικής πρακτικής έχει ελάχιστη σημασία. Σε ψηλή βλάστηση βολεύει ένα σκυλί που φερμάρει όρθιο αλλά σήμερα, είτε με μπίπερ, είτε με GPS, βρίσκουμε το σκύλο (ακόμα και ανάσκελα).
Μετά χρειάζεται καρδιά, ψυχή και νοοτροπία. Δυστυχώς σήμερα η αναζήτηση νοοτροπίας εξαντλείται στην απομάκρυνση, και τα υπόλοιπα στοιχεία ενός σκύλου δεν τα βλέπουμε ποτέ.
Η δυνατότητα ενός σκύλου να κινηθεί ανεξάρτητα και να μην δεσμεύεται οπτικά από τον κυναγωγό είναι γενετικά μεταβιβαζόμενη. Ελάχιστα σκυλιά έχουν εξόδους σε τέτοιους δύσκολους κυνηγότοπους, με επιμονή και απαιτήσεις, τόσες που να αξιολογηθούν για αυτές τις ικανότητες.
Με την έλλειψη συναντήσεων θηράματος και εξόδων, ο σκύλος χωρίς σπουδαία ψυχοσωματική ανάπτυξη, χωρίς νοοτροπία, χωρίς γνώση του «που πάω, τι ψάχνω, τι μπορώ να καταφέρω και πως μπορώ να το καταφέρω», γίνεται όλο και συχνότερος, και οι φυλές φτωχότερες.
Και τι μας απομένει…πως ο σκύλος πρέπει να είναι ….pre de terre!
