Γυρίζει πάντα ο λαγός, αρκεί να τον καταδιώκουν σταθερά τα λαγόσκυλα; Υπάρχουν λαγοί που δε γυρίζουν; Μπορεί να αυξηθούν ή να ελαττωθούν οι πιθανότητες να γυρίσει ο λαγός ανάλογα με τον “τύπο” καταδίωξης του ιχνηλάτη; Ποιοι άλλοι παράγοντες επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά το γύρισμα του λαγού;
του Μανούσου Χαλκιαδάκη
Το γύρισμα του λαγού είναι η ολοκλήρωση μιας κυνηγετικής προσπάθειας, η δικαίωση του αγώνα του κυνηγού και των σκυλιών. Όταν λέμε “γύρισμα” εννοούμε την επιστροφή του λαγού μετά από το ξεφώλιασμα και την καταδίωξή του από τα λαγόσκυλα.
“Ο σκύλος μου”, ακούμε πολλές φορές να λένε με καμάρι κάποιοι λαγάδες, “ξέρει να μου γυρίζει τους λαγούς”!
Πρέπει λοιπόν να διευκρινίσουμε ότι κανένας σκύλος δεν ξέρει καλύτερα ή χειρότερα από κάποιον άλλο σκύλο να γυρίζει τους λαγούς. Απλά με τη συνεχή καταδίωξη, αναγκάζει το λαγό να ξαναγυρίσει πίσω προς το μέρος που είχε κάνει γιατάκι.
Γνωρίζουμε ότι ο κάθε λαγός περιφέρεται κάθε βράδυ σε μια συγκεκριμένη περιοχή μέσα στην οποία βόσκει και κάνει όλες τις βιολογικές του ανάγκες. Στη συνέχεια, τα ξημερώματα, πλησιάζει μια ακόμα πιο συγκεκριμένη – μικρή – περιοχή, μέσα στην οποία γιατακιάζει. Εκεί λοιπόν “τοποπιάνει” όπως λέμε, δηλαδή κάθε πρωί, πενήντα – εκατό μέτρα εμπρός πίσω ή δεξιά αριστερά από το χθεσινό του γιατάκι θα ξανακαθίσει, πιθανόν μάλιστα και στο ίδιο το χθεσινό του γιατάκι. Έτσι μαθαίνει την περιοχή αυτή με την τελευταία της λεπτομέρεια.
Μετά το ξεφώλιασμά του από το λαγόσκυλο, ο λαγός ακολουθεί διαδρομές που θεωρεί ότι θα δυσκολέψει το λαγόσκυλο στην προσπάθειά του να τον ακολουθήσει. Ξαναγυρίζει λοιπόν στα σημεία της νυχτερινής του βοσκής, όπου εκτός από τα δικά του ίχνη υπάρχουν και ίχνη βοσκής άλλων λαγών. Έτσι μπερδεύονται τα ίχνη της βοσκής με τα ίχνη της καταδίωξης και το λαγόσκυλο μπερδεύεται, καθυστερεί, και δίνει το χρονικό περιθώριο στο λαγό να μπερδέψει περισσότερο τα ίχνη του, ώστε να απαλλαχτεί οριστικά από το σκύλο.
Αν όμως το λαγόσκυλο, είτε λόγω προσόντων είτε λόγω καλών συνθηκών, ακολουθεί πιστά τα “ίχνη φυγής” του λαγού, τον αναγκάζει να φτάσει στα όρια της γνωστής του περιοχής και να αισθάνεται ανασφάλεια αν απομακρυνθεί ακόμα κι άλλο, γιατί η περιοχή αρχίζει να του είναι άγνωστη. Επειδή σε μια άγνωστη περιοχή, ο λαγός δεν ξέρει τα μονοπάτια και τα περάσματα, αισθάνεται ανασφάλεια. Έτσι αποφασίζει να γυρίσει πίσω και να κινηθεί ξανά στην γνώριμη του περιοχή. Φυσικά, όσο πιο κοντινή προς το γιατάκι του η περιοχή, τόσο πιο γνώριμη είναι για το λαγό. Με απλά λόγια δηλαδή, επειδή το λαγόσκυλο κατάφερε να ακολουθήσει πιστά το λαγό δεν τον άφησε να προχειροπιάσει, αλλά τον ανάγκασε να γυρίσει προς τα πίσω, προς το γιατάκι του. Δε γύρισε λοιπόν το λαγόσκυλο πίσω το λαγό, αλλά ο λαγός στην προσπάθεια διαφυγής του, αφού ατύχησε να “ξορίσει” το λαγόσκυλο και να το ξεφορτωθεί με τα κόλπα και τα μπερδέματα των ιχνών του, γυρίζει τώρα ξανά πίσω για να παίξει “κρυφτούλι” σε μια περιοχή που την ξέρει απ’ έξω κι ανακατωτά. Άρα την κούρσα της καταδίωξης την οδηγεί ο λαγός και όχι το λαγόσκυλο.
Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι το σημείο αναφοράς για τη διαδρομή που θα ακολουθήσει ο λαγός κατά την καταδίωξη είναι η περιοχή που καθημερινά γιατακιάζει ή το ίδιο το γιατάκι που ξεφωλιάστηκε. Για φανταστείτε λοιπόν ένα λαγό να ξεφωλιαστεί από την περιοχή του (ίσως από άλλους κυνηγούς) και αφού τον χάσουν τα λαγόσκυλα να προχειροπιάσει δυο χιλιόμετρα μακριά από το γιατάκι του. Αν εμείς τύχει να ξεφωλιάσουμε ξανά το λαγό αυτό από το πρόχειρο του γιατάκι, ποιο λέτε να είναι το σημείο αναφοράς για τη διαδρομή που θα ακολουθήσει; Φυσικά το κανονικό του γιατάκι που βρίσκεται δυο χιλιόμετρα μακριά! (και που φυσικά εμείς δεν το γνωρίζουμε). Άρα ο λαγός μάλλον δεν πρόκειται να ξαναγυρίσει στο πρόχειρο γιατάκι, όσο κι αν τον καταδιώκει το λαγόσκυλο, όσο κι αν τον περιμένουμε. Το πιθανότερο είναι να γυρίσει στο πρωινό του γιατάκι και να “παίζει” γύρω από αυτό μέχρι να τον χάσει το λαγόσκυλο. Το ίδιο θα συμβεί με κάποιο αρσενικό λαγό που έχει έρθει από μακριά για να ζευγαρώσει και αφού ξημερώθηκε στο “σπίτι” της λαγήνας αποφασίζει να προχειροκαθίσει δίπλα της. Άρα μπορούμε κατά κανόνα να πούμε ότι “γυρίζουν” πίσω οι λαγοί που ξεφωλιάστηκαν από την περιοχή που συνηθίζουν να γιατακιάζουν καθημερινά.
Ο λαγός λοιπόν οδηγεί την κούρσα της καταδίωξης και, ανάλογα με το πόσο τον ζορίζουν τα λαγόσκυλα, αυξομειώνει την ταχύτητά του, κάνει διπλά, κύκλους, σάλτα, περνάει από δύσβατα περάσματα ή από σημεία που χάνεται γρήγορα η οσμή του (δρόμους, ποτάμια, φρεσκοοργωμένα χωράφια κ.λπ.). Όσο μάλιστα αρχίζει να κουράζεται, γιατί πράγματι οι μεγάλες καταδιώξεις είναι περισσότερο κουραστικές για το λαγό παρά για τα λαγόσκυλα, τόσο αφήνει τα πολλά τρεχαλητά και το ρίχνει στα κόλπα και στις πονηριές.
Έτσι, μια πολύ αργή αλλά σταθερή καταδίωξη, του δίνει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να κοροϊδεύει τους αργούς διώκτες του. Δεν αναπτύσσει λοιπόν μεγάλες ταχύτητες, ούτε απομακρύνεται πολύ από το μέρος που ξεφωλιάστηκε. Προχειροπιάνει αρκετές φορές και περιμένει τα σκυλιά να πλησιάσουν και ξεκινά πάλι. Γυρίζει γύρω από την περιοχή που γιατακιάζει και δεν απομακρύνεται, μπαίνει στα κλασσικά μονοπάτια και γενικά είναι φανερά απρόσεκτος, γιατί απλά υποτιμά τον αντίπαλό του. Το μοιραίο λοιπόν αποτέλεσμα δε θα αργήσει να έρθει γι’ αυτόν. Και δε θα είναι τίποτε άλλο από το να περάσει κάποια στιγμή από το καρτέρι του κυνηγού.
Αυτή είναι και η μαγεία του λαγοκυνηγιού με αργούς αλλά σταθερούς διώκτες. Είτε θηλυκός είτε αρσενικός ο λαγός, τον αφήνουν να νομίζει ότι μπορεί να τους κοροϊδεύει. Κοντινές κυκλικές διαδρομές του λαγού που ανάλογα με τη μορφολογία του κυνηγότοπου μας δίνει ανεπανάληπτες “οπτικοακουστικές” εικόνες, μέχρι που να περάσει από το καρτέρι μας και συνεπαρμένοι να μην ξέρουμε αν θέλουμε πραγματικά να του ρίξουμε τούτη τη στιγμή ή να τον αφήσουμε ακόμα λίγο. Γιατί, κι αν ακόμα δε γυρίσει, τουλάχιστον θα μας έχει εξ’ ίσου ικανοποιήσει…
Μια μέσης ταχύτητας καταδίωξη, σε ορισμένα εδάφη, ίσως είναι “καταστροφική” πολλές φορές για ένα μεγάλο αρσενικό λαγό, ο οποίος θα καλύψει πολλά χιλιόμετρα κάνοντας μεγάλους κύκλους στην ευρεία περιοχή και ίσως ποτέ να μην περάσει από το καρτέρι μας. Στην “καρδιά του χειμώνα” το πρόβλημα θα περιοριστεί λόγω εξαντλητικής πίεσης του διώκτη, αλλά στην αρχή της περιόδου οι πιθανότητες επιστροφής μειώνονται αισθητά. Η μέση καταδίωξη βρίσκει τέλεια την εφαρμογή της σε κυνηγότοπους με πολύ πυκνή και χαμηλή βλάστηση. Κατά κανόνα είναι πολύωρη και απαιτεί διώκτες ανάλογων ικανοτήτων. Μεγάλες αντοχές, τέλεια μύτη, γρήγορες διορθώσεις πορείας. Ο λαγός εδώ, μπορεί να μην έχει την άνεση να προχειροπιάσει όπως στην αργή καταδίωξη, όμως καταφέρνει κάπου – κάπου να παίρνει κάποιες ανάσες και να ξεκουράζεται λίγο. Η ομορφιά της καταδίωξης αυτής είναι ότι δεν υπάρχει εφησυχασμός για το λαγοκυνηγό. Ο λαγός μπορεί να βρίσκεται παντού, μπορεί να παρουσιαστεί από το πουθενά. Δε γνωρίζουμε τι θα γίνει την επόμενη στιγμή.
Δε γνωρίζουμε αν τη στιγμή που ακούμε τα σκυλιά να διώκουν ενάμισι και δυο χιλιόμετρα μακριά μας, αν ο λαγός περάσει από το καρτέρι μας εκείνη ακριβώς τη στιγμή.
Η γρήγορη καταδίωξη με τη σειρά της, αφήνει ανοιχτές όλες τις προβλέψεις. Καθοριστικός παράγοντας για το γύρισμα του λαγού είναι ο τρόπος ξεφωλιάσματός του. Το δυναμικό ξεφώλιασμα, με μουντάρισμα στο λαγό, παρουσιάζει δυο φάσεις.
Η πρώτη φάση διαρκεί για λίγα λεπτά αμέσως μετά το ξεφώλιασμα. Ο λαγός είναι μουδιασμένος από την ακινησία στο γιατάκι του και μέχρι να ξεμουδιάσει και να αναπτύξει ταχύτητα, ο γρήγορος διώκτης καταφέρνει να τον ζορίζει.
Η συμπεριφορά του λαγού είναι οι συχνές εναλλαγές της πορείας του με απότομες στροφές. Έτσι ο λαγός μπορεί να περάσει δυο και τρεις φορές κοντά από τον κυνηγό. Ίσως βέβαια ο κυνηγός να μην πυροβολήσει, φοβούμενος την κοντινή απόσταση που έχει ο λαγός από τα σκυλιά, ιδίως αν πρόκειται για πολύ γρήγορα σκυλιά. Στη συνέχεια, στη δεύτερη φάση, ο λαγός αρχίζει να ξεμουδιάζει, να αναπτύσσει ταχύτητα και να παίρνει μέτρα από τους διώκτες του.
Στις περισσότερες περιπτώσεις είτε πρόκειται για θηλυκό λαγό είτε κυρίως για αρσενικό λαγό, θα τραβήξει μεγάλες ευθείες διαδρομές και θα απομακρυνθεί μέχρι τα όρια των εδαφών που του είναι γνωστά.
Οι πιθανότητες να επιστρέψει πίσω είναι λίγες, ειδικά αν κυνηγούμε σε αλπικές ζώνες κατά την έναρξη του κυνηγιού, ή αν οι διώκτες δεν έχουν μεγάλη διάρκεια στην καταδίωξή τους (π.χ. Κρητικός λαγωνικός). Μόνο κατά τη χειμερινή περίοδο αυξάνονται οι πιθανότητες να δούμε το λαγό να γυρίζει πίσω, και μόνο αν έχει πίσω του μεγάλης κλάσης γρήγορους διώκτες. Το χαρακτηριστικό της γρήγορης αλλά σταθερής καταδίωξης είναι, ότι εξαντλεί το λαγό και αφού φτάσει στη μακρύτερη γνωστή περιοχή μακριά από το γιατάκι του χωρίς να τον έχουν χάσει οι διώκτες του, αναγκάζεται λόγω της κούρασης να γυρίσει σχεδόν ευθεία πίσω.
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι γρήγοροι διώκτες εξ’ ορισμού έχουν γρήγορες επαναφορές (διορθώσεις πορείας) άρα είναι και περισσότερο αλάθητοι. Η ασταμάτητη λοιπόν και γρήγορη καταδίωξη δεν αφήνει περιθώριο στο λαγό να πάρει ανάσες κι έτσι τον κουράζει αφάνταστα.
Έτσι, υποσυνείδητα προσπαθεί να γυρίσει πίσω στη γνώριμη περιοχή του και να αλλάξει συμπεριφορά στηρίζοντας τη σωτηρία του στη γνώση της περιοχής, στα μυστικά περάσματα και στα πολλά κόλπα που θα κάνει.
Συμπερασματικά λοιπόν λέμε ότι η γρήγορη καταδίωξη “ξορίζει” το λαγό σε σύντομο χρονικό διάστημα πολύ μακριά, όμως στη συνέχεια παρατηρούμε ότι το γύρισμα του λαγού γίνεται πιο γρήγορα απ’ ότι με μέσης ταχύτητας καταδίωξης διώκτες.
Το μπροσάλεμα του λαγού μπροστά από τα λαγόσκυλα, σηματοδοτεί τις περισσότερες φορές ένα σίγουρο γύρισμά του. Αυτό συμβαίνει γιατί ο λαγός, που θα μπροσαλέψει και έχει τουλάχιστον ένα πεντάλεπτο χρόνο να απομακρυνθεί ήρεμα χωρίς να τον αντιληφτούν τα λαγόσκυλα, θα προχειροπιάσει ανάλογα με τις γενικότερες συνθήκες (εποχή, διαμόρφωση εδάφους, ηλικία, φύλο συνήθειες ντόπιου θηράματος κ.λπ) από πεντακόσια μέχρι χίλια μέτρα παραπέρα. Όσο περνά η ώρα χωρίς να ακούει φωνές σκυλιών, τόσο και πιο σίγουρος αισθάνεται στο πρόχειρο του γιατάκι. Όταν τα λαγόσκυλα ξεκόψουν τη διαδρομή διαφυγής και αρχίζουν να τον καταδιώκουν, θα φτάσουν στο πρόχειρο γιατάκι και τότε αυτός θα φύγει κοντά από τα σκυλιά.
Στην περίπτωση αυτή – δεύτερο ξεφώλιασμα – το πιθανότερο είναι να ακολουθήσει αντίστροφα την πρώτη του διαδρομή και να γυρίσει προς το μέρος που ξεφωλιάστηκε στην αρχή, ειδικά αν οι διώκτες είναι γρήγοροι. Αυτό βέβαια συμβαίνει όχι μόνο με γρήγορους διώκτες, αλλά με όλους τους τύπους δίωξης.
Πολλές φορές λοιπόν βλέπουμε το λαγό να σέρνει μπροστά από τα σκυλιά και εμείς αρχίζουμε με διάφορους τρόπους να προσπαθούμε να βάλουμε γρήγορα τα σκυλιά στα ίχνη της διαφυγής, πιστεύοντας ότι όσο πιο γρήγορα τον πάρουν, τόσο περισσότερες πιθανότητες θα έχουν να τον ξαναγυρίσουν. Αποτέλεσμα είναι πολλές φορές να αγχώνουμε τα σκυλιά με τις φωνές και τις κινήσεις μας και αυτά να χάνουν “τη ροή” τους και να μην μπορούν να καταδιώξουν. Αν λοιπόν η ημέρα είναι καλή, δεν πρέπει να κάνουμε σπασμωδικές κινήσεις, αλλά με ηρεμία να περιμένουμε τα σκυλιά από μόνα τους να μπουν στην τροχιά της καταδίωξης. Έτσι, ναι μεν τα ίχνη διαφυγής του λαγού θα ατονήσουν λίγο, όμως θα αυξηθούν οι πιθανότητες αυτός να προχειροπιάσει και αμέσως μετά το δεύτερο ξεφώλιασμα να ξαναγυρίσει προς το πρώτο γιατάκι, δηλαδή προς το καρτέρι μας.
Συμπερασματικά λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι αν τα σκυλιά δεν κάνουν δυναμικό ξεφώλιασμα, το οποίο σίγουρα εμπεριέχει περισσότερες πιθανότητες γυρίσματος του λαγού, είναι προτιμότερο να μπουν στα ίχνη της καταδίωξης μετά από δέκα λεπτά της ώρας, παρά μετά από δύο – τρία λεπτά.
Οι χειμωνιάτικοι μήνες είναι οι μήνες της απόλαυσης της τέλειας καταδίωξης, αρκεί να εκμεταλλευτούμε τα ισχυρά σημεία των ιχνηλατών μας. Γιατί μόνο εμείς τα γνωρίζουμε…
