Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει ήδη προειδοποιήσει εδώ και μερικά χρόνια ότι τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Αυτό που ακολουθεί είναι μια μικρή ιστορία, του πως κάποια καλά φάρμακα καταλήγουν άχρηστα.
Η ανακάλυψη των αντιβιοτικών ήταν και παραμένει μια κομβικής σημασίας εξέλιξη στην ιστορία της επιστήμης. Μέχρι την εποχή εκείνη (1929) οι λοιμώξεις και οι μολύνσεις αντιμετωπίζονταν με διάφορα μικρής αποτελεσματικότητας γιατροσόφια. Στην πραγματικότητα όλα εξαρτιόνταν από την ισχυρή ή την ασθενική κράση του ασθενούς ή του άρρωστου ζώου. Εκτός από αυτό, οι χειρουργικές επεμβάσεις ήταν ένα μεγάλο ρίσκο διότι δεν υπήρχε η κάλυψη με αντιβιοτικά προς αποτροπή των μετεγχειρητικών λοιμώξεων. Τα αντιβιοτικά άλλαξαν με επαναστατικό τρόπο την εικόνα αυτή. Οι μολύνσεις και οι λοιμώξεις (οι περισσότερες τουλάχιστον) μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και οι χειρουργικές επεμβάσεις μπορούσαν να υποστηριχθούν με κάλυψη αντιβιοτικών.
Κάπου εδώ όμως τελειώνει το θαύμα και αρχίζει η αντίστροφη πορεία προς την καταστροφή. Είτε από άγνοια (στην αρχή) είτε από αδυναμία ελέγχου (αργότερα), είτε από οικονομικό συμφέρον (τελικά) η χρήση των αντιβιοτικών κατέληξε κατάχρηση. Για ψύλλου πήδημα ιατροί και κτηνίατροι χορηγούσαν αντιβιοτικά. Ακόμα χειρότερα, τα αντιβιοτικά βρήκαν εφαρμογή στην βιομηχανική κτηνοτροφία και στις ιχθυοκαλλιέργειες ως αυξητικοί παράγοντες. Αυτό σημαίνει ότι δεν τα χρησιμοποιούσαν πλέον ως μέσα θεραπείας, αλλά και ως μέσα πρόληψης, καθώς και ως μέσα αύξησης της παραγωγικότητας. Στην Αμερική ψεκάζουν με αεροπλάνο διάφορα αντιβιοτικά σε μηλιές για να καταπολεμήσουν ένα μικρόβιο που προκαλεί ζημιές στα μήλα.
Σε ότι αφορά τα σκευάσματα που προορίζονταν για ανθρώπινη χρήση, είναι σε όλους γνωστό ότι πολλές φοβικές μητέρες μόλις αρπάξει το παιδί κάποια ίωση σπεύδουν στο φαρμακείο να αγοράσουν αντιβιοτικά, χωρίς ιατρική συμβουλή και ενώ είναι ένα επιστημονικό δεδομένο ότι τα αντιβιοτικά δεν καταπολεμούν τις ιώσεις. Για να μην πάμε μακριά δεν είναι λίγοι εκείνοι οι κυνηγοί οι οποίοι, ότι μα ότι και αν είχε ο σκύλος τους του έδιναν αντιβίωση. Με αυτές τις πρακτικές καθώς και άλλες που για οικονομία χώρου δεν αναφέρω, έχουν χρησιμοποιηθεί συνολικά εκατομμύρια τόνοι αντιβιοτικών.
Η φύση όμως εκδικείται ή αν προτιμάτε τιμωρεί την ύβρη. Η κατάχρηση των αντιβιοτικών οδήγησε στην εμφάνιση ανθεκτικών μικροβίων. Τα μικρόβια αυτά ανέπτυξαν σιγά σιγά αντοχή απέναντι σε ένα ή σε περισσότερα αντιβιοτικά. Οι ειδικοί που ασχολούνται με αυτόν τον τομέα απομόνωσαν μικρόβια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά από το έδαφος και από τον βυθό της θάλασσας, ακόμα και από απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη. Το πρόβλημα γίνεται κατανοητό αν σκεφτείτε έναν ασθενή άνθρωπο ή ένα ασθενές ζώο από νόσο που οφείλεται σε κάποιο μικρόβιο. Αν στον άνθρωπο αυτόν ή στο ζώο αυτό χορηγηθεί ένα αντιβιοτικό έναντι του οποίου εμφανίζει αντοχή το υπεύθυνο μικρόβιο, τότε όχι μόνο δεν θα υπάρξει θεραπεία, αλλά αντίθετα θα υπάρξει και επιδείνωση του νοσήματος. Αυτό θα συμβεί διότι το αντιβιοτικό θα σκοτώσει όλα τα ανταγωνιστικά μικρόβια, αφήνοντας άθικτο μόνο εκείνο που προκαλεί την αρχική νόσο. Στην Αμερική πεθαίνουν ετησίως 23.000 (είκοσι τρείς χιλιάδες!!!!) άνθρωποι από προσβολή τους από ανθεκτικά μικρόβια.
Η πρώτη πενικιλίνη που ανακάλυψε ο Φλέμινγκ το 1929 είναι πλέον άχρηστη, ενώ είχε σώσει εκατομμύρια ζωές στα πρώτα χρόνια πριν την εμφάνιση των πρώτων ανθεκτικών μικροβίων. Η εικόνα γίνεται πιο ζοφερή αν υπολογίσει κανείς ότι το κόστος έρευνας και παραγωγής ενός καινούργιου αντιβιοτικού ανέρχεται σε 100.000.000 (εκατό εκατομμύρια) δολάρια ΗΠΑ.
Καμία εταιρεία δεν μπορεί να ξοδέψει ένα τέτοιο ποσό για να βγάλει στην αγορά ένα φάρμακο το οποίο σε λίγα χρόνια θα είναι άχρηστο και συνεπώς δεν θα πουλάει.
Υπάρχουν και καλά νέα. Η έρευνα έχει δείξει ότι αν περιοριστεί η χρήση των αντιβιοτικών τότε, αργά αλλά σταθερά η ευαισθησία των μικροβίων επανεμφανίζεται. Επομένως είναι στο χέρι όλων μας να διατηρήσουμε το πολύτιμο φαρμακευτικό οπλοστάσιο που έχουμε. Είτε είμαστε οι ειδικοί επιστήμονες, είτε οι ιδιοκτήτες ενός ζώου πρέπει να είμαστε όλοι συγκρατημένοι στη χρήση των αντιβιοτικών.
