Νωρίς το πρωί, τα πουλιά είναι πολύ πιο ανήσυχα. Και όταν το ξημέρωμα “τινάζεται” ένα ορτύκι, δίνει σύνθημα για φευγιό σε όσα ορτύκια βρίσκονται λουφαγμένα κατά μήκος της διαδρομής του!
κείμενο ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΑΠΙΘΙΩΤΗΣ
Έχω κυνηγήσει τα ορτύκια παντού στην πατρίδα μας: στα Μέγαρα, στην Κωπαΐδα, στα Λεγρενά, στην Αλεξανδρούπολη, στην Μάνη, στα Κύθηρα, στην Χαλκιδική, στις Σέρρες, στα Κυκλαδονήσια και αλλού.
Το καλό ψάξιμο…
Καλώς ή κακώς, το πρωινό ξύπνημα είναι απαραίτητο και στα περασματιάρικα ορτύκια. Αν τα βουνά και τα χωράφια ήταν “πριβέ” και δεν τα πατούσαν και άλλοι… ξενύχτηδες, θα συνιστούσα στον καθένα να ξεκινάει το ψάξιμο αφού ο ήλιος έχει ανέβει ψηλά. Τότε, βρίσκεις τα ορτύκια αποφασιστικά “σταλιασμένα”, οπότε δεν ξεσηκώνονται από μακριά, ούτε και πολλά μαζί (όπως μου έχει τύχει τώρα που οι “κράχτες” έχουν γίνει της μόδας). Για να πω την αλήθεια, βέβαια, και πριν 30 – 40 χρόνια που αυτά τα ηλεκτρονικά μαραφέτια δεν υπήρχαν, τύχαινε τα πρωινά ορτύκια να παρασύρουν το ένα το άλλο στη φυγή τους… Νωρίς το πρωί, τα πουλιά είναι πολύ πιο ανήσυχα. Και όταν το ξημέρωμα “τινάζεται” ένα ορτύκι, δίνει σύνθημα για φευγιό σε όσα ορτύκια βρίσκονται λουφαγμένα κατά μήκος της διαδρομής του!
Αυτό, όμως, το έχω δει να συμβαίνει μόνο νωρίς το πρωί, ιδίως αν τα πουλιά έχουν πέσει εκεί αργά προς το ξημέρωμα, και όχι από νωρίς την προηγούμενη νύχτα. Όμως, όταν ανέβει ο ήλιος και πιάσει η ζέστη, αυτό δε γίνεται. Τότε, κάθε ορτύκι… ακούει μόνο τον εαυτό του. Γίνεται “βαρύ” και προτιμά να ζαρώνει για να ξεγελάσει το σκύλο και τον κυνηγό. Γι’ αυτό και τις ημέρες των περασμάτων τον Σεπτέμβρη, το ορτύκι πρέπει να το ψάχνεις αργά και μεθοδικά, με βήμα σημειωτόν. Πάνω – κάτω, δεξιά – αριστερά, πίσω – μπρος, πάνε – έλα. Αυτή είναι η τέχνη του κυνηγιού του! Άλλωστε, το σιγανό περπάτημα ξαφνιάζει το ορτύκι και το ξεπετά. Έχω δει γέροντες κυνηγούς στην Μάνη να έχουν τελειοποιήσει τόσο το ψάξιμο και το περπάτημά τους, που να βάζουν στην “τσάντα” περισσότερα πουλιά από εκείνους που έχουν σκύλους! Περπατάνε αργά και κοντοστέκονται. Το ίδιο ξανά και ξανά, γιατί ξέρουν πως αν υπάρξει ορτύκι δίπλα τους, θα νομίσει πως έγινε αντιληπτό και θα πετάξει. Άλλοτε θα δεις ορτύκι να τινάζεται σαν βολίδα από μπροστά σου, και άλλοτε να πετά ράθυμα μισό μέτρο από τη μύτη του σκύλου σου, που το κυνηγά για να το πιάσει.
Τα πρωινά και τα μεσημεριανά
Κάποτε θα στέκει φερμαρισμένο μέσα σε ένα τόσο δα φρύγανο, και δεν θα σηκώνεται ότι και αν κάνεις. Ο σκύλος θα μουντάρει, εσύ θα τσαλαπατάς το θαμνάκι, αλλά εκείνο θα προτιμά να τσαλαπατηθεί, παρά να πετάξει! Και όταν, τελικά, πεταχτεί με ένα ρίγος στον αέρα, θα βγάλει μία τσιρίδα και θα αφήσει πίσω του μία… συμβολική κουτσουλιά. Τα πρωινά ορτύκια πετούν ταχύτερα, τα μεσημεριάτικα πιο αργά και ίσια. Τα ορτύκια με δυνατό μελτέμι πετούν σαν παλαβά, τα ορτύκια που κυνηγάς από τον ανήφορο προς τον κατήφορο θέλουν άλλη ρέγουλα, τα ορτύκια που τρύπωσαν στα σφιχτά παρουσιάζουν άλλα “ζόρια”… Απ’ όλα, τα πιο δύσκολα είναι εκείνα που ποδαρώνουν συνέχεια, χωρίς να μπορεί ο σκύλος να τα ακινητοποιήσει στη φέρμα του. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί είναι πολύ δροσερή η μέρα, είτε γιατί πρόκειται για πουλιά που ήρθαν στον τόπο ένα – δύο ώρες μόνο πριν ξημερώσει, είτε γιατί είναι ξεκούραστα επειδή ήρθαν από πολύ κοντά και δεν έκαναν μακρινό ταξίδι.
Μέσα στα αγκάθια…
Ορτύκια κουρασμένα ή βρεγμένα από τη βροχή, κατά κανόνα στέκουν στη φέρμα του σκύλου και δύσκολα πετούν. Αν το κυνήγι γίνεται σε τόπο με θάμνους αγκαθερούς, όπως οι ασπαλαθροί, το ορτύκι προσγειώνεται στο έδαφος και προχωρεί βιαστικό μέσα τους για να κρυφτεί. Εκεί λουφάζει ανενόχλητο, και δεν θα βγει αν δεν σταματήσουν οι τουφεκιές. Μόνο κατά το απόγευμα θα ξεμυτίσει και θα προσπαθήσει να ανηφορίσει λίγο στα υψώματα, για να σμίξει με τα άλλα του είδους του και να αναχωρήσουν μέσα στη νύχτα. Δεύτερη νύχτα σπάνια θα μείνει στον ίδιο τόπο το περασματιάρικο ορτύκι, εκτός αν γίνεται “χαλασμός” από βροχή και αντίθετο καιρό στο πέλαγος, ή στη στεριά που έχει να διασχίσει.
Ποτέ τουφεκιά… σε “τραβέρσα”!
Θα φανεί, ίσως, περίεργο, αλλά προσωπικά δεν τουφεκάω ποτέ τραβέρσα τα ορτύκια στα περάσματα, είτε το πουλί σηκωθεί μόνο του από κάπου, είτε το σηκώσει άλλος κυνηγός ή σκύλος… Το θεωρώ επικίνδυνο, και θα εξηγήσω γιατί: στο χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να επωμίσεις, να σημαδέψεις και να ρίξεις, ένα ορτύκι που πετάει σε απόσταση 10-15 μέτρων μακριά σου, διαγράφει μία τροχιά έξω από το πεδίο που έβλεπαν λίγο πριν τα μάτια σου.
Επειδή, όμως, κινείται έξω και πλάγια από “το πεδίο βολής σου”, δεν ξέρεις τι άλλο μπορεί να υπάρχει εκεί που θα καταλήξουν τα σκάγια της ξαφνικής τουφεκιάς σου: μπορεί ένας άλλος κυνηγός, μπορεί ένας σκύλος, μπορεί ένας γεωργός. Προσωπικά, δεν το διακινδυνεύω! Προτιμώ να παρακολουθήσω την πτήση του, να το δω που θα κάτσει και να πάω να το σηκώσω ξανά ο ίδιος… Σκοπεύοντας “τραβέρσα” ένα ορτύκι, βλέπεις μόνο το πουλί και το τουφέκι σου. Ενώ όταν τουφεκάς κατευθείαν μπροστά σου, γνωρίζεις από πριν τι υπάρχει στην έκταση που θα ανοίξουν τα σκάγια σου.
Να αποφύγεις το “συνωστισμό” των κυνηγών στα περάσματα των ορτυκιών του Σεπτέμβρη, είναι αδύνατον. Εκτός αν κυνηγάς τα απομεσήμερα, όπου η πέτρα και τα χωράφια βράζουν, οπότε αποτραβιούνται οι περισσότεροι για ξεκούραση και ανασύνταξη δυνάμεων. Ξέρω αρκετούς κυνηγούς που δεν κυνηγούν τα ορτύκια, μόνο και μόνο γιατί φοβούνται μην σκαγιώσουν άλλον ή μην σκαγιωθούν!
