Ο μεγάλος βαθμός δυσκολίας στο κυνήγι του αγριόχοιρου, ανάγκαζε ανέκαθεν τον κυνηγό, ήδη από την αρχαία εποχή, να συνεργάζεται με άλλους ομοίους του για να μπορεί να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Έτσι λοιπόν το κυνήγι του αγριόχοιρου χαρακτηρίζεται και σήμερα νομικά ως «ομαδικό» και ασκείται από ομάδες κυνηγών.
του Δημήτρη Ευμοιρίδη
Η δημιουργία της ομάδας γίνεται συνήθως από κυνηγούς γνωστούς μεταξύ τους, φίλους ή συγγενείς, που σταδιακά πλαισιώνουν τη συλλογική προσπάθεια. Η ομάδα δεν πρέπει να ξεπερνάει τα δέκα μέλη, όπως προβλέπει ο νόμος. Στο σημείο αυτό, ο νομοθέτης προνόησε ορθώς, αφού έλαβε υπόψη όλες τις παραμέτρους που διέπουν την κυνηγετική δραστηριότητα.
Ο περιορισμός του αριθμού των συνεργαζόμενων κυνηγών στο κυνήγι του αγριόχοιρου στοχεύει, όχι μόνο στην καθιέρωση συνθηκών ασφαλείας (λόγω του μεγάλου κινδύνου ατυχημάτων από τον συνωστισμό πολλών εμπλεκομένων), αλλά επιπλέον επιτρέπει και σημαντικές δυνατότητες διαφυγής του θηράματος, διασφαλίζοντας έτσι τον έντιμο χαρακτήρα της θήρας, καθώς και τη διατήρηση των πληθυσμών του είδους σε επίπεδα αειφορίας, που να εγγυώνται τη συνέχιση του κυνηγιού από τις μελλοντικές γενιές. Δυστυχώς ορισμένες φορές ο νόμος αναφορικά με τον αριθμό των μελών της ομάδας, καταστρατηγείται από κάποιους, που προβάλλουν ανεδαφικές και ανούσιες δικαιολογίες για δήθεν μεγαλύτερη κάρπωση.
Το μόνο κατόρθωμά τους είναι να απαξιώνουν την εντιμότητα και την άγρια ομορφιά του κυνηγιού, να αμαυρώνουν την εικόνα του κυνηγού στην κοινή γνώμη και να θέτουν παράλληλα σε σοβαρό κίνδυνο ζωής τον εαυτό τους και τους συγκυνηγούς τους. Τέτοιοι ανεγκέφαλοι άνθρωποι, θλιβεροί «κυνηγοί κρέατος», δεν έχουν θέση σε κυνηγετική ομάδα. Σημαντικό ρόλο σε μια ομάδα έχει η κυνηγετική παιδεία, η γνώση, η νομιμότητα και η αποτελεσματικότητα των μελών που την απαρτίζουν. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθεί εξαρχής η ομάδα σε σωστή βάση.
Τα μέλη της ομάδας να αγαπούν και να σέβονται το θήραμα και το φυσικό περιβάλλον γενικότερα, να γνωρίζουν και να τηρούν το νόμο, τους κανόνες της κυνηγετικής δεοντολογίας και τους εσωτερικούς κανόνες της ομάδας, να επιδεικνύουν σεβασμό στην ιεραρχία και αλληλοσεβασμό μεταξύ τους. Οι έμπειροι της ομάδας να αποκαλύπτουν και να προσφέρουν απλόχερα τις γνώσεις τους στους νέους, εγκαθιδρύοντας μια διαδικασία συνεχούς και αδιάλειπτης πρακτικής εκπαίδευσης, ιδίως δε, επισημαίνοντας τους κινδύνους ατυχημάτων και επαναλαμβάνοντας ακούραστα τους κανόνες αποφυγής τους.
Οι νέοι της ομάδας να ακούν με προσοχή τους έμπειρους, να υποβάλουν συνεχώς ερωτήσεις για κάθε τι άγνωστο ή επισφαλές και να επιδεικνύουν προθυμία και απόλυτη υπακοή στην εκτέλεση των εντολών του αρχηγού της ομάδας. Τα μέλη της ομάδας να δεσμεύονται σταθερά και αμετακίνητα, ότι κατά την άσκηση της θήρας αφήνουν πίσω τους εγωισμούς και ανταγωνιστικές διαθέσεις και υπάγονται «τυφλά» στους κανονισμούς της ομάδας, και τέλος να είναι σε καλή φυσική κατάσταση, την οποία ευκταίο είναι να διατηρούν και να βελτιώνουν με άθληση και εγκρατή τρόπο ζωής.
Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων, θα πρέπει να υπάρχει ένα μέλος που να την καθοδηγεί. Αυτό το μέλος, ο αρχηγός, αναλαμβάνει τη διοίκηση της ομάδας και είναι υπεύθυνος για όλη τη λειτουργία της. Στις κυνηγετικές ομάδες, ο αρχηγός δεν εκλέγεται με ψηφοφορία, όπως συνηθίζεται σε άλλες κοινωνικές ομάδες, αλλά αναδεικνύεται στην πράξη μέσα από την κυνηγετική διαδικασία, κερδίζοντας σταδιακά την εμπιστοσύνη των υπολοίπων μελών από το συνολικό αποτέλεσμα της όλης συμπεριφοράς του.
Το κάθε μέλος αξιολογεί και αξιολογείται ταυτόχρονα. Αξιολογούν καθημερινά και επί μακρόν την κυνηγετική και διοικητική ικανότητα, την εμπειρία, τις γνώσεις και την αντίληψη του καθενός και, κατόπιν, με την πρακτική αποδοχή ή απόρριψή τους χρήζουν τον αρχηγό τους. Έτσi, στο κυνήγι η αρχηγία δεν επιβάλλεται, αλλά κερδίζεται αξιοκρατικά με πολύ κόπο. Η ποιοτική και αποτελεσματική λειτουργία μιας κυνηγετικής ομάδας εξαρτάται απόλυτα από τις ικανότητες του αρχηγού της. Αυτός είναι ο «πατέρας» της μικρής αυτής κυνηγετικής οικογένειας, αυτός είναι ο δάσκαλος των νέων κυνηγών, αυτός είναι που θα πρέπει να αξιολογήσει τις ικανότητες και αδυναμίες κάθε μέλους ξεχωριστά, ώστε να κατανείμει αντίστοιχα τις αρμοδιότητες για την επίτευξη άριστης λειτουργίας της ομάδας. Ο ικανός αρχηγός είναι αυτός που δεν θα πρέπει να χρησιμοποιήσει στην παγάνα έναν άπειρο ή έναν υπέρβαρο κυνηγό.
Η παγάνα δεν είναι διαδικασία που χρησιμοποιείται σαν μέσο τιμωρίας ή εκδίκησης. Είναι το πιο ουσιαστικό τμήμα της διαδικασίας κυνηγιού του αγριόχοιρου και προϋποθέτει ιδιαίτερα σωματικά προσόντα, καθώς και μεγάλη γνώση και εμπειρία των κυνηγών που καλούνται να τη φέρουν σε πέρας. Αντίθετα, υπάρχουν αρμοδιότητες στις οποίες μπορεί να ανταποκριθεί εύκολα ο άπειρος ή υπέρβαρος κυνηγός, αρκεί να εντοπισθούν από τον αρχηγό. Λ.χ. ο άπειρος θα πρέπει πρώτα να τοποθετηθεί κοντά σε έναν έμπειρο κυνηγό, να διδαχθεί απ’ αυτόν τα βασικά και κατόπιν να χρησιμοποιηθεί σε πόστο βαρύνουσας σημασίας.
Δεν χρησιμοποιούμε σε ιχνηλασία έναν άπειρο κυνηγό μόνο του για να του χρεώσουμε τυχόν αποτυχία μας. Εξίσου σημαντικό είναι ο αρχηγός, να μην υβρίζει ή χλευάζει ποτέ, ούτε να ανέχεται από τα λοιπά μέλη να υβρίζουν ή να κοροϊδεύουν συνάδελφο που δεν βρήκε στόχο πυροβολώντας το θήραμα ή απέτυχε να εντοπίσει το θήραμα στην ιχνηλασία. Η αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου είναι υπέρτατο αγαθό και κανείς δεν έχει δικαίωμα να την καταρρακώνει. Η βρισιά και ο χλευασμός γεννούν εγωισμό και αντίδραση, από την άλλη πλευρά δεν επιτρέπουν στον υβριζόμενο να συνεχίσει να λειτουργεί ορθολογικά, φορτισμένος με αρνητικά συναισθήματα, μειώνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της ομάδας και, τελικά, την διαλύουν. Τέτοιου είδους συμπεριφορές σε μια ομάδα καταμαρτυρούν ανικανότητα του αρχηγού και, κατ’ επέκταση, χαμηλή ποιότητα και μειωμένη αποτελεσματικότητα της ομάδας.
Μια κυνηγετική ομάδα καλείται να καλύψει πολλαπλές ανάγκες κατά τη διάρκεια μιας κυνηγετικής εξόδου, από την προετοιμασία ως την επιστροφή: κάποιο μέλος θα πρέπει να φροντίσει για την αγορά των ειδών που θα χρησιμοποιηθούν στον καταυλισμό. Οι έμπειροι ιχνηλάτες θα χρησιμοποιηθούν στην ιχνηλασία και στην παγάνα. Το μέλος που δεν έχει άλλες ικανότητες, αλλά είναι καλός σκοπευτής, θα χρησιμοποιηθεί στο καρτέρι. Άλλος, με ακόμη λιγότερες ικανότητες, θα χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά του θηράματος και το γδάρσιμο.
Ο ικανός αρχηγός θα βρει και θα κατανείμει τόσες αρμοδιότητες, και δεν θα περισσεύει κανείς. Η ευθύνη του γίνεται ακόμη μεγαλύτερη ειδικά στην Ελλάδα, όπου δυστυχώς η λήψη άδειας θήρας δεν προϋποθέτει απόκτηση κυνηγετικής παιδείας, οπότε το βάρος της εκπαίδευσης επωμίζεται εξ’ ορισμού ο αρχηγός της ομάδας.
Έτσι στη χώρα μας, κάθε ομάδα κυνηγιού αγριόχοιρων λειτουργεί πρακτικά σαν ένα μικρό σχολείο, με δάσκαλο τον αρχηγό της παρέας, υποχρεώνοντας τα μέλη της να μαθαίνουν τους κανόνες του κυνηγιού και τους κανόνες ασφαλείας, να εξασκούνται, να αποκτούν εμπειρίες και, κυρίως, να μπορούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά μεταξύ τους για την επίτευξη κοινών στόχων.
Υπό το πρίσμα αυτό δεν θα ήταν υπερβολή, αν χαρακτήριζε κανείς την ελληνική κυνηγετική ομάδα σαν «σχολείο ζωής», η κοινωνιολογική σημασία των διδαγμάτων του οποίου βαίνει, πολύ πέραν του κυνηγίου, σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης συνύπαρξης.
