{module Kyrgias}
Ο κτηνίατρος Ιγνάτιος Λιαπής μας μιλάει για τη χειρουργική αντιμετώπιση του καταρράκτη στον σκύλο και στη γάτα.
Ο καταρράκτης στον σκύλο και στη γάτα είναι ένα από τα πιό συχνά νοσήματα που προκαλούν τύφλωση σε ένα κατοικίδιο. Το πρόβλημα αλλά και η αντιμετώπισή του μοιάζει με αυτή του ανθρώπου, αφού το μάτι του σκύλου ή της γάτας μοιάζει πολύ με το ανθρώπινο μάτι. Λειτουργεί όπως μια φωτογραφική μηχανή και όπως και η φωτογραφική μηχανή, περιλαμβάνει τα διαθλαστικά του μέρη, δηλαδή τον κερατοειδή και τον κρυσταλλοειδής φακό. Όταν μιλάμε για καταρράκτη, εννοούμε ότι ο κρυσταλλοειδής φακός μεταβάλλεται και αλλάζει η αρχιτεκτονική του δομή, με αποτέλεσμα τη θόλωσή του. Στην περίπτωση αυτή το φως εμποδίζεται να περάσει προς το πίσω μέρος του οφθαλμού, προς τον αμφιβληστροειδή, με αποτέλεσμα να χειροτερεύει διαρκώς η όραση.
Αρκετοί πιστεύουν ότι ο καταρράκτης είναι αποκλειστικά γεροντικό νόσημα, όμως δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο καταρράκτης θα εμφανιστεί αποκλειστικά και μόνο στα ηλικιωμένα ζώα. Είναι γεγονός ότι σε αρκετά γέρικα σκυλιά και γατιά ο κρυσταλλοειδής φακός θολώνει, όμως αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρόκειται για καταρράκτη. Πολλές φορές ο ιδιοκτήτης ενός ηλικιωμένου ζώαυ παρατηρεί ένα θόλωμα στο μάτι του ζώου του, το οποίο όμως δεν είναι καταρράκτης αλλά είναι μιά σκλήρυνση του φακού, κάτι σαν τη δική μας πρεσβυωπία, που προκαλεί το θόλωμα. Το πρεσβυωπικό μάτι μπορεί να φαίνεται θολό, όμως επί της ουσίας δεν δημιουργεί πρόβλημα όρασης στον σκύλο ή στη γάτα. Ο καταρράκτης είναι κάτι διαφορετικό, αφού προκαλείται, όχι από τη σκλήρυνση αλλά από την αλλαγή στην αρχιτεκτονική δομή του φακού. Ο καταρράκτης εμφανίζεται σε διαφορετικές μορφές, δεν είναι μόνο ο γεροντικός: υπάρχει ο συγγενής, υπάρχει ο μεταβολικός:για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι τα ζώα που έχουν σάκχαρο, σε πολύ μεγάλο ποσοστό εμφανίζουν και καταρράκτη, αυτός είναι ο μεταβολικός καταρράκτης. Επίσης, υπάρχει ο μετατραυματικός καταρράκτης που εμφανίζεται μετά από κάποιο τραύμα του οφθαλμού, αντίστοιχα υπάρχει ο μεταφλεγμονώδης, μετά από κάποια φλεγμονή του οφθαλμού. Άρα, υπάρχουν πολλές αιτίες και αντίστοιχα πολλές ηλικίες που μπορεί να εμφανιστεί ο καταρράκτης σε έναν σκύλο ή μιά γάτα.
Ένας άλλος διαχωρισμός αφορά το σημείο στο οποίο εμφανίζεται. Υπάρχει ο πυρηνικός καταρράκτης όταν θολώνει το κέντρο του κρυσταλλοειδούς φακού, ενώ υπάρχει ο φλοιικός καταρράκτης όταν θολώνει η περιφέρεια του φακού.
Από άποψης διάγνωσης και θεραπείας, ο καταρράκτης εμπίπτει στις αρμοδιότητες του εξειδικευμένου οφθαλμιάτρου-κτηνιάτρου. Ο γενικός κτηνίατρος, εάν υποπτευθεί ότι ένα κατοικίδιο νοσεί από καταρράκτη, θα πρέπει να το παραπέμψει σε κάποιον ειδικό για τα περαιτέρω. Το πρώτο βήμα είναι η διάγνωση, στην οποία προσπαθούμε να διαπιστώσουμε εάν ο καταρράκτης είναι η μοναδική αιτία για τη μειωμένη όραση του ζώου. Πολλές φορές, συνυπάρχουν κι άλλα νοσήματα στον οφθαλμό, οπότε κι αν ακόμα διορθώσουμε τον καταρράκτη, δεν θα επανέλθει η όραση του ζώου. Η ακριβής διάγνωση είναι δουλειά του ειδικού οφθαλμιάτρου-κτηνιάτρου ο οποίος θα εξαντλήσει τις υπόλοιπες πιθανότητες και θα διαπιστώσει εάν υπάρχουν και άλλα προβλήματα. Στην περίπτωση που θα διαγνωστεί αποκλειστικά και μόνο καταρράκτης, η αντιμετώπιση είναι μόνο χειρουργική, όπως άλλωστε και στον άνθρωπο. Δεν υπάρχει κάποια άλλη θεραπεία παρά μόνο η αφαίρεση του καταρρακτικού φακού και η αντικατάστασή του από έναν τεχνητό φακό. Σήμερα, η χειρουργική επέμβαση στον σκύλο γίνεται όπως ακριβώς γίνεται και στον άνθρωπο. Δεν υπάρχει μεγάλη τομή, δεν βγαίνει ολόκληρος ο φακός, βγαίνει μόνο το εσωτερικό του με μιά πολύ μικρή τομή τριών χιλιοστών, με τη βοήθεια μιάς ειδικής συσκευής φακοθρυψίας που λειτουργεί με υπέρηχο και αναρρόφηση και στη θέση του μπαίνει ένας μικρός τεχνητός φακός που αποκαθιστά πλήρως την όραση. Η επέμβαση είναι απλή, όπως και στον άνθρωπο, όμως στον σκύλο γίνεται με ολική αναισθησία ώστε να εξασφαλίζουμε την ακινησία εκτός από την αναλγησία. Η παραμονή στην κλινική είναι μίας ημέρας, συνήθως το κατοικίδιο έρχεται στην κλινική το πρωί και φεύγει το ίδιο απόγευμα. Δεν υπάρχουν γάζες, δεν υπάρχουν πληγές, απλώς αφήνουμε ένα κολλάρο για τις πρώτες τέσσερις ημέρες και έπειτα δίνουμε ένα κολλύριο και η ανάρρωση είναι πολύ γρήγορη. Για τους καταρράκτες που χειρουργούνται έγκαιρα, το ποσοστό επιτυχίας αγγίζει το 100%, με ασήμαντα μικρό ποσοστό επιπλοκών και προβλημάτων. Τι εννοούμε, όμως, ότα λέμε “έγκαιρα”; Παλιότερα, όχι μόνο στα κατοικίδια αλλά και στον άνθρωπο, έλεγαν “αφήστε τον καταρράκτη να ωριμάσει”, όμως αυτό έχει ξεπεραστεί εδώ και πολλά χρόνια. Αν αφεθεί και “υπερ-ωριμάσει” ο φακός, μετά θα έχει σκληρύνει πολύ η ουσία του φακού, οπότε η χειρουργική επέμβαση γίνεται πιο δύσκολη και μεγαλύτερης διάρκειας, άρα αυξάνονται οι πιθανότητες επιπλοκών. Άρα, είναι καλύτερα να γίνεται έγκαιρα η διάγνωση και να μην καθυστερούμε στον προγραμματισμό της θεραπείας.
Ένα άλλο σημείο που πρέπει να γνωρίζουν οι ιδιοκτήτες των ζώων είναι ότι η όραση του σκύλου και της γάτας είναι διαφορετική από αυτή του ανθρώπου, αφού τα ζώα τη χρησιμοποιούν για διαφορετικό λόγο. Ο άνθρωπος, στην πρώτη δυσκολία να διαβάσει κάτι, θα παραπονεθεί αμέσως και θα απευθυνθεί σε έναν ειδικό, οπότε θα είναι σίγουρα έγκαιρη η διάγνωση. Όμως, ένας σκύλος ή μια γάτα, για να φτάσουμε να καταλάβουμε ότι δυσκολεύεται να δει καλά, το πρόβλημα θα έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό που πλέον θα είναι δύσκολο να χειρουργηθεί, ή ενδεχομένως να έχει δημιουργηθεί και κάποιο άλλο πρόβλημα στον οφθαλμό που να δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη θεραπεία.
Επίσης, είναι καλό να επισημάνουμε ότι, λόγω των ιδιαιτεροτήτων στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των ζώων, είναι καλό να ασχολούνται με τα προβλήματα καταρράκτη του σκύλου και της γάτας οι εξειδικευμένοι οφθαλμίατροι-κτηνίατροι και όχι οι συνάδελφοι οφθαλμίατροι που ασχολούνται με τον άνθρωπο. Αυτό συνέβαινε περισσότερο στο παρελθόν και δημιουργούσε διάφορα προβλήματα, επειδή, όσο κι αν μοιάζουν τα προβλήματα, όσο κι αν μοιάζουν τα ανατομικά μέρη και η φυσιολογία του οφθαλμού του σκύλου και της γάτας με του ανθρώπου, υπάρχουν κάποιες μικρές διαφορές που είναι κρίσιμες για την επιτυχία της επέμβασης καθώς και της παρακολούθησης της μετεγχειρητικής πορείας του ζώου ώστε να έχουμε ένα τέλειο αποτέλεσμα.
