Παίρνω αφορμή για το άρθρο που ακολουθεί από μια συζήτηση που έτυχε να είμαι παρόν και να ακούσω πριν μερικά χρόνια για έναν πολύ μεγάλο σκύλο πρωταθλητή αναπαραγωγό: Μεγάλος Ιταλός εκτροφέας ρώτησε έναν διεθνή κριτή εάν ο ανωτέρω σκύλος φερμάρει! Φτάσαμε λοιπόν να μιλάμε για τα αυτονόητα; Για τα δεδομένα; Ποια είναι η διαδρομή των πόιντερ και σέττερ;
του Θεόδωρου Ζαλαβρά
Η αναπαραγωγή σκύλων ράτσας, που αποτελούσε στην αρχή του προηγούμενου αιώνα ένα πρωτοποριακό και μεμονωμένο γεγονός σε λίγες χώρες (Βασιλιάδες, κόμηδες, δούκες, μοναστήρια), γρήγορα διαδόθηκε καλύπτοντας σε λίγο χρονικό διάστημα όλη την Ευρώπη. Στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα, λόγω οικονομικών δυσκολιών, επικοινωνίας και μετακινήσεων κυνόφιλων και ζώων, επηρεάστηκε αρνητικά η εξέλιξη της αναπαραγωγής. Μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο, κάποιοι οικονομικά ανεξάρτητοι κυνόφιλοι Ιταλοί, έφεραν στη χώρα τους τα καλύτερα δείγματα πόιντερ και σέττερ που υπήρχαν στην Ευρώπη, η χρήση των οποίων στην αναπαραγωγή, έχει αποτελέσει την γενετική βάση για τους υπάρχοντες σήμερα πληθυσμούς πόιντερ και σέττερ.
Εφαρμόστηκε έτσι μια μέθοδος αναπαραγωγής που διήρκησε περίπου μέχρι το 1980 και οι φυλές υποδιαιρέθηκαν σε γραμμές αίματος αρκετά καθορισμένες και αναγνωρίσιμες, όπου τα κληρονομικά χαρακτηριστικά προσέφεραν σε πολύ κόσμο άπειρες δυνατότητες ζευγαρώματος και συνδυασμών. Δυστυχώς τότε, όπως και τώρα, η ράτσα καταγωγής είναι η μόνη απόδειξη για να ορίσει τον γεννήτορα, αλλά ο σκύλος έχει πολύ σύντομη ζωή για να είναι σε θέση να την εκμεταλλευτεί πλήρως. Έτσι η πληροφορία σχετικά με την δυνατότητα μεταβίβασης των χαρακτηριστικών στους απογόνους, αν και πολύτιμη, είναι πάντα καθυστερημένη, γιατί στην ουσία ο καλύτερος έλεγχος ενός γεννήτορα είναι ο απογονικός έλεγχος (αποδόσεις των απογόνων).
Κοιτάζοντας τα Pedigree των πρωταγωνιστών σκύλων τα τελευταία 15-20 χρόνια, συμπεραίνουμε ότι μεταξύ τους υπάρχουν σημαντικές γενετικές συγγένειες και τείνουμε όλο και περισσότερο στο σχηματισμό μια μόνης γραμμής αίματος. Γι’ αυτό και γίνεται αναφορά σε μειωμένο αριθμό αναπαραγωγών με μια επακόλουθη εξασθένιση των γονιδίων. Η θεωρία ότι υπάρχει ένας καλός αναπαραγωγός για όλες τις γραμμές αίματος είναι λίγο απλοϊκή, αν και υπάρχουν γεννήτορες που μπορούν να περάσουν στους απογόνους τους ένα αναγνωρίσιμο “αποτύπωμα”. Kατά τη γνώμη μου το εφαρμοζόμενο σήμερα σύστημα ανάδειξης αναπαραγωγών έχει ένα κενό: Δεν λαμβάνει υπ’ όψην του το μέσο όρο (Μ.Ο.) των απογόνων. Σύμφωνα με τους νόμους της γενετικής βελτίωσης, ένας αναπαραγωγός προκαλεί βελτίωση στη φυλή του όταν ο Μ.Ο. αποδόσεων (επιδόσεων) των απογόνων του είναι υψηλότερος από το Μ.Ο. απόδοσης των προγόνων τους. Με άλλα λόγια, αν έχουμε έναν σκύλο πρωταθλητή αναπαραγωγό με 500 απόγονους και 3 πρωταθλητές από αυτούς και έναν δεύτερο σκύλο με 25 απογόνους και 3 πρωταθλητές, είναι σαφές ότι ο δεύτερος σκύλος προκαλεί μεγαλύτερη βελτίωση στη φυλή του, γιατί ο μέσος όρος των απογόνων του είναι πολύ υψηλότερος του πρώτου.
Τα τελευταία χρόνια οι γεννήτορες που χρησιμοποιούμε στις αγγλικές φυλές, προέρχονται συνήθως από τους αγώνες. Ξέρουμε ότι οι αγώνες όσο αξιόπιστοι και να είναι, πάντα είναι μια προσομοίωση του κυνηγίου. Οι αγώνες είναι μια κατάσταση που διευκολύνει σε σχέση με το κυνήγι στην επιλογή. Τονίζουν κυρίως τις στιλιστικές ικανότητες αλλά και τις κυνηγετικές, με την στενή έννοια το όρου (οξυδέρκεια, εξυπνάδα, ψυχολογική αντοχή στην εκπαίδευση). Είναι αυτές που οδηγούν στο αποτέλεσμα και επομένως χρήσιμες στους κυνηγούς, χωρίς όμως να επαληθεύονται. Μιλάω για την μη επαλήθευση και όχι για την απουσία επαλήθευσης.
Ένα άλλο στοιχείο, είναι η διάκριση μεταξύ του πόσα πολλά χαρακτηριστικά μπορεί να έχειένας σκύλος εκ του φυσικού του και επομένως μεταβιβάσιμα στους απογόνους και πόσα επίκτητα (συνεχής εκπαίδευση σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο). Υπάρχουν σκυλιά με εξαιρετικές ιδιότητες αλλά είναι δύσκολο να εντοπιστούν, αφού μόνο εάν παρουσιαστούν στους αγώνες μπορούν να προοριστούν για την αναπαραγωγή. Για κάποιους το πάντρεμα κυνήγι αγώνες δεν είναι δυνατό, επειδή το κυνήγι είναι ιδιότητα των κυνόφιλων κυνηγών που αφιερώνουν στην προετοιμασία του σκύλου τους ώρες και ώρες, ημέρες, εβδομάδες, όλο το χρόνο, με πολύ λίγες συναντήσεις θηράματος, αλλά κερδισμένες με πολύ ιδρώτα, έχοντας πραγματοποιήσει εκείνες τις διάσημες επαληθεύσεις (νοημοσύνη, ταμπεραμέντο, μύτη, κυνηγετικό ένστικτο) που οι αγώνες δεν μπορούν. Αυτός ο τρόπος επιλογής αναδεικνύει τον αληθινό σκύλο κυνηγό, επειδή υποβάλλεται σε δύσκολες συνθήκες δοκιμασίας (πολύωρο κυνήγι, όχι πάντα ευνοϊκός αέρας, δύσκολα ανομοιόμορφα τερέν κ.λπ.)
Ακόμα θα ήθελα να τονίσω τον ζωτικής σημασίας ρόλο που αντιπροσωπεύεται από τους κριτές αγώνων. Όσο περισσότερο οι κριτές γίνονται ειδήμονες και χαρισματικοί, τόσο λιγότερο οι φυσιολογικές ατέλειες του συστήματος επιλογής θα είναι σε θέση να προκαλέσουν ζημιές στη φυλή. Επομένως φτάνει μόνο η διάκριση στους αγώνες; Νομίζω ότι το κλειδί είναι στην εφαρμογή των κριτηρίων. Κυρίως στην αυστηρότητα και την απόρριψη από κριτές και εκτροφείς και αποκλεισμό κάποιων πρωταθλητών από την αναπαραγωγή για να πάει μπροστά μια φυλή. Αλλά το σίγουρο είναι ότι τον μεγαλύτερο ρόλο στην βελτίωση μιας φυλής παίζει το “μάτι” του χαρισματικού εκτροφέα. Τα παραδείγματα στην διαδρομή των φυλών που μας ενδιαφέρουν είναι αδιαμφισβήτητα.
Συμπερασματικά, για μένα ο γεννήτορας είναι αυτό το σκυλί (αρσενικό ή θηλυκό) που, εκτός του ότι πληροί τα στάνταρ της φυλής του στο μέγιστο βαθμό, είναι απόλυτος κυνηγός και το αποδεικνύει ΠΑΝΤΟΥ και ΠΑΝΤΑ χωρίς να διαλέγει τερέν και θήραμα. Όσο απλά και αν φαίνονται τα παραπάνω, εάν εφαρμοσθούν απόλυτα είναι σίγουρο ότι θα έχουμε βελτίωση της κάθε φυλής συνολικά. Γιατί νομίζω ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε φτάσει στο σημείο να βλέπουμε σκυλιά που μόνο “τρέχουν”.
