Η εκπαίδευση των ιχνηλατών για αγριόχοιρους είναι ένα ζήτημα που τελευταίως απασχολεί μία ολοένα και αυξανόμενη μερίδα κυνηγών και κυρίως των νεότερων.
Ωστόσο, πέρα από την εκπαίδευση που «γεμίζει» τον κυνηγό με ποικίλα συναισθήματα απαιτούνται και προσεκτικοί χειρισμοί που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη του ιχνηλάτη σκύλου. Η αλήθεια είναι ότι η εμπειρία και η γνώση για την εκπαίδευση των γουρουνόσκυλων στους Έλληνες κυνηγούς, δεν είναι «πλούσια».
Τα τελευταία 30 τουλάχιστον χρόνια, ο Έλληνας συοθήρας κατέφευγε στη λύση των «έτοιμων» σκύλων με αποτέλεσμα το κομμάτι της εκπαίδευσης να φαντάζει για εκείνον άγνωστο. Βέβαια υπήρχε πάντοτε κι εκείνη η μικρή μερίδα που άνηκε στις εξαιρέσεις και θα ήταν άδικο να μην αναφερθεί.
Εντούτοις, με τις συνθήκες που πλέον επικρατούν και την πληθώρα των αγριόχοιρων, το ενδιαφέρον ως προς το κομμάτι της εκπαίδευσης αυξάνεται. Παρόλο αυτά, θα πρέπει να επισημάνουμε κάποια σημαντικά λάθη που διαπράττονται κατά τη διαδικασία αυτής και που παρατηρείται να συμβαίνουν.
Επιλογή ακατάλληλων εκπαιδευτηρίων
Αρκετοί είναι εκείνοι οι χώροι που έχουν περιφραχθεί, διαθέτοντας στο εσωτερικό τους κάποιους αγριόχοιρους (ημίαιμους επί το πλείστων) και λειτουργούν ως «εκπαιδευτήρια». Κι αυτό συμβαίνει τόσο εδώ, όσο και σε χώρες του εξωτερικού. Θα πρέπει να καταλάβουμε, πως δεν είναι όλοι αυτοί οι χώροι ιδανικοί για την «καλλιέργεια» των ικανοτήτων του σκύλου μας.
Πολλοί από αυτούς τους χώρους διαθέτουν ελλιπή ή και καθόλου βλάστηση. Αυτό μπορεί για τα πρώτα βήματα ενός μικρού ιχνηλάτη να είναι ωφέλιμο, στην πορεία όμως λειτουργεί αρνητικά και καταλυτικά.
Η συνεχή οπτική επαφή που έπεται μεταξύ σκύλου -αγριογούρουνου διόλου ωφέλιμη είναι. Μέσα από το πλεονέκτημα του πλήρη ελέγχου που προσφέρουν αυτές οι συνθήκες στο σκύλο αυξάνεται η αυτοπεποίθηση σε υπέρμετρο βαθμό. Κι αυτό στις πραγματικές συνθήκες του βουνού δεν συμβαίνει παρά μόνο σε πολύ ελάχιστες περιπτώσεις και μπορεί να λειτουργήσει καταστροφικά για εκείνον.
Μέσα σε ένα εκπαιδευτήριο μπορεί κανείς να διακρίνει σε κάποιο βαθμό το επίπεδο του θάρρους και της «οξύτητας» ενός νεαρού σκύλου, αλλά όχι τις ικανότητες και την επιδεξιότητά του στην ιχνηλασία. Σε αυτές τις περιορισμένες εδαφικές εκτάσεις, ο σκύλος λειτουργεί περισσότερο με την όραση παρά με την μύτη, και αν ο κυναγωγός επιμένει να του προσφέρει αυτή την ευκολία, στην ουσία τον παροτρύνει να κυνηγά με τη πρώτη αίσθηση αποδομώντας τη δεύτερη.
Αυτό δημιουργεί μια πλασματική εικόνα για το σκύλο. Είναι κάτι καταστροφικό για τις πραγματικές συνθήκες κυνηγίου που αργά ή γρήγορα θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο σκύλος. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι επικρατεί «χάσμα διαφορών» απέναντι σε ένα αγριογούρουνο που ο σκύλος βλέπει, από εκείνο που «δεν μπορεί να δει». Αλλάζει τόσο η τακτική που πρέπει να ακολουθήσει στην επίμαχη φάση όσο και η αίσθηση της όσφρησης που προηγείται από εκείνη της οράσεως. Όταν ο σκύλος δεν βλέπει, αυτό του δημιουργεί φόβο, έχοντας την τάση της φυγής. Και αυτό πρέπει να μάθει να το διαχειρίζεται.
Η κατάχρηση των εκπαιδευτικών σε τέτοιες εύκολες και ελεγχόμενες συνθήκες πολλές φορές επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα. Τονίζω το «κατάχρηση» γιατί όταν η εκπαίδευση γίνεται με μέτρο, ακόμα και στα εκπαιδευτήρια, το όφελος παραμένει.
Ακατάλληλοι αγριόχοιροι
Η εκπαίδευση των νεαρών ιχνηλατών σε χώρους εκπαιδευτηρίων θα πρέπει να διεξάγεται και σε ιδανικούς αγριόχοιρους. Στα εκπαιδευτήρια: Μεγάλοι και επιθετικοί αγριόχοιροι είναι ακατάλληλοι για την εκπαίδευση. Οι σκύλοι εκεί δεν έχουν άπλετο χώρο αποφυγής και διαφυγής (το ίδιο και τα αγριογούρουνα) και με αγριόχοιρους επιθετικής συμπεριφοράς, δέχονται απανωτές επιθέσεις που μοιραία δημιουργούν φοβίες στους νεαρούς ιχνηλάτες.
Εξίσου ακατάλληλοι είναι οι μικροί και ευάλωτοι αγριόχοιροι με μαλθακότητα. Αυτό δημιουργεί μία πλασματική εικόνα για τον σκύλο, νομίζοντας πως τα ζώα αυτά είναι «του χεριού του». Απαιτούνται λοιπόν αγριογούρουνα μεσαίου μεγέθους και με ομαλή συμπεριφορά.
Το ίδιο και στο βουνό που ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εφικτό. Εντούτοις δια την αξιολόγηση των ιχνών είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τουλάχιστον το μέγεθος και τον αριθμό των αγριογούρουνων.
Η εκπαίδευση πρέπει να είναι τέτοια ούτως ώστε να μετριάζει την παρατολμία και όχι να την ενισχύει. Αν και η όποια εκπαίδευση δεν μπορεί να είναι πλήρως αποτελεσματική στις πραγματικές συνθήκες μάχης, ωστόσο, συναποτελεί στην τεχνική κατάρτιση που από νωρίς πρέπει να αποκτά ο σκύλος.
Πολλά σκυλιά µαζί
Μεγάλο μέρος των γουρουνοκυνηγών κατά την εκπαίδευση συνηθίζει να κάνει ένα από τα σοβαρότερα λάθη: τη χρήση πολλών σκύλων μαζί. Παράγοντας που δρα καθοριστικά για την εξέλιξη ενός ιχνηλάτη.
Ο τρόπος αυτός συνηθίζει τον σκύλο σε μία κατάσταση μόνιμης ομαδοποίησης και αλληλοβοηθείας, δίχως να θέτει στοιχεία ανεξαρτητοποίησης και πρωτοβουλιών. Δεν είναι τυχαίο που οι «μονάδες» σκύλοι σπανίζουν. Δεν έχει να κάνει μόνο με τον χαρακτήρα του σκύλου, αλλά και με τον τρόπο εκπαίδευσης και τον χειρισμό της.
Όταν ο σκύλος καλλιεργείται διαρκώς σε ένα κλίμα ισχυρού συνεκτικού δεσμού, όταν καλείται να εργασθεί μόνος, μοιραία δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Επίσης, οι πολλοί σκύλοι μέσα από το πνεύμα της ομαδικότητας αναπτύσσουν έντονα το αίσθημα της αυτοπεποίθησης. Και αυτή η αυτοπεποίθηση μέσα από την πίεση που ασκείται, αυξάνει τις πιθανότητες τραυματισμών από τους αγριόχοιρους.
Λύσιµο στα τυφλά
Tο «κουτουρού» αμόλημα των νεαρών σκύλων στο βουνό είναι επίσης ένα βασικό λάθος που διεξάγεται από αρκετούς. Οι άπειροι σκύλοι, πάνω στην έξαρση και τη νευρικότητά τους, κυνηγούν ό,τι βρεθεί στο διάβα τους. Και όταν απαρχής δεν τίθεται στοιχείο υπόδειξης προς εκείνους, το παραστράτημα κατά καιρούς θα αποτελεί ένα συχνό φαινόμενο.
Οι έξοδοι στο βουνό θα πρέπει να διεξάγονται τις κατάλληλες ημέρες που παρέχονται εκείνες οι πληροφορίες που εξασφαλίζουν σημαντικά στοιχεία. Εκτιμώντας τις κατάλληλες και ενδεδειγμένες συνθήκες , ιδίως την εποχή που επικρατεί ακόμη δροσιά, καλό είναι να επιλέγουμε ημέρες απόβροχου που μας δίνουν τη δυνατότητα φρέσκων ιχνών, προσεγγίζοντας παράλληλα τη θέση των αγριόχοιρων στα γιατάκια τους.
Βασικό είναι ο σκύλος να αφομοιώσει από μικρός (πέρα από την όποια έμφυτη τάση τον διακατέχει) αποκλειστικά τη μυρωδιά που θέλουμε να αναζητεί.
Θα πρέπει να καταλάβει με ποιο αντικείμενο επιδιώκουμε να ασχολείται. Επομένως το νεαρό σκυλί θα πρέπει να αρχίζει πάντα από στοιχείο (ίχνος) και όχι αφήνοντάς το τυχαία στο δάσος.
Ωστόσο παίζει ρόλο η «ειδίκευση» και ο χειρισμός του σκύλου, όπως προκύπτουν από το βαθύ γενεαλογικό του δέντρο. Στα ημίαιμα (μιγάδες) σκυλιά, με το χάσμα των γονιδίων που τα «καθορίζουν», αυτή η έμφυτη τάση δεν μπορεί να είναι από πριν καθορισμένη. Και αυτό σημαίνει, ότι έτσι, αυξάνονται οι πιθανότητες ο σκύλος να έλκεται από θηράματα που δεν είναι… αγριογούρουνα.
Αντιθέτως, η εκπαίδευση ενός ιχνηλάτη με γνώριμο ιστορικό και στέρεες κληρονομικές βάσεις, είναι πολύ πιο εύκολη. Το μόνο που χρειάζεται είναι ο κυνηγός να στρέψει εξ αρχής και αποκλειστικά τον σκύλο του προς τα εκεί που έχει «κωδικοποιηθεί».
Νυχτερινή εκπαίδευση
Μία μέθοδος που συνηθίζεται στην εκπαίδευση των νεαρών λαγόσκυλων, την έχουν υιοθετήσει και κάποιοι κυνηγοί του μεγάλου τριχωτού. Να λύνουν τους σκύλους τη νύχτα σε αγριόχοιρους της «στιγμής».
Πέραν του ότι αυτός ο τρόπος εκπαίδευσης δεν αποτελεί κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που να το διαφοροποιεί από εκείνον του «εκπαιδευτηρίου», λειτουργεί αρνητικά στις συνήθειες των γουρουνόσκυλων.
Ο σκύλος, ναι μεν εργάζεται σε πραγματικές συνθήκες, όμως, καλλιεργείται στο να ασχολείται μόνο με τα «φρέσκα» ίχνη. Την ημέρα όμως, τέτοιες ευκολίες δεν υπάρχουν (εκτός ελαχίστων περιπτώσεων). Και σίγουρα δεν είναι το επιθυμητό ο σκύλος να ψάχνει μόνο τα κοντινά αγριογούρουνα, χωρίς να έχει την υπομονή και την επιμονή να ακολουθήσει τους «κρύους» ντορούς.
Επίσης, ένα ακόμη αρνητικό στοιχείο που γεννά αυτή η τακτική σε κατάσταση κυνηγίου, είναι η άκρατη καταδίωξη που συνεχίζεται κατά τη νύχτα, αφού οι σκύλοι έχουν καλλιεργηθεί σε αντίστοιχες συνθήκες. Και κανείς εχέφρων κυνηγός δεν επιθυμεί οι σκύλοι του να κυνηγούν όταν το φως της ημέρας πέφτει.
