Κυνηγόσκυλο: Εκπαίδευση και γονίδια
H εκπαίδευση και τα γονίδια είναι οι δύο βασικότερες παράμετροι καθορισμού της αξίας του κυνηγετικού σκύλου οποιασδήποτε ράτσας…
Δίχως την σημαντική παρουσία των γονιδίων και της εκπαίδευσης, είναι αδύνατο να αποκτήσουμε έναν σπουδαίο κυνηγετικό σκύλο. Οι δύο αυτές ιδιότητες, παρότι ξεκινάνε από τελείως διαφορετικές αφετηρίες, εμπλέκονται στην πορεία τόσο πολύ, που, πολλές φορές, δημιουργούν σύγχυση ακόμα και στους μυημένους κυνόφιλους.
Όπως είναι γνωστό σε όλους, τα γονίδια μεταδίδονται γενετικά και καθορίζουν από την πρώτη μέρα της ζωής του σκύλου, το πόσο αντιπροσωπευτικό άτομο είναι, στη φυλή που ανήκει. Επίσης καθορίζει και πολλές άλλες ψυχοπνευματικές και σωματικές ιδιότητες του.
Που μπορεί να φτάσει
Αυτά είναι που καθορίζουν το «ταβάνι» της εξέλιξης και το που μπορεί να φτάσει ένας σκύλος. Τα γονίδια μεταφέρουν τον σωστό τύπο της ράτσας, την σωστή κίνηση, την σωστή έκφραση στην φέρμα, την ευφυία, την σπουδαία μύτη. Επίσης καθορίζουν την προδιάθεση για το σωστό μέγεθος, την ταχύτητα, την αντοχή και πλήθος άλλων σημαντικών χαρακτηριστικών ενός σπουδαίου κυνηγόσκυλου.
Όπως αντιλαμβάνεστε από τα παραπάνω, τα γονίδια καθορίζουν σταθερά κάποια χαρακτηριστικά αλλά ταυτόχρονα καθορίζουν και την προδιάθεση κάποιων άλλων. Η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών ομάδων ιδιοτήτων, είναι ότι τα πρώτα παραμένουν αμετάβλητα από εξωγενείς παράγοντες, ενώ τα δεύτερα επηρεάζονται σημαντικά από το περιβάλλον. Σαν παράδειγμα σκεφτείτε το κρανίο ενός σκύλου, το βλέμμα, το ρύγχος, το μήκος και την θέση των αυτιών, μία οξύτατη όσφρηση, είναι ιδιότητες που δεν επηρεάζονται σχεδόν καθόλου από το περιβάλλον. Αντίθετα το ύψος, το μέγεθος, η ταχύτητα και η αντοχή, είναι ιδιότητες οι οποίες επηρεάζονται σημαντικά από το περιβάλλον. Έτσι, εάν γονιδιακά έχουμε ένα κουτάβι που έχει την προδιαγραφή να γίνει περίπου 60 εκατοστά ύψος και 24 κιλά, εάν δεν φροντιστεί σωστά (διατροφή, διαμονή και άσκηση) μπορεί να γίνει αρκετά πιο κοντό. Αντίθετα με ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης μπορεί και να υπερβεί τον παραπάνω μέσο όρο της προδιαγραφής του.
Έτσι λοιπόν όταν εξετάζουμε έναν ενήλικο σκύλο θα πρέπει να έχουμε την δυνατότητα να ξεχωρίζουμε ποιά από τα προσόντα ενός σκύλου έχουν αμιγώς γενετικό προκαθορισμό και ποια επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον.
Η εκπαίδευση
Εδώ λοιπόν ερχόμαστε στην εκπαίδευση. Αυτή δεν είναι τίποτε άλλο από μία περιβαλλοντική επίδραση στον σκύλο μας. Με την εκπαίδευση δίνεται δυνατότητα στον κάθε σκύλο να αναπτύξει όλες του τις γενετικές προδιαγραφές – προδιαθέσεις, σε όσο το δυνατόν υψηλότερο επίπεδο. Η εκπαίδευση αποδίδει καρπούς ανάλογα με το πόσο «γόνιμο»είναι το «έδαφος» πάνω στο οποίο εφαρμόζεται. Δηλαδή, η εκπαίδευση αποδίδει γρηγορότερα και φτάνει σε πολύ υψηλότερο επίπεδο, ανάλογα με την αξία της γενετικής προδιαγραφής που προϋπάρχει σε κάθε σκύλο. Έτσι οι ίδιες εμπειρίες σε δύο διαφορετικά σκυλιά της ίδιας ράτσας, δεν οδηγούν ταυτόχρονα στην ίδια κυνηγετική αξία των δύο σκύλων.
Αντίστοιχα δύο σχεδόν εφάμιλλοι σκύλοι μπορεί να χρειάστηκαν, ο ένας δύο χρόνια και ο άλλος τέσσερα χρόνια εκπαίδευσης. Παρότι λοιπόν και οι δύο σκύλοι την στιγμή που τους εξετάζουμε είναι απολύτως συγκρίσιμοι, στην πραγματικότητα ο σκύλος που χρειάστηκε δύο χρόνια εκπαίδευσης για να φτάσει έναν άλλο με τέσσερα χρόνια δουλειάς, μαρτυράει ότι γενετικά ήταν σαφώς καταλληλότερος. Διευκρινίζω ότι μιλάω για σκύλους στους οποίους ακολουθήθηκε το ίδιο περίπου πρόγραμμα κυνηγετικής εκπαίδευσης. Αυτό το καταλαβαίνει ο καθένας που έχει μεγαλώσει τουλάχιστον δύο σκυλιά. Είναι βέβαιο ότι και με την ελάχιστη αυτή κυνοφιλική εμπειρία μπορεί σχετικά εύκολα να ξεχωρίσει την διαφορετική πορεία εξέλιξης που ακολούθησαν οι δύο σκύλοι του, παρότι λίγο πολύ ακολούθησε την ίδια διαδικασία εκπαίδευσης.
Τα… δύσκολα
Εδώ λοιπόν αρχίζουν τα δύσκολα. Πόσες από τις ικανότητες του σκύλου που βλέπουμε είναι γενετικά καθορισμένες και πόσες έχουν σημαντικά καλλιεργηθεί με την εκπαίδευση; Μία ερώτηση που είναι δυστυχώς πολύ δύσκολο να απαντηθεί και μοιραία οδηγεί σε τεράστια εκτροφικά λάθη. Ένας μέτριος σκύλος στα χέρια ενός επαγγελματία ή ενός μανιώδους κυνηγού-κυνόφιλου μπορεί μέσα από ατέλειωτες ώρες εκπαίδευσης και αμέτρητα κυνήγια να φτάσει πολύ ψηλά. Αντίθετα ένα εξαιρετικά χαρισματικό σκυλί στα χέρια ενός άπειρου κυνηγού του Σαββατοκύριακου, δεν κατορθώνει να εξελίξει πλήρως τα φυσικά του προσόντα και βουλιάζει στην μετριότητα.
Δεν είναι λίγες οι φορές που είδα νεαρά σκυλιά εντελώς αδιάφορα εκτροφικά, μετά από κάποια χρόνια στα χέρια παθιασμένων κυνηγών ή κυναγωγών, πραγματικά να φτάνουν σε ένα πολύ ικανοποιητικό επίπεδο. Φυσικά για μένα παρέμεναν εκτροφικά αδιάφορα. Δυστυχώς στα μάτια πολλών κυνόφιλων – κυνηγών, οι σκύλοι αυτοί αποκτούσαν αξία. Κατανοώ μια τέτοια λογική, αλλά προσωπικά την απορρίπτω. Είναι μία εγγύηση αποτυχίας για όσους την υποστηρίζουν και την υπηρετούν.
«Κανένας σκύλος δεν μεταβιβάζει στα παιδιά του την ικανότητα και την αξία του κυναγωγού του».
Κλασικό λάθος
Είναι ένα κλασικό λάθος που γίνεται κατά κόρον στις τάξεις των κυνηγών ακόμα και πολλών από αυτών με κάποια κυνοφιλική κουλτούρα. Ένα σκυλί που ξεκίνησε να φερμάρει μπεκάτσες ή γκρεμίζει τα βράχια στις πέρδικες αποτελεί στα μάτια της πλειοψηφίας έναν υποψήφιο γεννήτορα για τις επόμενες γενιές κυνηγόσκυλων. Κάτι τέτοιο είναι πολύ απλοϊκό για να είναι και αληθινό. Αν η εκτροφή στηριζόταν σε τόσο προφανή και αντικειμενικά στοιχεία τότε όλοι θα είχαμε κορυφαία κυνηγόσκυλα της φυλής που αγαπάμε και επιλέγουμε. Δυστυχώς η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική και πολύ πιο πολύπλοκη.
Η αδυναμία των περισσοτέρων να διαγνώσουν και να διαχωρίσουν την γενετική από την εκπαιδευτική προέλευση των κυνηγετικών χαρακτηριστικών, οδηγούν σε μία σειρά από κλασσικά εκτροφικά λάθη. Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι τα σκυλιά που κατορθώνουν να επιτύχουν έναν υψηλό κυνηγετικό μέσο όρο, έστω και μετά από μεγάλες προσπάθειες, είναι σκυλιά που αξίζουν να συντροφεύουν στο κυνήγι τους ιδιοκτήτες τους, έστω και εάν εκτροφικά θα πρέπει να απορριφθούν.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το κυνήγι δεν είναι μέσο βελτίωσης των γενετικών χαρακτηριστικών αλλά διαδικασία αξιολόγησής τους. θα πρέπει κάποια στιγμή να κατανοηθεί αυτή η σημαντική διαφορά ακόμα και στους κύκλους των θεωρητικώς «ειδικών», που τείνουν να θεοποιούν το κυνηγετικό αποτέλεσμα και να υποτιμούν την αξία και την σφραγίδα της ράτσας και των γενετικών χαρακτηριστικών που την συνοδεύουν. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι την στιγμή που εκτροφικά και κυνοτεχνικά εξελιγμένες χώρες θέτουν ως κρίσιμο επίδικο την διατήρηση και την βελτίωση μίας «γενετικής βάσης» της κάθε ράτσας, στην χώρα μας αναζητούμε ακόμα το «καλό κυνηγόσκυλο». Ενώ όλοι μελετάνε τα γονίδια, στην χώρα μας θεοποιείται η εκπαίδευση. Μία συζήτηση με το βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν, ενώ το μέλλον ανήκει στα γονίδια.
