Μέσα στα χαρακτηρίστηκα τα οποία καθορίζουν την ποιότητα του καλπασμού, ενός κυνηγετικού σκύλου, είναι και το κράτημα του κεφαλιού του. Άρα μιλώντας για καλπασμό μιλάμε αυτομάτως και για αγγλικές φυλές φέρμας.
Του Απόστολου Αποστολάτου
Μπορεί να είναι η δύναμη της όσφρησης αυτή η οποία καθορίζει και το κράτημα του κεφαλιού. Ίσως οι απλοί χρήστες των αγγλικών φύλων να μην δίνουν τόση σημασία σε ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως το κράτημα του κεφαλιού και της ουράς. Για τους πιο ψαγμένους όμως αυτά είναι που ξεχωρίζουν την ήρα από το στάρι. Είναι αυτά τα οποία ικανοποιούν και το αισθητικό κριτήριο και είναι τόσο σημαντικά που καθορίζονται από το εργασιακό πρότυπο της κάθε φυλής. Ας κάνουμε λοιπόν μερικές σκέψεις οι οποίες πιστεύω ότι ενδιαφέρουν τους παθιασμένους κυνόφιλους. Η διαφορά μεταξύ των ατόμων στην ικανότητα να αντιλαμβάνονται εγκαίρως τις αναθυμιάσεις οφείλεται σε πολλούς παράγοντες.
Οσφρητική δύναμη, ηλικία, εμπειρία, για να αναφέρουμε μερικούς. Για να καθορίσουμε καλύτερα αυτούς τους παράγοντες θα μπορούσαμε να τους διακρίνουμε σε περιβαλλοντικούς, φυσιολογικούς και συμπεριφοράς. Μεταξύ των πρώτων συμπεριλαμβάνονται η ανομοιογενής μορφολογία του εδάφους, η μεταβλητή κατεύθυνση και ένταση του ανέμου, η βροχή, η ατμοσφαιρική πίεση, η θερμοκρασία . Όσο αφορά στους φυσιολογικούς η αυτοσυγκέντρωση του σκύλου, η διαφορετική ετοιμότητα των αντανακλαστικών, η διατροφή, τα παράσιτα, η κούραση, η γενική κατάσταση υγείας του ατόμου. Για εκείνους της συμπεριφοράς εννοούμε για παράδειγμα τον οίστρο στις θηλυκές, τον ανταγωνισμό μεταξύ των σκύλων που συχνά εκδηλώνεται στα αγωνιστικά και κυνηγετικά τερέν, ή εκείνη τη συμπεριφορά που ονομάζουμε τρέιλερ η καρότσι(όταν ένας σκύλος ακολουθεί έναν άλλο κατά πόδας). Το κράτημα του κεφαλιού σε συνδυασμό με μία πιο γρήγορη εξερεύνηση
μπορούν να προσφέρουν μεγαλύτερη επιτυχία στην επαφή με τις αναθυμιάσεις, αυξάνοντας ή μειώνοντας το ωφέλιμο πεδίο αντίληψης, και τελικά την πιθανότητα συνάντησης. Οι αγγλικοί σκύλοι φέρμας κατά τη διάρκεια της έρευνας τρέχουν με το κεφάλι ψηλά, με τη μέγιστη ταχύτητα, ή σχεδόν τη μέγιστη. Αλλά αυτός είναι ένας κυνηγετικός καλπασμός και όχι μετακίνησης. Η οσφρητική λειτουργία όταν ο σκύλος είναι είναι συγκεντρωμένος είναι ενεργή και αποτελεσματική. Πολλά πόιντερ σήμερα με καλή κατασκευή συχνά ξεπερνούν τα 60 χλμ την ώρα κατά τη διάρκεια μίας διαδρομής . Όταν τρέχει ο σκύλος λαχανιάζει πολύ και το στόμα παραμένει ανοιχτό. Παρόλα αυτά
απαιτούμε από αυτόν να είναι συνεχώς συγκεντρωμένος στις μυρωδιές και σε θέση να αντιληφθεί τις αναθυμιάσεις των θηραμάτων οι οποίες αιωρούνται ή
μεταφέρονται από τον αέρα. Αλλά πως είναι δυνατόν αυτό;;; Πώς είναι δυνατόν ο σκύλος να καταφέρνει να αντιλαμβάνεται τις μυρωδιές με το στόμα ορθάνοιχτο;;; Αυτό μπορεί να γίνει διότι μία κάποια ποσότητα αέρα περνάει μέσα από τη ρινική κάλαμο τη στιγμή που ο σκύλος εκπνέει.
Η ανατομία της ανώτερης αναπνευστικής οδού είναι τέτοια που κατά τη διάρκεια μίας δυνατής αναπνοής, συνέπεια μίας έντονης φυσικής προσπάθειας, στο φάρυγγα η πίεση του αέρα είναι διαφορετική από αυτή στη ρινική κοιλότητα σύμφωνα με ένα φαινόμενο το οποίο έχει να κάνει με το θεώρημα του Bernoulli. Δημιουργούνται πράγματι οι συνθήκες για τη παρουσία μίας συνεχούς ροής στη ρινική κάλαμο, ακόμα και κατά τις δυνατές εκπνοές. Αυτό το φαινόμενο έχει αποδειχθεί από
κάποιους ερευνητές οι οποίοι τοποθετώντας αισθητήρες στα ρουθούνια μίας ομάδας έξι σκύλων αποτελούμενη από δύο πόιντερ και τέσσερα σέττερ κατάφεραν να επαληθεύσουν ακριβώς αυτό το φαινόμενο. Με αυτούς τους
αισθητήρες κατάφεραν να καταγράψουν την κατεύθυνση του αέρα μέσα στα ρουθούνια σε διάφορες συνθήκες. Η πρώτη ενώ ο σκύλος καθόταν ήρεμος και ανέπνεε με το στόμα κλειστό.
Η δεύτερη, ενώ ο σκύλος περπατούσε με το στόμα ελαφρώς ανοιχτό. Η τρίτη ενώ ο σκύλος είχε πάρει μία αναθυμίαση με το κεφάλι ψηλά και το στόμα ανοιχτό. Η τέταρτη ενώ ο σκύλος μύριζε με το κεφάλι χαμηλά κοντά στο έδαφος με το στόμα κλειστό. Η πέμπτη λίγα δευτερόλεπτα αφού ο σκύλος είχε κληθεί ενώ ασχολούνταν με την αναθυμίαση και ο ερευνητής του
είχε κλείσει το στόμα. Και η έκτη ενώ ο σκύλος φερμάριζε μία λευκή πέρδικα. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος διατηρήθηκε πειραματικά σταθερή γύρω στους δεκαπέντε βαθμούς Κελσίου. Από αυτή τη μελέτη προκύπτει ότι ο σκύλος φέρμας είναι σε θέση να ρυθμίσει τη ροή του αέρα στην ρινική κάλαμο και κατά συνέπεια τη ροή του αέρα στο οσφρητικό επιθήλιο. Ενώ κυνηγάει,ο σκύλος φέρμας εκτελεί διάφορες οσφρητικές εργασίες, κάθε μία από τις οποίες παρουσιάζει διαφορετικούς μηχανισμούς. Οι ερευνητές απέδειξαν ότι, αν ο σκύλος ψάχνει με ψηλά το κεφάλι, καταφέρνει να διατηρήσει μία ροή αέρα μέσω των ρουθουνιών για μία περίοδο που εκτείνεται για είκοσι αναπνευστικούς κύκλους. Και φαίνεται ότι αυτό το φαινόμενο πραγματοποιείται μόνο ενώ ο σκύλος τρέχει με το κεφάλι ψηλά και όχι όταν μυρίζει μία μυρωδιά με το κεφάλι κοντά στο έδαφος. Όταν ο σκύλος φερμάρει η συμπεριφορά του μας λέει ότι μυρίζει κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον.
Το στόμα είναι κλειστό ή ελαφρώς ανοιχτό, τα ρουθούνια κινούνται, είναι ανεξάρτητα και το κεφάλι είναι προτεταμένο προς την πηγή της αναθυμίασης. Ο σκύλος μασάει τον αέρα, μυρίζει έντονα με μικρές ανάσες. Τα οσφρητικά μόρια, χάρη στις δίνες που δημιουργούνται μπορούν να φτάσουν στους υποδοχείς για να ταυτοποιηθούν. Έτσι λοιπόν ο σκύλος, όπως πιθανώς και άλλα θηλαστικά καλπαστές, έχει την ικανότητα να καλπάζει ακόμα και με μεγάλη ταχύτητα και ταυτόχρονα να αντιλαμβάνεται πολύ καλά αναθυμιάσεις και να αναγνωρίζει μυρωδιές. Με λίγα λόγια το να τρέχει ένα σέττερ με το κεφάλι παράλληλα στο έδαφος ή ένα πόιντερ με το κεφάλι ελαφρώς πάνω από την γραμμή της ράχης πέρα από ένα ωραίο θέαμα είναι και λειτουργικό. Διότι βοηθάει αυτούς τους σκύλους να
μυρίζουν καλύτερα και άρα να βρίσκουν περισσότερα θηράματα. Πρώτα το
φανταζόμασταν, τώρα το ξέρουμε. Ψηλά το κεφάλι συνεπώς, πάντα!!!!
