Σχεδόν όλοι γνωρίζουμε τον βίσωνα που ζει στις πεδιάδες της Βόρειας Αμερικής (Bison Bison). Λίγοι όμως ξέρουν, πως ένα άμεσα συγγενές είδος υπάρχει στην Ήπειρό μας και μάλιστα επιτρέπεται το κυνήγι του.
Του Νίκου Οικονομίδη
Ο ευρωπαϊκός βίσωνας (Bison Bonasus), είναι ψηλότερος και λίγο ελαφρύτερος από τον «ξάδελφό» του. Ιστορικά, η κατανομή του καταλάμβανε όλη σχεδόν την ηπειρωτική Ευρώπη, από την Ιβηρική έως τον Καύκασο. Στα περίφημα σπήλαια της Altamira (Ισπανία), υπάρχουν σκαλιστά σχέδια που απεικονίζουν το κυνήγι του, κατά την προϊστορική περίοδο. Όμως όπως είναι εύκολα κατανοητό, ένα τόσο μεγάλο ζώο, δεν ήταν δυνατόν να μην επηρεαστεί από την αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού, αλλά και της καλλιεργήσιμης γης. Έτσι, παρότι στην εποχή των Ρωμαίων συναντιόταν μέχρι και σε μικρή απόσταση από την Ρώμη, στις αρχές του 20ού αιώνα είχαν μείνει μόνο δύο πληθυσμοί. Αυτός του Καυκάσου -που εξοντώθηκε ολοσχερώς από τον κόκκινο στρατό στην διάρκεια του Ρώσικου εμφυλίου το 1920-21- και ο άλλος της Πολωνίας – Λευκορωσίας που έπαθε τα ίδια από τα γερμανικά στρατεύματα στον Α’ Παγκόσμιο. Ευτυχώς στη συγκεκριμένη περιοχή, κάποια άτομα διασώθηκαν και προσθέτοντας λίγα ακόμη που υπήρχαν σε ζωολογικούς κήπους, άρχισε από το 1927 η προσπάθεια επανασύστασης του πληθυσμού, στο δάσος της Bialoweza, που αποτελούσε και τον ισχυρότερο πυρήνα αυτών των ζώων. Τόσο οι Πολωνοί όσο και οι Λευκορώσοι που μοιράζονται την περιοχή, τους σεβάστηκαν, θεωρώντας τους σύμβολο της φυσικής τους κληρονομιάς και τους βοήθησαν έτσι που σήμερα διαβιούν εκεί περίπου 700, υπό καθεστώς πλήρους προστασίας.
Εναλλακτικός πληθυσμός
Στην δεκαετία του 1970 μετέφεραν λίγους βίσωνες στην Pusta (=δάσος) Kaisinka, ώστε να δημιουργήσουν έναν εναλλακτικό πληθυσμό (για ασφάλεια στην περίπτωση κάποιας επιζωοτίας). Σήμερα αριθμεί γύρω στα 170 ζώα και εκδίδονται 10 άδειες ετησίως, για 6 γέρικα θηλυκά και 4 αρσενικά καθ’ υπόδειξη του ειδικού θηροφύλακα. Μέσω του ατζέντη Sergio Dimitrievits, εξασφάλισα μία από αυτές τις άδειες, που μου έδινε το δικαίωμα να χτυπήσω ένα νεαρό αρσενικό (3 ετών), «προς βελτίωση της αναπαραγωγικής ποιότητας του κοπαδιού», όπως γραφόταν στο σχετικό πρωτόκολλο.
Φτάνοντας στην Βαρσοβία
Έτσι, πριν κάποια χρόνια, μήνα Δεκέμβρη, προσγειώθηκα στην Βαρσοβία, όπου με περίμενε ο Eugeniuz που διοργάνωνε το κυνήγι, μαζί με την Agatha, τη μεταφράστρια. Μας πήρε σχεδόν τρεις ώρες, ώσπου να φτάσουμε σε ένα ωραίο πανδοχείο (που λειτουργούσε και ως σχολή ιππασίας) στην καρδιά του δάσους της Knisinka.
Τακτοποιήθηκα και κατέβηκα για το παραδοσιακό δείπνο με σούπα λαχανικών και ποικιλία από τυριά και αλλαντικά που συνηθίζουν νε τρώνε στην Ανατολική Ευρώπη. Υπήρχαν και άλλοι κυνηγοί στο τραπέζι και φυσικά αρχίσαμε τις ιστορίες. Ο Eugeniuz πάντως – αν και εμφανώς υπέρβαρος και με μηδενική φυσική κατάσταση – παρίστανε τον μέγιστο Νεμρώδ και έλεγε συνεχώς τερατολογίες. Οι υπόλοιποι που τον γνώριζαν τον άκουγαν στωικά και εγώ χαμογελούσα διπλωματικά, σκεπτόμενος ότι από κάτι τέτοιους έχουν βγει τα ανέκδοτα για τις υπερβολές των κυνηγών (και των ψαράδων). Το πρωί έφτασαν δύο θηροφύλακες και μαζί με άλλον έναν πελάτη – κυνηγό ξεκινήσαμε το ψάξιμο του κοπαδιού. Εκείνος είχε άδεια για θηλυκό, οπότε συμφωνήσαμε να τουφεκίσει πρώτος. Σε αντίθεση με τον Αμερικανικό βίσωνα, που είναι ζώο των λειμώνων, ο Ευρωπαϊκός προτιμά τα δάση των μεγάλων κωνοφόρων όπου ζει σε μικρές ομάδες. Εκεί το κυνήγι του έχει ενδιαφέρον γιατί είναι δύσκολο να τον πλησιάσεις απαρατήρητος. Με την έλευση του χειμώνα και τα πρώτα χιόνια, η συμπεριφορά του αλλάζει ριζικά, καθώς όλες οι ομαδούλες ενώνονται σ’ ένα μεγάλο κοπάδι και βγαίνουν στην πεδιάδα. Στην ύπαρξη απειλής σχηματίζουν έναν πυκνό κύκλο όπου τα θηλυκά με τα μικρά τους βρίσκονται το κέντρο, ενώ τα αρσενικά στην περίμετρο στραμμένα προς τον εισβολέα. Η προαιώνια αυτή μέθοδος αντιμετώπισης των λύκων – που κυνηγούν σε αγέλες αυτήν την εποχή- δεν έχει φυσικά καμία τύχη απέναντι στον άνθρωπο που είναι οπλισμένος με σύγχρονα πυροβόλα.
Ο πρώτος πυροβολισμός
Μας πήρε περίπου τρεις ώρες μέχρι να τους βρούμε, καθότι χιόνιζε και η ορατότητα ήταν περιορισμένη. Έπειτα οι θηροφύλακες ξεκίνησαν μία ατελείωτη συζήτηση – ανάλυση για το ποιο ήταν πολύ γέρικο θηλυκό και πώς να το χωρίσουν από τα υπόλοιπα, ώστε να δώσουν στον Markus καθαρή βολή. Αυτός ήταν εμφανώς άπειρος και δεν το αποφάσιζε αν και ήμασταν μόλις στα 180 μέτρα, από αυτά τα τεράστια ζώα. Είχαν συνηθίσει την ανθρώπινη παρουσία και ξανάρχισαν να βόσκουν, οπότε μπερδεύονταν μεταξύ τους και κάθε φορά οι δασικοί έπρεπε να ξαναβεβαιωθούν ότι θα τουφεκούσε το σωστό ζώο και δεν θα τραυματιζόταν κάποιο που στεκόταν από πίσω. Είχα αρχίσει να κρυώνω, όταν επιτέλους ακούστηκε ο πυροβολισμός. Ο βίσωνας πήγε λίγα μέτρα και έπεσε, και σύντομα ακολούθησαν οι φωτογραφίες. Είχε σουρουπώσει πια, οπότε αφήσαμε τον δικό μου για την επόμενη, η οποία ξημέρωσε ζεστή και ηλιόλουστη.
«Πλάκωσαν» οι … φυσιολάτρες
Εντοπίσαμε γρήγορα το κοπάδι που δεν είχε απομακρυνθεί πολύ και ενώ το παρατηρούσαμε, εμφανίστηκαν οι «παπαράτσι». Με το όνομα αυτό έχουν βαφτίσει τους «φυσιολάτρες» (και αντικυνηγούς συνήθως) που βγαίνουν τις αργίες με καλό καιρό, για να φωτογραφίσουν τους βίσωνες. Οπότε μου ανακοίνωσαν πως το κυνήγι αναβάλλεται για την άλλη μέρα, που ως εργάσιμη δεν θα είχαμε πρόβλημα. Είχαν διαταγή από το Υπουργείο να μην πυροβολούν παρουσία των φωτογράφων, καθότι οι τελευταίοι έσπευδαν να ανεβάσουν αιματολουσμένες φωτογραφίες και βιντεάκια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκαλώντας αρνητικά σχόλια. Αγανάκτησα καθώς θεώρησα πολύ άδικο μερικοί άσχετοι να επιβάλουν στους ειδικούς – που έσωσαν το είδος από την εξαφάνιση – το πώς θα κάνουν την δουλειά τους. «Επί κουμμουνισμού γίνονταν τέτοια;» ρώτησα αστειευόμενος, αλλά είδα ότι ενοχλήθηκαν και δεν το συνέχισα. Επέστρεψα στο ξενοδοχείο και χάζεψα αθλητικά, αλλά η ώρα περνούσε δύσκολα.
Επιτέλους ξημέρωσε Δευτέρα
Τέλος πάντων ξημέρωσε και η Δευτέρα και αρχίσαμε πάλι το ψάξιμο, καθώς τα ζώα εμφανώς ενοχλημένα από τους φωτογράφους – που τα πλησίασαν στα 50 μέτρα μη τηρώντας κανένα μέτρο ασφαλείας – είχαν αλλάξει τόπο. Τα βρήκαμε ακολουθώντας τα ίχνη και σχεδόν αμέσως μου υπέδειξαν ένα αρσενικό που στέκονταν στη άκρη. Κρατούσα ένα Vickers σε διαμέτρημα 30-06 με μία διασπορά κάκιστης ποιότητας 4Χ και η απόσταση ήταν 200 μέτρα.
Πάντως δεν δυσκολεύτηκα και η σφαίρα το βρήκε στους πνεύμονες, έτρεξε πριν προλάβω δεύτερη και ανακατεύτηκε με τα υπόλοιπα. Δεν είχα βολή, αλλά όλοι γνωρίζαμε πως ήταν θέμα χρόνου. Πέρασαν 30’ και όταν το κοπάδι μετακινήθηκε δεν μπόρεσε να το ακολουθήσει, αλλά άρχισε να πηγαίνει προς το δάσος – εκεί άρχιζαν τα εδάφη της Λευκορωσίας – όπου δεν έπρεπε να φτάσει επ’ ουδενί. Έτσι έριξα στην ρίζα της ουράς, μία δύσκολη και απαιτητική βολή που πρέπει να αποφεύγεται, γιατί συνήθως απλά τραυματίζει, εκτός αν πάει ακριβώς στο κέντρο, οπότε μένει στο τόπο, όπως έγινε στην συγκεκριμένη περίπτωση. Το κοπάδι που παρακολουθούσε την σκηνή γύρισε πίσω και κύκλωσε το κουφάρι αρνούμενο να το εγκαταλείψει, μέχρι που αναγκαστήκαμε να τα πιέσουμε με το όχημα για να υποχωρήσουν. Ακολούθησαν οι χειραψίες και οι φωτογραφίες με το τρόπαιο που μέτρησε 32 cm και μπαίνει στο SCI. Μου πήρε άλλες δύο μέρες μέχρι να τακτοποιήσουμε την άφθονη χαρταδούρα και να συνεννοηθώ για τα της ταρίχευσης. Τα βράδια έκανα δύο καρτέρια για αγριογούρουνα, χωρίς όμως επιτυχία. Στο πρώτο δεν ήρθε τίποτα, ενώ στο δεύτερο επί πολύ ώρα τα ακούγαμε να γυρίζουν κάτω από την φυλάχτρα, αλλά είχε πέσει ομίχλη πυκνή και δεν μπορούσα να τα δω, ούτε με τον προβολέα που το φως του αντανακλούταν, χωρίς να την διαπερνά!
Το συγκεκριμένο σίγουρα είναι ένα από τα λιγότερο ενδιαφέροντα κυνήγια που έχω πραγματοποιήσει, αλλά θεωρώ πως αξίζει να δει κανείς (και να θηρεύσει), αυτό το απομεινάρι άλλων εποχών στο φυσικό του περιβάλλον.
