Η κυνοφιλία στην Ελλάδα έχει μπει για τα καλά στον… αστερισμό της γενετικής. Οι συζητήσεις για τα γονίδια των γεννητόρων και για τις γραμμές αίματος καθώς και για τους τρόπους αναπαραγωγής, δείχνουν αν μη τι άλλο μια υγιή αγωνία για το μέλλον των φιλών που αγαπούν οι κυνηγοί. Χρειάζονται όμως κάποιες διευκρινήσεις ώστε να γνωρίζουμε για τι ακριβώς συζητάμε…
Δύο αντιλήψεις κυριαρχούν μεταξύ των κυνηγών… Η πρώτη, πρεσβεύει πως το σημαντικότερο στοιχείο στην εξέλιξη ενός σκύλου είναι οι εμπειρίες που θα αποκτήσει κατά την εκπαίδευσή του. Η δεύτερη θεωρεί πως η γενεαλογία και μόνο αυτή είναι που μετράει. Και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο, αλλά ταυτόχρονα και οι δύο πλευρές έχουν άδικο. Το μπέρδεμα οφείλεται στο γεγονός, ότι τα συμπεράσματά τους και οι μεν και οι δε τα έχουν βγάλει συγκρίνοντας τα ανόμοια. Για να έχει μια σύγκριση νόημα, πρέπει αυτά που συγκρίνονται να είναι σχετικά μεταξύ τους ως προς το είδος, τις συνθήκες κ.λπ. Σε διαφορετική περίπτωση, τα συμπεράσματα είναι λογικώς άκυρα. Λέει ας πούμε ο εκπρόσωπος της μίας πλευράς, ο Γιάννης: “Πήρα ένα κουτάβι άριστης γενεαλογίας αλλά δεν μου βγήκε καλό, ενώ ο φίλος μου ο Κώστας πήρε ένα κουτάβι της σειράς το οποίο εξελίχθηκε σε άριστο κυνηγόσκυλο επειδή το έβγαζε συχνά για εκπαίδευση και αργότερα για κυνήγι”. Μπορούμε να συμπεράνουμε λοιπόν με ασφάλεια ότι οι εμπειρίες είναι σημαντικότερες από την γενεαλογία;
Όχι βέβαια διότι αυτό που αποκρύπτεται είναι, ότι ο Γιάννης βασίστηκε στην υψηλή γενεαλογία του σκύλου του και νόμισε ότι το κουτάβι θα τα κάνει όλα μόνο του σαν να έχει ένα είδος αυτόματου πιλότου. Αντίθετα ο Κώστας επειδή γνώριζε ότι το γενετικό υλικό του δικού του κουταβιού ήταν μέτριο, βασίστηκε στην εντατική και συστηματική εκπαίδευση. Συνεπώς τα δύο αυτά ζώα είχαν διαφορετική μεταχείριση. Στην υποθετική περίπτωση που και οι δύο φίλοι είχαν εκπαιδεύσει με τον ίδιο τρόπο τους σκύλους τους σε ένταση και διάρκεια, τότε και μόνον τότε θα μπορούσαν να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα και τότε ίσως η εικόνα να ήταν διαφορετική. Να είχε βγει δηλαδή καλύτερο το κουτάβι του Γιάννη. Ας δούμε τώρα τι λέει ένας εκπρόσωπος της άλλης πλευράς ο Αντρέας: “Πάντοτε είχα σκυλιά για το κυνήγι από διαφορετικές γέννες κάποιων φίλων μου, μέχρι που αποφάσισα και έδωσα αρκετά χρήματα και πήρα ένα κουτάβι υψηλής γενεαλογίας. Η διαφορά ήταν η μέρα με τη νύχτα. Το σκυλί αυτό “ζωγραφίζει” στο βουνό. Θα μπορούσαμε να καταλήξουμε λοιπόν, ότι τα γονίδια είναι το άλφα και το ωμέγα βασιζόμενοι στην εμπειρία του Αντρέα; Η απάντηση είναι πάλι όχι, διότι αυτό που δεν είπε ακόμα ο Αντρέας (και το αποκάλυψε στη συνέχεια της τηλεφωνικής μας συνομιλίας) είναι ότι ο ίδιος δεν είχε την ίδια συμπεριφορά στο συγκεκριμένο σκύλο με αυτή που είχε στους προηγούμενους. Επειδή έδωσε ένα σεβαστό ποσό ο Αντρέας και αυτό τον “έτσουξε”, σεβάστηκε την αγορά που έκανε και το συγκεκριμένο κουτάβι απόλαυσε μια τροφή πολύ υψηλής ποιότητας σε αντίθεση με τα φτηνά προϊόντα και τα αποφάγια που έτρωγαν οι προηγούμενοι σκύλοι. Εκτός αυτού, το ζώο αυτό ο Αντρέας το πήγαινε συχνά στον κτηνίατρο για εμβόλια και προληπτικές εξετάσεις, το έβγαζε συχνά για εκπαίδευση και του παρείχε κάθε άνεση (μέχρι και πλαστικό υποαλλεργικό θερμομονωτικό σπιτάκι του πήρε σε αντίθεση με τις πολύ χειρότερες συνθήκες που ζούσαν τα προηγούμενα). Αν -υποθετικά- είχε εφαρμόσει τα ίδια ακριβώς και σε προηγούμενους σκύλους, τότε ίσως η διαφορά που παρατήρησε να μην ήταν και τόσο θεαματική.
Μόνο όμως σε μια τέτοια υποθετική περίπτωση θα μπορούσε να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα. Διάλεξα αυτά τα δύο παραδείγματα από τα πολλά που έχω υπόψη μου, για να τονίσω αυτό που πρεσβεύει η επιστήμη της γενετικής: τα γονίδια δεν είναι η απόλυτη μοίρα του κάθε ζώου, αλλά μια μοναδική ευκαιρία που του έδωσε η φύση. Δεν πρέπει ούτε να υποτιμήσουμε την επίδραση του περιβάλλοντος (διατροφή, προληπτική κτηνιατρική, συνθήκες διαβίωσης, εκπαίδευση) αλλά ούτε και να υπερεκτιμήσουμε τα γονίδια αποδίδοντάς τους “μαγικές” και υπερφυσικές ιδιότητες τις οποίες δεν έχουν. Η γενετική σύσταση του κάθε ζώου είναι πολύ σημαντική διότι σε αυτή υπάρχουν καταγεγραμμένες οι δυνατότητές του.
Οι δυνατότητες αυτές δεν είναι κάτι απόλυτα συγκεκριμένο, αλλά έχουν ένα ελάχιστο όριο και ένα μέγιστο όριο. Εντός αυτών των ορίων θα κινηθεί ο σκύλος είτε μας αρέσει είτε όχι. Αν το περιβάλλον είναι ευνοϊκό, τότε ο σκύλος θα πιάσει το μάξιμουμ των δυνατοτήτων του. Αν το περιβάλλον είναι δυσμενές, τότε ο σκύλος θα κινηθεί στο ελάχιστο χαμηλό που ορίζει η φύση του.
Η διαφορά των ορίων αυτών είναι μεγάλη και σημαντική και για αυτό και οι διαφορές που προκύπτουν από τις συζητήσεις με τους κυνηγούς είναι χαώδεις. Το μέγιστο ενός σκύλου με μέτριο γενετικό υλικό μπορεί να βρίσκεται υψηλότερα από το ελάχιστο ενός σκύλου υψηλής γενεαλογίας που ζει σε δυσμενές περιβάλλον. Το όλο θέμα είναι εξαιρετικά πολύπλοκο γιατί οι παράγοντες που το επηρεάζουν είναι πολλοί. Θα ήταν λάθος να προσανατολιστεί κάποιος προς την μια πλευρά υποβαθμίζοντας την άλλη.
Η σωστή κίνηση είναι να προσπαθούμε να δουλεύουμε και προς τις δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα. Να επιζητούμε δηλαδή συνεχώς να αποκτούμε σκύλους με καλές γονιδιακές προδιαγραφές, αλλά ταυτόχρονα να φροντίζουμε να παρέχουμε στα ζώα αυτά ένα όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκό περιβάλλον.
Τα διάφορα συστήματα αναπαραγωγής (γραμμική, κλειστή κ.λπ.), καθώς και οι κυνοφιλικοί αγώνες όπως και οι εκθέσεις μορφολογίας, αποσκοπούν στην ανάδειξη ατόμων με υψηλή γενεαλογία. Τα άτομα αυτά ως γεννήτορες θα περάσουν τα γονίδιά τους σε κουτάβια, κάποιο από τα οποία θα το αποκτήσεις εσύ φίλε κυνηγέ που διαβάζεις αυτές τις γραμμές. Αυτό που θα έχεις στα χέρια σου θα είναι ένα “υλικό” το οποίο έχει δυνατότητες να φτάσει πολύ ψηλά και να σου χαρίσει σπάνιες συγκινήσεις. Αλλά μπορεί αν οι χειρισμοί σου είναι λανθασμένοι να πέσει πολύ χαμηλά ακυρώνοντας και τις δικές σου προσδοκίες, αλλά και τον αγώνα όλων αυτών των ανθρώπων που μοχθούν για την βελτίωση της φυλής.
