Επανερχόμαστε σε ένα κλασσικό κλινικό πρόβλημα που το αντιμετωπίζουμε συχνά στην κλινική πράξη. Ο τίτλος του άρθρου δεν είναι τυχαία στον πληθυντικό αριθμό, ακριβώς επειδή τα αίτια των φλεγμονών του εξωτερικού αυτιού είναι πολλά.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε, πως κάθε σκύλος εμφανίζει τουλάχιστον μια φορά στην ζωή του έξω ωτίτιδα. Τα συμπτώματα είναι χαρακτηριστικά: ο σκύλος τινάζει το κεφάλι του ή το γέρνει προς μια πλευρά, συχνά υπάρχει κάποιου είδους έκκριμα, συνήθως δύσοσμο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρούνται έντονη φαγούρα (κνησμός), ανορεξία ή ακόμα και πυρετός. Πολλές φορές μια έξω ωτίτιδα είναι μέρος ενός γενικότερου προβλήματος του οργανισμού, ενώ άλλες φορές είναι είτε το μόνο πρόβλημα, είτε είναι η πρώτη εκδήλωση μιας συστηματικής ασθένειας. Πρακτικά είναι εύκολο να μιλήσουμε για ωτίτιδα, αλλά δύσκολο να προσδιορίσουμε το ακριβές αίτιο.

Ας αρχίσουμε με τους προδιαθετικούς παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί δεν είναι τα αίτια και από μόνοι τους δεν προκαλούν έξω ωτίτιδα. Κατά μια έννοια «ανοίγουν τον δρόμο» στα αίτια, ώστε αυτά να εκδηλώσουν την παθογόνο δράση τους. Φυσιολογικά στο εσωτερικό του ακουστικού πόρου παράγεται μια λιπαρή ουσία η οποία ονομάζεται κυψελίδα, αλλά αρκετοί ιδιοκτήτες την ονομάζουν λόγω της λιπαρότητάς της «κερί του αυτιού». Η ουσία αυτή προστατεύει το αυτί διότι δεν ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Καθώς παράγεται συνεχώς, απομακρύνεται και συνεχώς. Αν υπάρχουν συνθήκες κακού αερισμού του αυτιού, συνθήκες που παρεμποδίζουν την ομαλή απομάκρυνσή της και συνθήκες αυξημένης υγρασίας, τότε εκτός από τη συσσώρευσή της αρχίζει και η τάγγισή της. Τα λιπαρά που την αποτελούν διασπώνται σε δύσοσμες και ερεθιστικές ουσίες. Η προστατευτική της ισχύ μειώνεται σημαντικά ενώ τα προϊόντα της διάσπασης προκαλούν ερεθισμό. 

 Τέτοιοι παράγοντες είναι:

• Τα γενικά νοσήματα που προκαλούν ανοσοκαταστολή… Πρόκειται για ασθένειες που μειώνουν την άμυνα του οργανισμού και ευνοούν την εγκατάσταση μικροβίων, μυκήτων κλπ όπως πχ ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια κ.λπ.
• Η στένωση του έξω ακουστικού πόρου. Πρόκειται για το «κανάλι» του αυτιού το οποίο μπορεί να είναι στενό είτε από «κακή» κατασκευή, είτε λόγω σοβαρής χρόνιας φλεγμονής. Η στένωση αυτή εμποδίζει τον καλό αερισμό ενώ ευνοεί τη συσσώρευση εκκριμάτων.
• Η υπερτρίχωση. Σε ορισμένους σκύλους υπάρχει ένα μικρό «δάσος» στην είσοδο του ακουστικού πόρου, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται ο αερισμός και η απόρριψη των εκκριμάτων.
• Η αυξημένη υγρασία του περιβάλλοντος, η οποία με τον ατμοσφαιρικό αέρα εισχωρεί στο αυτί. Η υγρασία αλλοιώνει την κυψελίδα και ευνοεί την ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Σκύλοι που ζουν σε υγρά κλίματα παρουσιάζουν συχνότερα έξω ωτίτιδες σε σχέση με σκύλους που ζουν σε ξηρά κλίματα. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να έχει το συχνό μπάνιο ή η συχνή κολύμβηση.
• Ορισμένα φαρμακευτικά καθαριστικά του αυτιού είναι από τη φύση τους ερεθιστικά. Τα σκευάσματα αυτά δρουν διαλύοντας την κυψελίδα. Αυτή η δράση τους σε ένα βαθμό είναι επιθυμητή διότι αφαιρούν την πλεονάζουσα κυψελίδα από το αυτί και έτσι το καθαρίζουν. Αν όμως γίνει κατάχρηση είτε ως προς τη ποσότητα, είτε ως προς την συχνότητα καθαρισμού, τότε προκαλείται ερεθισμός του ακουστικού πόρου.
• Διάφορα τραύματα του αυτιού προδιαθέτουν σε επιμολύνσεις, εφόσον δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως και σωστά.
• Σε πολλές φυλές, το πτερύγιο του αυτιού καλύπτει την είσοδο του ακουστικού πόρου. Αυτό παρέχει κάποια προστασία, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να δημιουργήσει και συνθήκες «ασφυξίας» μέσα στο «κανάλι του αυτιού». Σε φυλές όπως τα Κόκερ και τα Μπήγκλ, που το πτερύγιο είναι ιδιαίτερα μακρύ και σέρνεται στο έδαφος, όταν έχουν τη μύτη κάτω και ερευνούν, οι ωτίτιδες είναι πιο συχνές.

Η γνώση των προδιαθετικών παραγόντων είναι σημαντική, διότι η πρόληψη των φλεγμονών του έξω ωτός στηρίζεται στην αντιμετώπισή τους. Η περιοδική αποτρίχωση της εισόδου του έξω ακουστικού πόρου με τσιμπιδάκι, λαβίδα ή κουρευτική μηχανή καθώς και η ανά 10ημερο εφαρμογή ενός ήπιου καθαριστικού στον έξω ακουστικό πόρο στη σωστή ποσότητα, είναι επιβαλλόμενες ενέργειες όπως άλλωστε και η αποφυγή του συχνού μπάνιου.