Ο τρόπος που κυνηγιούνται τα περισσότερα από τα φτερωτά θηράματα, είναι με καρτέρι. Και μάλιστα κατά τη περίοδο των περασμάτων και των μπασιμάτων, αποτελεί για πολλά θηράματα τη μοναδική μέθοδο κυνηγίου.
Το καρτέρι όμως δεν στήνεται τυχαία σε οποιαδήποτε θέση του κυνηγότοπου. Η επιλογή του αποτελεί μεγάλο πονοκέφαλο για τον κυνηγό, και δεν λύνεται με… ασπιρίνες. Γιατί πάντοτε θα τον προβληματίζει η σκέψη, αν έχει επιλέξει την σωστή θέση, αυτή που θα του αποφέρει το μάξιμουμ της κάρπωσης ή αν θα πρέπει να αναζητήσει άλλο καλύτερο πόστο. Αλλά και όταν τυχαία έχει βρεί το καλό καρτέρι, αναφύονται τα μικρότερα, αλλά εξ ίσου σημαντικά ερωτήματα, όπως, προς τα πού να κοιτάει, με ποιόν τρόπο να φυλαχθεί, πώς να μην τον «στραβώνει» ο ήλιος και άλλα πολλά.
Κοινοί και διαφορετικοί «δρόμοι»
Οι φάσσες και οι τσίχλες, είναι δύο από τα θηράματα που κυνηγιούνται με καρτέρι, σχεδόν αποκλειστικά θα μπορούσε να ειπωθεί για τις φάσσες, και με αυτά θα ασχοληθούμε.
Και τα δύο είδη, αν και διαφορετικά μεταξύ τους, έχουν κοινές διαδρομές στη περίοδο των μπασιμάτων. Θα διασχίσουν τα ψηλά βουνά, που αφθονούν στον ηπειρωτικό κορμό της χώρας, από τα πιο χαμηλά τους σημεία (υψόμετρο κάτω των 1.000 μέτρων). Θα περάσουν μέσα και πάνω από τις χούνες, από τα διάσελα (αυχένες) και από τα οροπέδια.
Φυσικά περνούν και πάνω από κάμπους και πεδινές εκτάσεις, αλλά το ύψος της πτήσης είναι τέτοιο, που απαιτούνται… κιάλια για να τα διακρίνουμε. Επόμενο λοιπόν είναι να δούμε ξεχωριστά την επιλογή του καρτεριού, για το κάθε είδος, και για την φθινοπωρινή και για την χειμωνιάτικη περίοδο.
Καρτέρια τσίχλας
Οι τσίχλες, που στις αρχές του Νοέμβρη τερματίζουν το μεταναστευτικό ταξίδι, με την είσοδο στη χώρα μας ή θα σταθμεύσουν για μία μόνο ημέρα ή θα βρούν ένα πρόχειρο ενδιαίτημα λίγων ημερών. Σε κάθε περίπτωση τα κοπαδάκια των πουλιών θα σκορπιστούν σε μεγάλη έκταση και είναι ματαιοπονία να προσπαθούμε να εντοπίσουμε πού στάθηκαν προσωρινά και να «σπάσουμε» τα πόδια μας, σηκώνοντας 2-3 πουλιά. Αποδοτικό επομένως είναι μόνο το καρτέρι, αλλά και αυτό πρέπει να γίνεται σε επιλεγμένους τόπους, που βρίσκονται στην πορεία των τόξων πτήσης, πάνω στα οποία για χιλιάδες χρόνια «βαδίζουν» οι τσίχλες.
Στα μπασίματα οι τσίχλες έρχονται πάντοτε κόντρα στον άνεμο, βορείων διευθύνσεων για την περίπτωση, και προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει να είναι προσανατολισμένα τα καρτέρια.
Το «ξεσκαρτάρισμα»
Για να κερδίσει πολύτιμο χρόνο ο κυνηγός στην αναζήτηση του αποδοτικού καρτεριού, είναι χρήσιμο να απορρίψει τις θέσεις, που μπορεί να δείχνουν ελκυστικές, αλλά στην πράξη μόνο απογοήτευση φέρνουν. Καταρχήν πρέπει να αποφύγει να σταθεί στα μεγάλα και γυμνά ξέφωτα, παρά την ευκολία που έχουν για το απόρτ της τουφεκισμένης τσίχλας. Να αποφύγει ακόμα τα πόστα στα πολύ πυκνά και λογγομένα, ακόμα και αν έχει σκύλο επαναφοράς. Οι τσίχλες πονηρεύουν εύκολα και σύντομα θα μεταφερθούν για βοσκή σε άλλα λογγομένα. Είναι ωφέλιμο, όταν έχουμε διαπιστώσει την επισκεψιμότητα των πουλιών στο σφιχτό, να καρτερέψουμε στη διαδρομή τους. Και σε αυτή την περίπτωση είναι καλό, οι τουφεκιές μας να είναι λίγες και μετρημένες, για να μην τρομάζουν τις τσίχλες.
Απάγγια στους ανέμους
Στο επιτυχημένο εγχείρημα επιλογής του καρτεριού, δεν πρέπει να επαναπαυθεί ο κυνηγός στην επόμενη επίσκεψη στον ίδιο τόπο. Είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσει διαφορετικές διαδρομές των πουλιών και αυτό γιατί οι καιρικές συνθήκες δεν είναι όμοιες, με εκείνες της πρώτης επίσκεψης. Καλό λοιπόν είναι, να αποθηκεύσει στο μυαλό του τα καρτέρια που είναι ιδανικά για τις συνθήκες της μέρας που κυνηγά.
Οι καιρικοί παράγοντες που προκαλούν τις αλλαγές διαδρομών, είναι ο άνεμος, η ηλιοφάνεια και η θερμοκρασία, με τον άνεμο να έχει τον πρώτο λόγο. Μάλιστα, αν είναι σφοδρός (6-7 μποφόρ) οι τσίχλες θα μετατοπισθούν στον κοντινότερο απάγγιο τόπο. Η ίδια μετατόπιση «εν μία νυκτί» θα συμβεί και στην περίπτωση του χιονιά, με τις τσίχλες να καταφεύγουν στα απάγγια, τα πρόσκαιρα «χειμαδιά». Με τη βελτίωση του καιρού θα επιστρέψουν και πάλι στις θέσεις που τις βρήκαμε πριν την κακοκαιρία.
Η βιασύνη είναι περιττή
Εφόσον στα επιλεγμένα πόστα υπάρχουν άτομα της παρέας μας ή και άγνωστοι κυνηγοί, αφήνουμε το μπουλούκι των πουλιών να «μπεί» στα καρτέρια και τότε ρίχνουμε σε ένα συγκεκριμένο πουλί. Με τον τρόπο αυτό θα τουφεκίσουν όλα σχεδόν τα καρτέρια και πολύ συχνά μία αναχαιτισμένη τσίχλα, θα περάσει πάλι από το τουφέκι μας. Σε διαφορετική περίπτωση, αν δηλαδή τουφεκιστεί το προπορευόμενο πουλί, τότε οι υπόλοιπες τσίχλες που ακολουθούν, θα αλλάξουν απότομα ρότα και θα χαθούν, ως δια μαγείας, από τα μάτια μας.
Η ακινησία είναι η καλύτερη φυλάχτρα
Η φυλάχτρα μπορεί να είναι ένα χαμηλό δέντρο ή ένας θάμνος, και ανάλογα με το ύψος που έρχονται οι τσίχλες, ο κυνηγός θα σταθεί πίσω, αν χαμηλοπετούν και μπροστά, αν έρχονται ψηλωμένες. Στο απογευματινό καρτέρι ο κυνηγός βρίσκεται υποχρεωτικά πίσω από τη φυλάχτρα.
Το σπουδαιότερο όμως προσόν του καρτεριτζή είναι η ακινησία. Όσο καλή και περίτεχνη να είναι η φυλάχτρα, όταν ο κυνηγός βηματίζει, σκύβει και ανασηκώνεται, γενικά κινείται, τόσο θα βλέπει τα πουλιά να τον αποφεύγουν.
Να μη χαθεί το ανέλπιστο δώρο
Συχνά καρτερεύοντας τις τσίχλες, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουμε κάποιο μπουλούκι με φάσσες. Είναι από τα τυχερά της μέρας για τον τσιχλοκυνηγό και είναι κρίμα να περάσει ανεκμετάλευτη.
Στην ξαφνική λοιπόν εμφάνιση των πουλιών, αντιδρούμε με ακινησία και τουφεκάμε ψύχραιμα και αφού σιγουρευθούμε ότι οι φάσσες είναι εντός του βεληνεκούς του όπλου. Θα τουφεκίσουμε μάλιστα με τα φυσίγγια που έχουμε στο όπλο, ακόμα και αν στη ζώνη ή στο γιλέκο έχουμε μικρότερα νούμερα σκαγιών, από αυτά που ρίχνουμε στις τσίχλες. Να είστε σίγουροι, ότι η παραμικρή κίνηση ή ο ήχος του κλείστρου για την αντικατάσταση των φυσιγγίων (γιατί τα πουλιά ακούνε και καλά μάλιστα), θα απομακρύνει στο… ατούφεκο τις φάσσες.
Το «στράβωμα»
Τις ηλιόλουστες ημέρες, που είναι αρκετές στη διάρκεια του ελληνικού χειμώνα, ο ήλιος ταλανίζει τον κυνηγό του καρτεριού. Το άσχημο είναι, ότι ο ήλιος ενοχλεί στην όραση και τα πουλιά και γι αυτό φροντίζουν να τον έχουν πίσω στην πτήση τους. Δηλαδή να «στραβώνει» ο ήλιος τους κυνηγούς, όταν ψάχνουν στον ορίζοντα, ενώ τα ίδια συχνά να γίνονται αθέατα.
Η λύση για τους νεώτερους σε ηλικία κυνηγούς, που δεν έχουν ακόμα… άλατα στον αυχένα, είναι να σταθούν κοντά και πίσω από ένα μετρίου ύψους δέντρο που «κρύβει» τον ήλιο, και να τουφεκούν με «βασιλικές» βολές τα πουλιά που περνούν από πάνω τους ή να τα καταβάλουν με αριστερές και δεξιές τραβέρσες. Οι «όψιμοι» κυνηγοί, είναι υποχρεωμένοι να βάζουν «πλάτη» στον ήλιο και αναγκαστικά να τουφεκούν τα πουλιά που τους «καβαλάνε» ή και τα λίγα που έρχονται κόντρα στον ήλιο.
Καρτέρια για φάσσες
Η φάσσα είναι ένα από τα θηράματα που δοκιμάζουν την υπομονή και την αντοχή του κυνηγού με τις ατέλειωτες ώρες παραμονής στο καρτέρι. Στα μπασίματα οι φάσσες θα περάσουν σε μικρά ή μεγάλα κοπάδια από τα διάσελα (αυχένες) και τα μικρά οροπέδια των βουνών για να καταλήξουν στους τόπους που θα πρωτο-εγκατασταθούν.
Σε αυτά λοιπόν τα σημεία θα στηθούν τα καρτέρια. Τα κοπάδια των πουλιών ταξιδεύουν σε ύψος ατούφεκο όταν υπάρχει ηλιοφάνεια, ενώ πετούν σε βολικό ύψος όταν επικρατεί χαμηλή νέφωση ή δυνατός άνεμος.
Στα μπασίματα οι φάσσες, που δεν είναι πολύ πρωινά πουλιά, όπως όλα τα περιστεροειδή, θα μπούν συνήθως μετά τις 9:00 το πρωί. Μου έχει επανηλειμμένα συμβεί στα φασσοκάρτερα της Πρέβεζας, να τουφεκίσω φάσσες στις 10:00 και 11:00 το πρωί, όταν μέχρι εκείνη την ώρα δεν είχε φανεί ούτε ένα κοπάδι.
Συμπεριφορά αγέλης
Αργότερα, από τα μέσα του Νοέμβρη, τα μεγάλα κοπάδια «σπάνε» σε μικρότερα και σκορπίζονται. Αυτά τα κοπαδάκια ακολουθούν συγκεκριμένες διαδρομές για βοσκή και κούρνια. Τα καρτέρια επομένως στήνονται κατά μήκος της διαδρομής, γιατί και αν ακόμα έχουμε επισημάνει το χωράφι που βόσκουν, οι φάσσες δύσκολα ζυγώνονται. Σαν αγελαία πουλιά οι φάσσες, δίνουν τεράστια σημασία στην προφύλαξη από τους παντοειδείς κινδύνους, με φύλακες στα κοντινά δέντρα, όταν τα πουλιά βόσκουν στο χωράφι, αλλά και με οδηγό μπροστά και φύλακες στην ουρά, κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Και στις φάσσες η βιασύνη δεν φέρνει αποτελέσμα. Στο κοπάδι που πλησιάζει δεν τουφεκάμε την προπορευόμενη φάσσα, αλλά αφήνουμε το κοπάδι να μας πλησιάσει. Αν μάλιστα τα πουλιά περνάνε πάνω από το κεφάλι μας, είναι αποδοτικό να τα αφήσουμε να προσπεράσουν και να τα τουφεκίσουμε από πίσω. Η επιτυχία είναι κατά πολύ αυξημένη.
Φύλαξη και παραλλαγή
Απαραίτητη προϋπόθεση για το κυνήγι της φάσσας αποτελεί η σωστή φυλάχτρα, που φιάχνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει περιμετρική ορατότητα, δηλαδή να επιβλέπει και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Γιατί όπως λέγεται από τους έμπειρους κυνηγούς, στο κυνήγι της φάσσας χρειάζονται μάτια και στην πλάτη. Καλό είναι η φυλάχτρα να προσομοιάζει με το περιβάλλον, και για το σκοπό αυτό χρήσιμα για την κατασκευή της γίνονται τα υλικά του γύρω χώρου (κλαδιά, ξερόχορτα φυλλωσιές, κ.ά). Την ίδια καλή προσομοίωση με τον περιβάλλοντα χώρο πρέπει να έχει και η φορεσιά του κυνηγού, χωρίς όμως τις υπερβολές εκείνες, που παραπέμπουν σε «κομάντο» πολεμικών επιχειρήσεων. Και περιττό είναι να ειπωθεί, ότι η ακινησία στο καρτέρι είναι υποχρεωτική, καθώς τα «σιδερένια» πουλιά διαθέτουν οξύτατη όραση, σε βαθμό που, όπως υποστηρίζουν πολλοί κυνηγοί, να βλέπουν από μακριά και την κίνηση… των βλεφάρων.
