Τότε που το κυνήγι ήταν αποκλειστικό προνόμιο των αφεντάδων και των μεγάλων κατόχων γης, που τιμωρούσαν επί ποινή θανάτου ή… τύφλωσης, όσους κυνηγούσαν χωρίς να είναι της τάξης τους.
κείμενο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΑΡΑΜΑΟΥΝΑΣ
Στα χρόνια του Μεσαίωνα το “ελεύθερο” κυνήγι ήταν μία έννοια άγνωστη και… αυστηρά απαγορευμένη. To κυνήγι ήταν αποκλειστικό προνόμοιο των βασιλιάδων, των ευγενών και του κλήρου, καθώς ο απλός λαός και οι χωρικοί απαγορευόταν να κυνηγάνε, παρά την αφθονία των θηραμάτων.
Ανάμεσα στους άλλους λόγους αυτού του κοινωνικού αποκλεισμού, ήταν και ο φόβος των φεουδαρχών ότι, αν αποκτούσαν όπλα οι χωρικοί, κάποια στιγμή θα τα έστρεφαν και ενάντια στους αφέντες τους.
Επικίνδυνες νύχτες
Έστω και έτσι, όμως, κάθε νοικοκυριό στα χωριά της Ευρώπης εκείνης της εποχής, είχε και τον… παράνομο κυνηγό του! Τα κυνήγια που έκαναν ήταν σύντομα, αποτελεσματικά και αθόρυβα.
Ήταν επικίνδυνα κυνήγια επιβίωσης, που γίνονταν, συνήθως, μέσα στη νύχτα…
Κάθε χωρικός ήξερε ότι κυνηγώντας, διακινδύνευε τη σύλληψη και την τιμωρία του από τον φεουδάρχη. Και οι ποινές για τους “παρανόμους”, για τους λαθροθήρες της εποχής, ήταν από εξοντωτικές έως… θανατηφόρες. Στην Αγγλία και την Γαλλία, οι χωρικοί είχαν βρει ένα πανέξυπνο τρόπο για να θηρεύουν τη νύχτα τους φασιανούς των αφεντάδων τους…
Σύμφωνα με μία τεχνική που εξακολούθησε να υπάρχει μέχρι και τον 19ο αιώνα, το δειλινό έμπηγαν στο χώμα χάρτινα χωνιά, στο βάθος των οποίων υπήρχε μία μεγάλη σταφίδα ποτισμένη σε ρούμι. Οι φασιανοί έτρωγαν την σταφίδα, αλλά το κεφάλι τους σφήνωνε στο χωνί και, χωρίς να βλέπουν, έμπαιναν με ευκολία… στο σακί του χωρικού.
Αν κατάφερναν να απαλλαγούν από το χωνί και να ανέβουν στα δέντρα για την νυχτερινή κούρνια τους, το… αλκοόλ έκανε την “δουλειά” του: πριν ξημερώσει, τα πουλιά έπεφταν…μεθυσμένα στο έδαφος, εκεί που περίμενε ο “λαθροθήρας” με το σακί του.
Σε πολλά Γερμανικά κρατίδια εκείνης της εποχής, οι ποινές ήταν ιδιαίτερα σκληρές και ταπεινωτικές για τους “λαθροθήρες” των λαϊκών τάξεων. Οδηγούσαν τον παραβάτη στην πλατεία, όπου ο άρχοντας μαστίγωνε τον δύστυχο, σε κοινή θέα.
Στην Βουργουνδία οι “λαθροθήρες” είτε μαστιγώνονταν δημόσια, είτε έμεναν επί τρείς μέρες στην “μπερλίνα” (το ξύλινο μηχάνημα που κρατούσε παγιδευμένα τα χέρια και το κεφάλι).
Σε άλλες περιπτώσεις λαθροθηρίας ευγενών ζώων, η ποινή ήταν η φυλάκιση, ή και ο θάνατος ακόμα.
Το διάταγμα του Βασιλιά Ερρίκου
Στην Γερμανία, οι ευγενείς του 13ου αιώνα επέβαλαν στον αγρότη όχι μόνο την απαγόρευση κάθε είδους κυνηγιού, αλλά τον υποχρέωναν να φροντίζει και το κάθε είδους θήραμα, άσχετα αν οι ζημιές στους αγρούς που καλλιεργούσε, ήταν μεγάλες από τα πολυάριθμα αγρίμια… Στην Γαλλία, ο άρχοντας Γοντράνο καταδίκασε σε θάνατο τον θαλαμηπόλο του, γιατί κατηγορήθηκε ότι σκότωσε έναν άγριο ταύρο. Ο δύστυχος αρνιόταν την κατηγορία, μέχρι που τον υπέβαλαν στο μαρτύριο της “ιεράς εξέτασης”, αναγκάζοντάς τον να… “ομολογήσει” την ενοχή του!
Το 1030 ο βασιλιάς Κανού είχε εκδώσει διάταγμα που απαγόρευε το κυνήγι στα βασιλικά δάση, ακόμα και στους ευγενείς. Αν ο συλληφθείς λαθροθήρας ήταν ευγενής, του αφαιρούσε ένα βαθμό ιεραρχίας. Αν ήταν χωριάτης, έχανε τα όποια πολιτικά του δικαιώματα και γινόταν δούλος. Και αν ήταν δούλος, τον περίμενε ο θάνατος!
Αλλά και ο Ερρίκος ο Δ’ εξέδωσε το 1601 ένα διάταγμα, όπου μεταξύ άλλων ανέφερε:
– “…Το κυνήγι είναι αποκλειστικό δικαίωμα της βασιλείας και γι’ αυτό οι υποτελείς που παραβιάζουν το νόμο, καταδικάζονται σε μαστίγωμα μέχρις αίματος, σε φυλάκιση, σε στέρηση δικαιωμάτων για τους απογόνους τους, και τέλος σε θάνατο”.
Στην Αγγλία οι Νορμανδοί κρέμασαν μέσα σε ένα αιώνα εκατοντάδες ανθρώπους, μόνο και μόνο γιατί κυνηγούσαν παράνομα… Καμία, όμως, από τις αυστηρές ποινές για τους λαθροθήρες, δεν συγκρίνεται με την θηριωδία του Άγγλου βασιλιά Γουλιέλμου του Νόθου, που… έβγαζε τα μάτια σε όποιον σκότωνε ελάφι ή αγριογούρουνο. Παρόλα αυτά, η λαθροθηρία στα δάση της Αγγλίας δεν σταμάτησε ποτέ!
Ποινές… ακρωτηριασμού
Στην Ιταλία οι δούκες και οι μαρκήσιοι έτρεφαν μεγάλο πάθος για το κυνήγι, με πολυάριθμες αγέλες κυνηγετικών σκύλων. Δεν επέτρεπαν, όμως, σε κανένα άλλον να κυνηγήσει, στην έκταση της χωροδεσποτείας τους. Και, βέβαια, δεν ανέχονταν την λαθροθηρία στα εδάφη τους.
Ο δούκας Μπερναμπώ Βισκόντι καταδίκασε πάνω από 100 άτομα σε θάνατο, ενώ εκατοντάδες άλλους τους έστειλε στα κάτεργα. Μάλιστα, στους “λαθροθήρες” που χρησιμοποιούσαν και σκύλο, η τιμωρία προέβλεπε και κόψιμο των χεριών τους!
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ιστορικά αρχεία, πριν εκτελέσει κάποτε έναν παραβάτη, τον είχε υποχρεώσει να φάει τον σκοτωμένο λαγό… με το δέρμα και τα κόκαλα.
Τα δάση των Φράγκων βασιλιάδων προορίζονταν μόνο για το κυνήγι των ιδίων. Η παραβίαση του νόμου επέφερε σαν τιμωρία, το εξοντωτικό πρόστιμο των 60 χρυσών σελινιών.
Για να γίνει κατανοητό το ύψος του προστίμου, αρκεί να ξέρετε πως ένα βόδι κόστιζε τότε 2 σελίνια (το πρόστιμο ισοδυναμούσε με… ένα κοπάδι 30 βοδιών, που κανένας κοινός θνητός δεν μπορούσε να κατέχει). Και σε περίπτωση μη εξόφλησης του προστίμου, η εναλλακτική ήταν… ο θάνατος.
Ο… αληθινός θρύλος του Ρομπέν των δασών
Ο θρύλος του “Ρομπέν των Δασών” αντικατοπτρίζει τις… ταξικές ανισότητες στην Αγγλία των μεσαιωνικών χρόνων, όπου η λαθροθηρία… ήταν ένας είδος αντίστασης και παλικαριάς απέναντι στις αυθαιρεσίες των ισχυρών και των “ευγενών” γαιοκτημόνων της εποχής.
Σύμφωνα με τους τοπικούς θρύλους που σιγά – σιγά έγιναν παγκόσμιο “κτήμα”, ο Ρομπέν του Λόξλεϊ βγήκε στην παρανομία επειδή σκότωσε με το τόξο του ένα από τα κόκκινα ελάφια του Βασιλιά.
Μόνο που τότε το κυνήγι είχε γίνει αποκλειστικό προνόμιο των αφεντάδων και των μεγάλων κατόχων γης, που τιμωρούσαν επί ποινή θανάτου ή… τύφλωσης, όσους άλλους κυνηγούσαν χωρίς να είναι της τάξης τους.
Και όπως πάντα γίνεται με τις απαγορεύσεις και τους άδικους αποκλεισμούς, ο μύθος του Ρομπέν των Δασών αντιπροσωπεύει χιλιάδες άλλους απόλυτα υπαρκτούς κυνηγούς, που αψήφησαν τότε τους νόμους και διεκδίκησαν δυναμικά το δικαίωμά τους να κυνηγούν.
Η λαθροθηρία ήταν τότε και πράξη ανάγκης, αλλά και πράξη εξέγερσης έναντι των ισχυρών, που ήθελαν να μονοπωλούν ένα συλλογικό αγαθό. Τα δάση, ήταν καταφύγιο αυτών των “παρανόμων” που κυνηγούσαν χωρίς άδεια, και ταπείνωναν τα διωκτικά αποσπάσματα ή τους “δασοφύλακες” των κόμηδων και των βαρόνων!
Μάλιστα, η μυθική ικανότητα του Ρομπέν στο τόξο δεν απέχει πολύ από την ιστορική πραγματικότητα: εκείνη την εποχή στην Αγγλία γεννήθηκε το λεγόμενο “μακρύ τόξο”, που για πολλούς αιώνες υπήρξε το πιο συνηθισμένο όπλο των Βρετανών κυνηγών και πολεμιστών.
Σε αυτό το καταπληκτικό όπλο πρέπει να αποδοθεί κάθε στρατιωτική επιτυχία των Άγγλων, μέχρι την εποχή των πυροβόλων όπλων. Το μακρύ τόξο μπορούσε να πετάξει βέλος σε 500 μέτρα απόσταση, ενώ ο “λαθροθήρας” μπορούσε στα 300 μέτρα να καταβάλει δορκάδα που έτρεχε!
Οι ελεύθεροι νομάδες
Οι μόνοι λαοί που κυνηγούσαν με απόλυτη ελευθερία κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ήταν οι κάτοικοι των αχανών πεδιάδων της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Ρωσίας. Εκεί, κανένας νόμος δεν θα μπορούσε να περιορίσει τις κυνηγετικές συνήθειες των νομαδικών φυλών.
